Φιλόδοξη καταγραφή των υδάτινων πόρων της Κρήτης! Οι πρώτες μετρήσεις…

Γράφει ο Θωμάς Κ. Παπαλάσκαρης

Ένα φιλόδοξο πρόγραμμα καταγραφής των υδάτινων πόρων της Κρήτης ξεκίνησε από τον Πολιτικό/Υδρολόγο Μηχανικό, Θωμά Παπαλάσκαρη, ο οποίος, διεξάγει, στον ελεύθερο χρόνο του, αποκλειστικά με ίδια μέσα, υδρολογική έρευνα σε ποτάμια και ρέματα της ευρύτερης περιοχής της Κρήτης.

Η υδρολογική αυτή έρευνα, η οποία μόλις ξεκίνησε, (Κυριακή, 20/6/2020), με μετρήσεις παροχών νερού στον «Ποταμό Μουσελά», οποίος διέρχεται περίπου στα όρια των Νομών Χανίων και Ρεθύμνου, καθώς επίσης και στο πρωτογενές, (πηγαίο), ορεινό, (χαμηλής τάξης), ρέμα το οποίο δημιουργείται από τις «Πηγές Αργυρούπολης», όπως επίσης και στο ρέμα που διατρέχει το «Φαράγγι Πετρέ» και εκβάλει στην ομώνυμη παραλία, δεν προκαλεί κάποια είτε μόνιμη είτε προσωρινή περιβαλλοντική επιβάρυνση στα προς έρευνα ποτάμια και ρέματα), ενώ στοχεύει να συνεχιστεί/επεκταθεί και σε άλλα ποτάμια και ρέματα στην υπόλοιπη Κρήτη. Αξίζει δε να σημειωθεί, ότι, ανάλογες μετρήσεις παροχών νερού προγραμματίζεται  να γίνουν και κατά την διάρκεια βροχόπτωσης σε εξέλιξη, ανεξάρτητα από την ένταση αυτής, όπου και όποτε καταστεί αυτό δυνατόν.

Άμεσοι μελλοντικοί στόχοι αποτελούν η μέτρηση της εισερχόμενης ποσότητας νερού στο «Φράγμα Φανερωμένης», η μέτρηση των παροχών νερού στον «Ποταμό Πλατύ», στο «Κουρταλιώτικο Φαράγγι», στα ρέματα του «Πλακιά», στο ρέμα του «Σπηλίου» στο «Φαράγγι Πατσού» κλπ. των οποίων οι θέσεις μετρήσεων έχουν ήδη εντοπιστεί.

Ο εξοπλισμός μετρήσεων παροχών νερού έχει κατασκευαστεί από τον ίδιο και στηρίζεται στην διαφορά μεταξύ του στατικού, μανομετρικού, υδραυλικού ύψους και του κινηματικού, μανομετρικού, υδραυλικού ύψους και η αξιοπιστία του τεκμηριώνεται από σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις σε σχετικά διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Οι επιστημονικοί/ερευνητικοί στόχοι είναι πολλαπλοί και ενδεικτικά παρατίθενται παρακάτω μερικοί από αυτούς:

1).Σύνταξη πρότασης προς υποβολή για ένταξη στο νέο πρόγραμμα «Ε.Σ.Π.Α. 2021-2027», με τίτλο: «Δημιουργία Βάσης Δεδομένων Υδρολογικών Στοιχείων Υδατορευμάτων Νήσου Κρήτης με Οικολογικό Αποτύπωμα», (για την επίτευξη της εξασφάλισης κοινοτικών και εθνικών πόρων με σκοπό την προμήθεια σύγχρονου εξοπλισμού, όπως ηλεκτρονικές συσκευές μέτρησης παροχής τύπου «Ντόπλερ», συμβατικούς είτε τροποποιημένους διαύλους τύπου «Πάρσαλ», βροχομετρικοί σταθμοί, ηλεκτρονικός εξοπλισμός ποιοτικού ελέγχου των υδάτων, ηλεκτρικό/υβριδικό αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις προς συλλογή των υδρολογικών στοιχείων κλπ.),

2).Καταγραφή μοναδικών πρωτογενών υδρολογικών δεδομένων χαμηλών ροών φυσικής απορροής, πολύτιμων για την εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου των λεκανών απορροής των εν λόγω ποταμών και ρεμάτων για την υλοποίηση ολοκληρωμένων, ακριβών, αξιόπιστων και αειφόρων σχεδίων διαχείρισης των υδρολογικών λεκανών απορροής των εν λόγω ρεμάτων για αγροτικές εκμεταλλεύσεις, (π.χ. την άντληση υπόγειων και επιφανειακών υδάτων για άρδευση καλλιεργειών και καλλωπιστικών δημοτικών παρτεριών, πότισμα ζώων κλπ.),

