Της Λιάνας Σταρίδα*
Αφορμή για την ανάρτηση αυτή αποτέλεσε ένα δημοσίευμα εφημερίδας που αναφερόταν στην ανάγκη αξιοποίησης ενός μνημείου γνωστού – άγνωστου πριν αυτό καταρρεύσει και που είχα την τύχη να επισκεφθώ μαζί με φίλους σπηλαιολόγους φυσικά, διαφορετικά ούτε θα το έβρισκα ούτε θα τολμούσα να μπω μέσα!!!!
Πρόκειται για “την Λαβύρινθο της Μεσαράς”, ένα τουριστικό αξιοθέατο αιώνων…μάλιστα, αιώνων, που βρίσκεται κάπου 3 χλμ βορειοδυτικά της Γόρτυνας.
Είναι ένα τεράστιο τεχνητό έργο. Ένα λατομείο που δημιουργήθηκε μάλλον κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Αναφορές και περιγραφές του λατομείου υπάρχουν άφθονες με πρώτη του φλωρεντινού μοναχού Cristoforo Buondelmonti to 1415. Ακολούθησαν κι άλλες πολλές από περιηγητές και επισκέπτες.
Το 1783, δυο Γάλλοι αξιωματικοί, ο κυβερνήτης πολεμικού πλοίου Philippe de Bonneval και o αξιωματικός πεζικού Mathieu Dumas, ήρθαν μυστικά και συνωμοτικά στην Κρήτη με εντολή του Λουδοβίκου ΙΣΤ’ μάλλον για κατασκοπευτικές δουλειές (πληροφορίες για τα οχυρά, την άμυνα, την οικονομία, τον πληθυσμό, τις στρατιωτικές δυνάμεις και διάφορα αλλά τέτοια αθώα κουτσομπολιά!). Μέσα σ’ όλα πήγαν και στην Λαβύρινθο κι έφτιαξαν τον πρώτο χάρτη του σπηλαίου.
Στη συνέχεια όλοι οι γνωστοί περιηγητές του 18ου και του 19ου αι. (για τους περιηγητές θα γράψουμε άλλη φορά) επισκέφτηκαν τον χώρο. Ο Franz Wilhelm Sieber, το 1817, έφτιαξε έναν λεπτομερέστατο χάρτη για να μην ξαναχαθεί κανείς εκεί μέσα, όπως θα διαπιστώσετε κι εσείς παρακάτω στις φωτογραφίες.
Ο τελευταίος επισκέπτης απ’ τους παλιούς ήταν ο γιατρός Ιωσήφ Χατζηδάκης το 1881.
Κι ερχόμαστε στο 1982, στις σύγχρονες έρευνες από σπηλαιολόγους που εξερεύνησαν, κατέγραψαν, περιέγραψαν την Λαβύρινθο. Δυο χρόνια μετά, η αείμνηστη σπηλαιολόγος Άννα Πετροχείλου μαζί με την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία έκανε συστηματική δουλειά και χαρτογράφησε επίσης το δαιδαλώδες σπήλαιο.
Δεν θα προχωρήσω σε λεπτομερή περιγραφή του σπηλαίου. Άλλωστε θα χορτάσετε φωτογραφίες!
Όμως κάπως πρέπει να γράψω για το κενό από το 1881 μέχρι το 1982, σωστά; Σωστά!
Κατά τη Γερμανική Κατοχή, το σπήλαιο είχε χρησιμοποιηθεί από τους Γερμανούς ως μια τεράστια και πολύ βολική αποθήκη πυρομαχικών. Μάλιστα για να κυκλοφορούν άνετα, έφτιαξαν ένα διάδρομο από τσιμέντο στη μια από τις εισόδους του. Το 1944, πριν την αποχώρησή τους, ανατίναξαν την Λαβύρινθο για να κρυφτεί για πάντα όμως αντί να κρυφτεί το σπήλαιο, κατέρρευσε ο λόφος από πάνω!
Το 1961, τουλάχιστον έτσι αποτυπώνεται στις μαρτυρίες της εποχής εκείνης, η πρωτοβουλία των κατοίκων της περιοχής να αφαιρέσουν πυρομαχικά, είχε σαν συνέπεια την πρόκληση έκρηξης και το θάνατο τεσσάρων ατόμων.
Εμείς μπήκαμε από μια τρύπα τόση δα το 2009 και μόνο με την ιδέα ότι θα στριμωχνόμουν εκεί μέσα μ’ έπιανε πανικός! Αφού μπήκαμε τελικά και αντίκρυσα όσα αντίκρυσα μου πέρασαν τα νευρωτικά και κοίταζα εκστασιασμένη τριγύρω! Αφού διασχίσαμε δωμάτια, στενάκια, γκρεμισμένες από τις εκρήξεις αίθουσες, καθιζήσεις να τρέμει η ψυχή σου, χώρια τις νυχτερίδες κι αράχνες…φτάσαμε στην “Αίθουσα Τραπέζας”, όπως είναι γνωστή.
‘Εμεινα άφωνη!
Χιλιάδες ψυχές από παλιά, πολύ πολύ παλιά ζωντάνευαν μπροστά στα μάτια μου! Επιγραφές, υπογραφές, σκαριφήματα, σχεδιάκια, οικόσημα και χρονολογίες και ονόματα…ατέλειωτα ονόματα, από τον Dumas μέχρι τον Ξανθουδίδη και το ζευγαράκι από τη Γαλιά το 2009!
Σας αφήνω παρέα με τις φωτογραφίες.
Σας παρακαλώ να συγκινηθείτε όταν δείτε τη νυχτεριδούλα να έχει αγκαλιάσει προστατευτικά το μωρό της….
ΠΗΓΗ: “Η Λαβύρινθος της Μεσαράς” – Ιστορικό λεύκωμα των Καλούστ Παραγκαμιάν & Αντώνη Βασιλάκη, Έκδοση: “Λαβύρινθος” – Άτυπη Ομάδα Νέων Δήμου Μοιρών Κρήτης, 2002
- Η κ. Λιάνα Σταρίδα είναι Αρχαιολόγος με καταγωγή από την Πόμπια της Μεσαράς
Πηγή: Liana Starida
