Η μονή του Αγίου Νικολάου, άλλοτε μετόχι της μονής Βαλσαμονέρου, βρίσκεται ενάμισι χλμ. βόρεια του οικισμού Ζαρός, στη νότια είσοδο του φαραγγιού του Αγίου Νικολάου.
Ως εξάρτημα της μονής Βαλσαμονέρου μνημονεύεται με την επωνυμία «Άγιος Νικόλαος στα Καροπουλιανά» το έτος 1644, στην καταγραφή της κινητής περιουσίας της μονής από τον ηγούμενο Ιερεμία Κορνάρο.
Η εγκατάσταση στα τέλη του 19ου αι. στον χώρο, για μικρό μάλλον διάστημα, μίας ομάδας καλογραιών είναι από τις ελάχιστες πληροφορίες που διαθέτουμε για τη μονή.
Το σημερινό συγκρότημά της αποτελείται από νεότερα κυρίως κτίσματα του 19ου και του 20ου αι. γύρω από το αρχικό καθολικό, το μόνο εναπομείναν παλαιότερο τμήμα της, που πρόκειται για σύμπλεγμα δύο μονόχωρων αυτόνομων ναών της βενετοκρατίας.
Ο νότιος, ο μικρότερος, αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο φέρει στο εσωτερικό του, μερικώς διατηρούμενο, τοιχογραφικό διάκοσμο των αρχών του 14ου αι., ενώ ο βόρειος αφιερωμένος στην Αγία Παρασκευή, ερειπωμένος ήδη στις αρχές του 20ου αι., αναστηλώθηκε τη δεκαετία του 1970.
Η τέχνη των τοιχογραφιών του ναού είναι χαρακτηριστική της πρώτης δεκαετίας του 14ου αι., κατά την οποία παρατηρείται συνύπαρξη των γραμμικών στοιχείων της Κομνήνειας περιόδου με τις νέες τεχνικές της πλαστικής απόδοσης των μορφών, χαρακτηριστικές της τέχνης της Παλαιολόγειας περιόδου.
Στο β΄ μισό του 20ου αι. η μονή επεκτάθηκε με νέα κτήρια, μετά και την εγκατάσταση μίας αδελφότητας μοναχών
(Στοιχεία από το orthodoxcrete.com)
Το πέρασμα της τελευταίας κακοκαιρίας (Μήδειας) έντυσε στα λευκά το ιστορικό Μοναστήρι της Πάνω Ρίζα…
Φωτογραφία: Βελίνα Κορδονούρη Παπαδοβασιλάκη, την οποία και ευχαριστούμε…