3).Ανάλυση συχνοτήτων-πιθανοτήτων χαμηλών ροών, υπολογισμός υδρολογικών δεικτών ξηρασίας, κατάρτιση γραφημάτων καμπυλών διάρκειας παροχών και παραγωγή τεχνητών χρονικών σειρών χαμηλών φυσικών απορροών και πρόγνωση των τιμών τους για το μέλλον αναπτύσσοντας μαθηματικά/στατιστικά μοντέλα, είτε εποχικών, ενσωματωμένων, αυτοπαλινδρούμενων κινητών μέσων όρων («S.AR.I.MA.») είτε τεχνητών νευρωνικών δικτύων,  για την κατάρτιση ολοκληρωμένων, ακριβών, αξιόπιστων και αειφόρων σχεδίων διαχείρισης τόσο πλημμυρών όσο και ξηρασιών,

4).Κατάρτιση μαθηματικών/υδρολογικών μοντέλων (και με την συνδρομή των λογισμικών «HEC-HMS», «HEC-RAS», «MIKE-SHE» κλπ.) που θα εκφράζουν τις σχέσεις βροχής/φυσικής απορροής και μεταφοράς φερτών υλών σε συνάρτηση με τα βροχομετρικά δεδομένα που θα ληφθούν από τους πλησιέστερους μετεωρολογικούς σταθμούς, και καταγραφή πλημμυρογραφημάτων, εξάγοντας πολύτιμα συμπεράσματα και για την περίπτωση της επικράτησης ιδιαίτερα αυξημένων φυσικών απορροών με είτε αναλογικές/εκθετικές είτε σύνθετες μεθόδους, όσον αφορά τόσο την διαχείριση των μεταφερόμενων υδάτινων πόρων όσο και την διάβρωση, (με την εκτίμηση των επακόλουθων μεταφορών φερτών υλών), των κύριων κοιτών και των πρανών αυτών στις θέσεις όπου οι εν λόγω ποταμοί και τα εν λόγω ρέματα δεν είναι κιβωτοποιημένοι/κιβωτοποιημένα, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της «Ειδικής Γραμματείας Υδάτων»,

5).Αξιοποίηση των υδρολογικών δεδομένων για ερευνητικούς σκοπούς από άλλες ειδικότητες επιστημόνων, (π.χ. δασολόγων, δασοπόνων, βιολόγων, γεωλόγων, ορνιθολόγων, εντομολόγων, ερπετολόγων κλπ.), σχετικά με τη σύνδεση του υδρολογικού καθεστώτος των εν λόγω ποταμών/ρεμάτων με το καθεστώς των αντίστοιχων παρόχθιων βλαστήσεων, των έμβιων οργανισμών που διαβιούν στην ευρύτερη περιοχή των εν λόγω ποταμών/ρεμάτων, (θηλαστικά, πτηνά, έντομα, ερπετά, ασπόνδυλα κλπ.),

6).Υπολογισμός, (σε περίπτωση ικανοποιητικής χρονικής διάρκειας της βασικής φυσικής απορροής), της πραγματικής τιμής τα συνολικής εξατμισοδιαπνοής των υδρολογικών λεκανών απορροής των εν λόγω ποταμών/ρεμάτων, εκτελώντας είτε καθημερινές (στα πλησιέστερα) είτε εβδομαδιαίες (στα πιο απομακρυσμένα) μετρήσεις παροχών φυσικής απορροής αυτών, εξάγοντας σημαντικά συμπεράσματα για τον βαθμό της υγρασίας των εδαφών και κατά συνέπεια των παρόχθιων βλαστήσεων παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον βαθμό επικινδυνότητας δημιουργίας καταστροφικών πυρκαγιών,

7).Ανάπτυξη μοντέλων υπολογισμού των ελάχιστων ροών των εν λόγω ποταμών/ρεμάτων σε σχέση με διάφορες γεωμορφολογικές παραμέτρους των αντίστοιχων υδρολογικών λεκανών απορροής αυτών όπως την έκτασή τους, την μέση κλίση τους, το μέσο υψόμετρο αυτών, το μήκος του κύριου υδατορεύματος αυτών, την πυκνότητα του υδρογραφικού τους δικτύου κλπ., με σκοπό την μεταφορά των συμπερασμάτων για την εκτίμηση της υδρολογικής κατάστασης και σε άλλες υδρολογικές λεκάνες απορροής, κατ’ αρχήν στην «Νήσο Κρήτη» αλλά και της ευρύτερης Ελλάδας, στις οποίες δεν έχει καταγραφεί σε παρελθόντα χρόνο το υδατικό/υδρολογικό καθεστώς («ungaged hydrological basins»),

