Γράφει ο Δρ Ζαχαρίας Μ. Καψαλάκης*
ΚΑΜΑΡΕΣ, οι
Ορεινό Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Φαιστού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 585μ. στις πλαγιές του Ψηλορείτη!
Το περίφημο σπήλαιο Καμαρών, γνωστό και ως Καμαραϊκό σπήλαιο, βρίσκεται σε υψόμετρο 1520 μ. στο όρος Σωρός. Το σπήλαιο υπήρξε λατρευτικός χώρος στη μινωική εποχή. Οι αρχαιολογικές έρευνες έφεραν στο φως τα περίφημα Καμαραϊκά αγγεία, τα οποία ανήκουν στη μεσομινωική εποχή και εντυπωσιάζουν με τα έντονα χρώματά τους.
Αναφέρεται από τον Fr. Barozzi το 1577 με την ονομασία Camadis και από τον Καστροφύλακα το 1583 με την ονομασία Camares με 93 κ. Με την ίδια ονομασία αναφέρεται από το Βασιλικάτα, το 1630.
Στην πρώτη τούρκικη απογραφή τους 1671 αναγράφεται Kamares με 9 χαράτσια ( 4 πλουσίων, 3 μεσαίας τάξεως και 2 πτωχών οικογενειών).
Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) αναφέρεται ως Kamares με 16 οικογένειες (8 χριστιανικές και 8 μουσουλμανικές οικογένειες).
Στην έκθεση ωμοτήτων (επανάσταση 1866), που δημοσίευσε στα Κρητικά Χρονικά η Κατίνα Τσατσαρωνάκη αναφέρει για τις Καμάρες: «Δώδεκα οικίας κατέκαυσαν, την δε εκκλησίαν της Παναγίας επυρπόλησαν, αφού εβεβήλωσαν…»
Στις Καμάρες γεννήθηκε το 1860 ο Εμμανουήλ Σαριδάκης (Καπετάν Γαγιόλης), ο οποίος πολέμησε τους Τούρκους τόσο στον τόπο του όσο και στη Μακεδονία με το τάγμα του καπετάν Νταφώτη http://kritiki-laografia.blogspot.gr/p/blog-page_8.html
Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας Ι. Μητσοτάκης, το χωριό αναφέρεται ως Καμάρες ή Ξηροκαμάρες και κατοικείται από 100 κατοίκους (60 Χριστιανούς και 40 Οθωμανούς – 20 οικογένειες) (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008)
Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό ανήκει στο Δήμο Κισσών. Έχει 210 κατοίκους (119 άρρενες και 91 θήλεις). Οι χριστιανοί είναι 200 (113 άρρενες και 87 θήλεις) και οι μουσουλμάνοι μόλις 10 (6 άρρενες και 4 θήλεις). Οι οικογένειες του χωριού ανέρχονται σε 47 (44 χριστιανικές και 3 μουσουλμανικές).
Το 1894 οι Καμάρες κατοικούνται από 44 Ελληνικές και από 3 Τουρκικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, Σ. 124 (Φεβρουάριος 2008) σ. 146).
Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, οι Καμάρες ανήκουν στο Δήμο Βόρρων και έχει 353 κατοίκους (192 άρρενες και 161 θήλεις).
Το 1903 ο Ιωάννης Νουχάκης (Κρητική Χωρογραφία) αναφέρειΑ «Καμάραι είναι μεγάλη κώμη επί των προπόδων της Ίδης, κατέστη δ΄ ιστορική από του 1866 καθ΄ην έλαβεν χώραν φονικωτάτη μάχην μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Παράγει λαμπράν μυζίθραν (αθότυρον)».
Οι Καμάρες παρουσιάζουν ενδιαφέρουσα πληθυσμιακή εξέλιξη στις απογραφές από το 1900 και μετά με τον παρακάτω αριθμό κατοίκων.
| ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ | |
| ΕΤΟΣ | ΠΛΗΘ. |
| 1900 | 385 |
| 1920 | 400 |
| 1928 | 398 |
| 1940 | 489 |
| 1951 | 515 |
| 1961 | 475 |
| 1971 | 320 |
| 1981 | 338 |
| 1991 | 491 |
| 2001 | 443 |
| 2011 | 330 |
Το 1920 είναι έδρα Αγροτικού Δήμου και το 1928 έδρα κοινότητας.
Το 1998 οι Καμάρες εντάχθηκαν στο δήμο Τυμπακίου και από το 2011 στον καλλικρατικό Δήμο Φαιστού.
Η προσφορά των Καμαρών στους αγώνες του έθνους μας είναι τεράστια.
Το Μάιο του 1944 το χωριό καταστρέφεται από τους Γερμανούς κατακτητές και 28 Καμαριανοί εκτελούνται.
Οι Καμάρες είναι ιδιαίτερη πατρίδα του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λευτέρη Αυγενάκη.
* Ο Ζαχαρίας Καψαλάκης είναι Δάσκαλος και Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
