Γράφει ο Γιώργος Μαμάκης*
Όταν η Γερμανίδα συγγραφέας Μαρί Εσπεράνς φον Σβαρτς ήρθε στα μέσα του 19ου αιώνα, το μέρος αυτό ήταν καλυμμένο από ελαιώνες και φρύγανα.
Ήξερε όμως από διηγήσεις του μύθου ότι ο Λαβύρινθος του Μινώταυρου πρέπει να ήταν κάπου εδώ.
Παρακάλεσε τους αγρότες και τους βοσκούς της περιοχής να της δείξουν την είσοδο στο τρομερό αυτό κτίσμα, αλλά όλοι τους κουνούσαν αρνητικά το κεφάλι, δεν το είχαν ακουστά.
Είχε χαθεί λοιπόν ένας μεγάλος πολιτισμός χωρίς να αφήσει ίχνη;
Στη γη που κάλυπτε τα ερείπιά του έβοσκαν τώρα κατσίκες και πρόβατα!
Η Μαρί Εσπεράνς ήρθε και μετά έφυγε απογοητευμένη.
Το ένστικτό της ήταν όμως σωστό.
Ο ίδιος ο σερ Άρθουρ Έβανς ακολούθησε τα όσα έλεγε ο ίδιος μύθος, όταν αργότερα έσκαψε για πρώτη φορά στο σημείο αυτό.
Τα όσα ανακάλυψε ήταν εκπληκτικά!
Περιπλανιέμαι σήμερα στον χώρο αυτόν των αρχαίων ερειπίων, βλέπω λίθινες κατόψεις, θαλάμους, αίθουσες και μεγάλους πίθους και προσπαθώ να φανταστώ τη ζωή που διαδραματιζόταν εδώ.
Λόγω της εμβληματικότητάς του και του ευρύτερου πλήθους μνημειακών αξιών που τον διέπουν ο χώρος συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών στο νησί ετησίως, έναν αριθμό που ελάχιστοι χώροι παρουσιάζουν πανελλαδικώς, μετά τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.
Το πλήθος όμως αυτό των επισκεπτών και ο τρόπος με τον οποίο συνωστίζονται γύρω από το μνημείο φωτίζει αβίαστα τα εμφανέστατα προβλήματα στη διαχείριση του μνημείου.
Το πρώτο αφορά την περιορισμένη επαφή του επισκέπτη με το χώρο, τόσο χρονικά όσο και χωρικά.
Ο τυπικός επισκέπτης έχοντας ήδη περιορισμένο χρόνο παραμονής στο νησί, καταναλώνει ένα περιορισμένο μέρος του πολιτιστικού αγαθού που λέγεται Κνωσός σε μία συνεπτυγμένη εκδοχή ενός αναχρονιστικού αφηγήματος χωρίς να είναι σε θέση να αντιληφθεί τη θέση και το μέγεθος της αρχαίας πόλης που κυκλώνει το προϊστορικό ανάκτορο καθώς και τη θέση της ίδιας της πόλης στην κοιλάδα του ποταμού Καιράτου.
Το ανάκτορο καταλήγει να φαίνεται ένα αποστειρωμένο τμήμα ενός αόρατου αρχαιολογικού πάρκου, μέσα στο οποίο μόνο αυτοαναφορικά πλέον μπορεί το ίδιο να υποστηρίξει τον εαυτό του.
Το δεύτερο σχετίζεται με την πορεία της αρχαιολογικής έρευνας και τον τρόπο που τις τελευταίες δεκαετίες το κυρίαρχο αφήγημα έχει αποδομηθεί, αφήνοντας ένα τεράστιο ερμηνευτικό κενό το οποίο πληρώνεται με θραύσματα από ετερόκλιτες και αναχρονιστικές θεωρίες συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση μιας στρεβλής εικόνας της Προϊστορικής Κρήτης.
* Ο Γιώργος Μαμάκης είναι Δάσκαλος και πρώην Σχολικός Σύμβουλος Λασιθίου