8).Συμβατότητα με την «Συνθήκη του Μπράουνσβάϊκ», («Braunsweig Declaration»), και υλοποίηση στην πράξη αυτής, στην οποία τονίζεται η σημασία της εγκαθίδρυσης διεθνώς, ολοένα και κατά το δυνατόν περισσότερων σε αριθμό και προσθήκης στις ήδη υφιστάμενες, «μικρών σε έκταση υδρολογικών λεκανών απορροής προς παρακολούθηση, έρευνα και εκτέλεση πειραμάτων διά μέσου των οποίων θα υλοποιηθεί και η κατάρτιση και η εκπαίδευση νέων επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων»,

9).Υπολογισμός, ξεχωριστά, του πραγματικού συντελεστή απορροής της κάθε συγκεκριμένης υδρολογικής λεκάνης απορροής του ρέματος χρησιμοποιώντας την ορθολογική μέθοδο, σύμφωνα με την την επιστήμη της Υδρολογίας, σε συνδυασμό με τα βροχομετρικά δεδομένα, (ύψος βροχής και ένταση αυτής), που θα ληφθούν από τους πλησιέστερους μετεωρολογικούς σταθμούς, έχοντας υπολογίσει με χρήση των κατάλληλων λογισμικών («Arc G.I.S.», «Autocad» κλπ.), το εμβαδόν, ξεχωριστά, της κάθε υδρολογικής λεκάνης απορροής των εν λόγω ποταμών/ρεμάτων και έχοντας κάνει την παραδοχή ότι κάθε ανεξάρτητο επεισόδιο βροχής είναι σταθερό σε ένταση καθ’ όλη την διάρκειά του καθώς επίσης και ότι κάθε ανεξάρτητο επεισόδιο βροχής είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο επάνω σε όλη την έκταση της κάθε ξεχωριστής λεκάνης απορροής,

10).Μελέτη, γενικότερα, της συμπεριφοράς του υδρολογικού καθεστώτος ενός «βασικής, μικρού μεγέθους, ροής» υδατορεύματος, (όπως έχει καταστεί, αντίστοιχα, π.χ. το «Ρέμα Βαρωσίου» αλλά και ο «Ποταμός Ελασσονίτης», ιδιαίτερα σε περιόδους ιδιαίτερης ξηρασίας).

11).Σύνταξη νέων σχετικών επιστημονικών εργασιών οι οποίες θα υποβληθούν, προς παρουσίαση, (αλλά και δημοσίευση στο σχετικό «Βιβλίο Πρακτικών Συνεδρίου»), σε κάποιο μελλοντικό, είτε εγχώριο είτε διεθνές υδρολογικό συνέδριο, αλλά και προς δημοσίευση σε κάποιο διεθνές επιστημονικό περιοδικό, με ενδεχόμενους τίτλους π.χ.: «Forecasting Low Stream Flow Time Series of Mouselas River, Chania City, Crete  Island, Southern Greece, Using AR.I.MA. Method» («Πρόβλεψη Χρονικών Σειρών Χαηλών Ροών του Ποταμού Μουσελά, Νήσος Κρήτη, Νότια Ελλάδα, Με την Χρήση της Μεθόδου AR.I.MA.»), «Artificial Neural Network for Low Stream Flow Time Series Generation of Argiroupoli Springs Stream, Rethimno City, Crete  Island, Southern Greece» («Τεχνητό Νευρωνικό Δίκτυο για την Δημιουργία Χρονικών Σειρών Χαμηλών Ροών του Ρέματος των Πηγών Αργυρούπολης, Νήσος Κρήτη, Νότια Ελλάδα»), κλπ.

Ο Θωμάς Παπαλάσκαρης, έχει καταρτίσει και παρουσιάσει στο παρελθόν, σε διάφορα διεθνή υδρολογικά συνέδρια, σχετικές επιστημονικές μελέτες, οι οποίες είτε έχουν συμπεριληφθεί στα σχετικά βιβλία πρακτικών συνεδρίων είτε/και έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και μερικές από τις οποίες, ενδεικτικά, αναφέρονται παρακάτω:

