Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
Το κλάδεμα της ελιάς είναι αρκετά σημαντικό για την καρποφορία και την παραγωγή που περιμένουμε στο τέλος της χρονιάς, αλλά και την παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
Σκοπός του κλαδέματος της ελιάς είναι να “ανοίξουμε” περισσότερο το εσωτερικό της κόμης του δέντρου ώστε οι ακτίνες του ηλίου να μπορούν να εισχωρούν ελεύθερα. Αυτό είναι απαραίτητο διότι τα μέρη του δέντρου που μένουν στη σκιά, δεν θα καρποφορήσουν μετά την άνθιση.
Το μη κλάδεμα και το λάθος κλάδεμα είναι και οι κύριοι λόγοι της παρενιαυτοφορίας της ελιάς (δηλαδή εναλλάξ χρονιές μεγάλης παραγωγής και ακαρπίας).
Επομένως βασικός σκοπός του κλαδέματος της ελιάς είναι να αφαιρέσουμε τα εσωτερικά κλαδιά της πυκνής βλάστησης που ρίχνουν σκιά στα κατώτερα μέρη της κόμης του δέντρου και να επιτρέψουμε στις ακτίνες του ηλίου να περάσουν για να έχουμε μια καλή παραγωγή αργότερα. Διαβάστε παρακάτω περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς να κλαδέψετε τις ελιές σας, αλλά και πότε είναι η κατάλληλη στιγμή να κάνετε αυτή την εργασία.
Πότε ξεκινάμε να κλαδεύουμε τις ελιές;
Η ελιά δεν χρειάζεται κλάδεμα τα δύο με τρία πρώτα χρόνια μετά την φύτευση των νεαρών δενδρυλλίων στον νεο-εγκατεστημένο ελαιώνα. Σε αυτά τα πρώτα χρόνια το δέντρο αναπτύσσει τη βλάστησή του και χρειάζεται όλα του τα μέρη και το σύνολο του φυλλώματός του για να δημιουργήσει την “τροφή” του μέσω της φωτοσύνθεσης και να μεγαλώσει.
Αν επέμβουμε και του αφαιρέσουμε μέρος του φυλλώματος σε αυτό το ευαίσθητο στάδιο, το δέντρο θα αποδυναμωθεί και δεν θα αναπτυχθεί σωστά. Άρα στα πρώτα δύο χρόνια αφήνουμε το κλαδευτήρι και το πριόνι στην άκρη να περιμένει.
Πώς γίνεται το κλαδέμα διαμόρφωσης (σχήματος)
Από το τρίτο έτος αρχίζουμε να εφαρμόζουμε κλάδεμα διαμόρφωσης του σκελετού του δέντρου. Έτσι θα δώσουμε το σχήμα που θέλουμε, το οποίο θα υποστηρίζει την κόμη, θα επιτρέπει στον αέρα να εισχωρεί σε αυτή και θα εκθέτει ομοιόμορφα τα κλαδιά στην εξωτερική επιφάνεια να βλέπουν προς τον ήλιο. Το κατάλληλο σχήμα διαμόρφωσης για την ελιά είναι το κυπελλοειδές σχήμα.
Για τη διαμόρφωση του σχήματος της ελιάς χρειάζονται λίγες τομές αραίωσης στα κατάλληλα σημεία και όχι πολλές άτακτες βραχύνσεις και βλαστολογήματα στα κλαδιά που αναπτύσσονται Για τις τομές αυτές θα χρησιμοποιήσουμε κλαδευτήρι και πριόνι.
Αφού έχουμε μεταφυτεύσει το δενδρύλλιο 2 έως 3 ετών της ελιάς στο χωράφι μας από το φυτώριο και έχει εγκατασταθεί με επιτυχία, μετά από ενάμιση μήνα κάνουμε μια τομή στο στέλεχος σε ύψος 40-60 εκατοστά από το έδαφος.