1).Επιστημονική μελέτη, (η οποία αφορά τον «Ποταμό Ζυγάκτη Καβάλας»), με την ονομασία, «Comparison between calculated and site-measured gravel bed load transport rate in Zygaktis River, Greece», η οποία έχει συμπεριληφθεί στο σχετικό «Βιβλίο Πρακτικών Συνεδρίου» με την ονομασία «14^ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο του Πανεπιστημίου Αιγαίου Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας 2015, Ρόδος, Ελλάδα, 3-5 Σεπτέμβρη 2015», («14^th International Conference on Environmental Science & Technology  2015, Rhodes Island, Greece, 3-5 September 2015»), («14^{th “}C.E.S.T.” 2015»), (η οποία μπορεί να ανευρεθεί στον σχετικό ελεύθερο διαδικτυακό ιστότοπο: «http://cest2015.gnest.org/papers/cest2015_00116_oral_paper.pdf») του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», ενώ, συγκεκριμένα, του έχει αντιστοιχισθεί ο συγκεκριμένος κωδικός: «cest2015_00116» στο τελικό πρόγραμμα παρουσιάσεων του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου»,

2).Επιστημονική μελέτη, (η οποία αφορά το «Ρέμα Περιγιαλίου Καβάλας»), με την ονομασία, «Artificial Low Stream Flow Time Series Generation of Perigiali Stream, Kavala City, NE Greece» η οποία έχει συμπεριληφθεί στο σχετικό «Βιβλίο Πρακτικών Συνεδρίου» με την ονομασία «6^ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Διαχείρισης Ροής Περιβάλλοντος & Υλικών 2016, Μπορ, Σερβία, 2-4 Οκτώβρη 2016», («6^th Environmental & Material Flow Management 2016, Bor, Serbia, 2-4 October 2016»), («6^th E.M.F.M. 2016»), (η οποία μπορεί να ανευρεθεί στον σχετικό ελεύθερο διαδικτυακό ιστότοπο: «http://emfm.tfbor.bg.ac.rs/2016/wp-content/uploads/2017/01/Book-of-Proceedings-EMFM16_final.pdf») του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», συγκεκριμένα, μεταξύ των σελίδων «20-38»,

3).Επιστημονική μελέτη, (η οποία αφορά το «Ρέμα Περιγιαλίου Καβάλας»), με την ονομασία, «Stochastic Generation of Low Stream Flow Data of Perigiali Stream, Kavala City, NE Greece» η οποία έχει συμπεριληφθεί στο σχετικό «Βιβλίο Πρακτικών Συνεδρίου» με την ονομασία «10^ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υδάτινων Πόρων στους Υδάτινους Πόρους και στο Περιβάλλον 2017, Αθήνα, Ελλάδα, 5-9 Ιούλη 2017», («10^th World Congress of the European Water Resources Association on Water Resources & the Environment ^“Panta Rhei”  2017, Athens, Greece, 5-9 July 2017»), («10^{th “}Panta Rhei” of E.W.R.A. 2017»), (η οποία μπορεί να ανευρεθεί στον σχετικό ελεύθερο διαδικτυακό ιστότοπο: «http://ewra2017.ewra.net/») του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», συγκεκριμένα, μεταξύ των σελίδων «953-960», και η οποία πρόκειται, σύμφωνα με την διακήρυξη του εν λόγω Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, πρόκειται να δημοσιευθεί σε ειδική έκδοση του Διεθνούς Επιστημονικού Περιοδικού «Water Journal» της «European Water Resources Association»,

4).Επιστημονική μελέτη, (η οποία αφορά το «Ρέμα Παλαιάς Καβάλας»), με την ονομασία, «Artificial Low Stream Flow Time Series Generation of Palaia Kavala Stream, Kavala City, NE Greece», η οποία έχει συμπεριληφθεί στο τελικό πρόγραμμα προς προφορική παρουσίαση και θα συμπεριληφθεί στο σχετικό «Βιβλίο Πρακτικών Συνεδρίου» με την ονομασία «15^ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο του Πανεπιστημίου Αιγαίου Περιβαλλοντικής Επιστήμης & Τεχνολογίας 2017, Ρόδος, Ελλάδα, 31 Αυγούστου-2 Σεπτέμβρη 2017», («15^th International Conference on Environmental Science & Technology  2017, Rhodes Island, Greece, 31 August-2 September 2017»), («15^{th “}C.E.S.T.” 2017»), (η οποία μπορεί να ανευρεθεί (εφ’ όσον αναρτηθεί) στον σχετικό ελεύθερο διαδικτυακό ιστότοπο: «https://cest.gnest.org/») του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», ενώ, συγκεκριμένα, του έχει αντιστοιχισθεί ο συγκεκριμένος κωδικός: «cest2017_00842» στο τελικό πρόγραμμα παρουσιάσεων του εν λόγω «Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου», το οποίο μπορεί να ευρεθεί στον σχετικό ελεύθερο διαδικτυακό ιστότοπο (και πιο συγκεκριμένα στην σελίδα με «Νο:62»): «https://cest.gnest.org/sites/default/files/CEST2017_PROGRAMME%20BOOK_FINAL.pdf», στο «Session_31: HYDROLOGY & WATER RESOURCES MANAGEMENT (1)», το πρωϊνό του Σαββάτου 2 Σεπτέβρη 2017, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ «11:00 π.μ.-11:15 π.μ.», κλπ.

*Ο Θωμάς Παπαλάσκαρης, είναι Π.Ε. Πολιτικός Μηχανικός , κάτοχος τριών μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, [«Μ.Τ.Σ. Πολιτικών Μηχανικών Α.Π.Θ.» (1990), «Μ.Τ.Σ. Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στη Μεσόγειο Τ.Ε.Ι.-Α.Μ.Θ.» (2014) και «Μ.Τ.Σ. Υδραυλική Μηχανική (Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων) Δ.Π.Θ.»] (2015), και Υποψήφιος Διδάκτορας στην Μεταφορά Φερτών Υλών, του Τομέα Υδραυλικών Έργων, του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, της Πολυτεχνικής Σχολής, του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και έχει διενεργήσει παρόμοιες υδρολογικές έρευνες, ενδεικτικά, στον «Ποταμό Ελασσονίτη» Λάρισας, στο «Φυσικό Ρέμα Βουρκόρεμα, Γρανίτη, Κάτω Νευροκοπίου, Δράμας», στις «Πηγές Ποταμού Αγγίτη Δράμας», στον «Ποταμό Νέστο Καβάλας-Ξάνθης», στον «Ποταμό Κόσυνθο Ξάνθης», στον «Χείμαρρο Κιμμερίων Ξάνθης», στον «Ποταμό Ζυγάκτη Δράμας-Καβάλας», στον «Φυσικό Χείμαρρο Λάκκο Μαριών, Θάσου, Καβάλας», στο «Φυσικό Ρέμα Παλαιάς Καβάλας, Καβάλας», στο «Αστικό Ρέμα Περιγιαλίου Καβάλας», στις «Πηγές Μάννας του Νερού, Λεκάνης, Καβάλας», στο «Αστικό Ρέμα Διασταύρωσης Οδών Ιοκάστης & Χρυσοστόμου Σμύρνης Καβάλας», στον «Χείμαρρο Παρθένη Χίου», στο «Αστικό Ρέμα Οδού Βουλγαροκτόνου, Ραψάνης, Καβάλας», στον «Ποταμό Βούλγαρη, Κεφαλόβρυσου Ελασσόνας, Λάρισας», στις «Πηγές Ποταμού Παλησκιώτη, Βερδικούσσας, Ελασσόνας, Λάρισας», στο «Φυσικό Ρέμα Κολυμπήθρας, Κόκκινου Νερού, Αγιάς, Λάρισας», ενώ έχει διεξάγει στατιστικές αναλύσεις και μοντελοποίηση με προγνωστικές τιμές για το μέλλον για τις βροχοπτώσεις της Καβάλας, της Χρυσούπολης Καβάλας και των Μεταξάδων Έβρου.

Επίσης, είναι στέλεχος, (με σύμβαση ορισμένου χρόνου, από 1/6/2021 έως 31/5/2022), της «Αναπτυξιακής Ηρακλείου Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α.» («ΑΝ.Η. Α.Ε.»), (με έδρα τις Αρχάνες Ηρακλείου), και εργάζεται στο «Παράρτημα Τυμπακίου Δήμου Φαιστού».

Τυμπάκι, (Δήμου Φαιστού, Νομού Ηρακλείου), 21/06/2021

Ο διενεργών την υδρολογική έρευνα,

Θωμάς Κ. Παπαλάσκαρης

Πολιτικός Μηχανικός («Α.Π.Θ.»)

Στέλεχος (με «Σύμβαση Ορισμένου Χρόνου») της

«Αναπτυξιακής Ηρακλείου Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α.», («ΑΝ.Η. Α.Ε.»)

Μέλος Τ.Ε.Ε. / Α.Μ.:58540

Μ.Τ.Σ. Πολιτικών Μηχανικών («Α.Π.Θ.»)

Μ.Τ.Σ. Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στην Μεσόγειο («Τ.Ε.Ι.-Α.Μ.Θ.»)

Μ.Τ.Σ. Υδραυλική Μηχανική (Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων) («Δ.Π.Θ.»)

Υποψήφιος Διδάκτορας στην Μεταφορά Φερτών Υλών («Δ.Π.Θ.»)