Κάτω από το σημείο της τομής θα επιλέξουμε 3-4 πλάγιους βλαστούς που θα εξελιχθούν στους βασικούς βραχίονες του δέντρου. Οι πλάγιοι βλαστοί που θα αφήσουμε θα πρέπει να είναι σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους κι αν δεν επαρκούν σε εκείνο το ύψος θα ψάξουμε να βρούμε τους οφθαλμούς στο στέλεχος που θα συμπληρώσουν τους βλαστούς που χρειαζόμαστε και θα κόψουμε πάνω από αυτούς. Οι οφθαλμοί αυτοί θα βλαστήσουν και μαζί με τους πλάγιους βλαστούς που επιλέξαμε θα αποτελέσουν αργότερα τα επόμενα έτη τους βραχίονες του δέντρου.
Καλό είναι να δένουμε τους βλαστούς αυτούς με σπάγκο ή με ταινία περιφερειακά για να ελέγξουμε τη γωνία ανάπτυξής τους.
Τα επόμενα έτη αφήνουμε τους βλαστούς που επιλέξαμε να μεγαλώσουν και στα επόμενα κλαδέματα αφαιρούμε τα μικρά κλαδάκια που αναπτύσσονται με κατεύθυνση εσωτερικά ενώ κάνουμε κει ένα ελαφρύ κορυφολόγημα με στόχο α) να σχηματίσουμε το κυπελλοειδές σχήμα που έχουμε στο μυαλό μας για το δέντρο μας και β) να δυναμώσουν οι ρίζες.
Το κυπελλοειδές σχήμα διαμόρφωσης είναι πολύ συχνό σε ελαιώνες ήμερους που περιποιούνται από τον ελαιοπαραγωγό. Όπως είπαμε και πιο πριν, επιτρέπει στις ακτίνες του ηλίου να εισχωρήσουν στην κόμη και αυξάνει την επιφάνειά της που θα δώσει καρπό. Οι βραχίονες διακλαδίζονται στο ίδιο ύψος (40-60εκ.) και το φύλλωμα στον καθένα σχηματίζει ένα κυλινδρικό σχήμα δίνοντας από μακριά την εικόνα κυπέλλου.
Επίσης υπάρχουν και άλλα σχήματα που μπορούμε να δώσουμε στα δέντρα μας. Το χαμηλό κύπελλο με διαδικασία ίδια όπως είδαμε παραπάνω με τη μόνη διαφορά πως η τομή του στελέχους του νεαρού δενδρυλλίου θα γίνει πιο κάτω στα 25-30 εκατοστά. Ακόμα υπάρχει το ελεύθερο κύπελλο, κύπελλο με 2 βραχίονες, σχήμα κηροπηγίου, σφαιρικό σχήμα, κυλινδρικό σχήμα κ.α.
Κάθε ένα από αυτά τα σχήματα έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του με βασικά κριτήρια το πότε μπαίνει το δέντρο στην καρποφορία (τα σχήματα που δέχονται αυστηρά κλαδέματα καθυστερούν την καρποφορία), την ευκολία της ελαιοσυλλογής και των καλλιεργητικών εργασιών, την παραγωγικότητα του δέντρου, την ικανότητα άρδευσης του ελαιώνα, την πυκνότητα φύτευσης, την ηλιοφάνεια του έτους, κ.α.
Πώς γίνεται το κλάδεμα καρποφορίας της ελιάς;
Για να καταλάβουμε τι πρέπει να κλαδέψουμε στην ελιά για να έχουμε την καλύτερη δυνατή παραγωγή το επόμενο έτος, θα πρέπει να ξέρουμε που καρποφορεί. Η ελιά καρποφορεί σε ξύλο του προηγούμενου έτους, άρα σκοπός μας με το κλάδεμα είναι να αφαιρέσουμε με τομές αραίωσης τα κλαδιά που είχαν παραγωγή τη σεζόν που πέρασε και να αφήσουμε τα καλά αναπτυγμένα κλαδιά του προηγούμενου έτους. Είναι φανερό πως θα πρέπει να προσέξουμε να μην το παρακάνουμε, ώστε και να έχουμε παραγωγή τη σεζόν που έρχεται άλλα και να αφήσουμε τους μικρούς κλάδους πάνω στο δέντρο να αναπτυχθούν βλαστικά και να σχηματίσουν νέες διακλαδώσεις για την παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
Για το λόγο αυτό σε αρκετές περιοχές το κλάδεμα γίνεται αμέσως μετά την συλλογή των καρπών, αλλά όπως είπαμε και στην αρχή, το κλάδεμα σε περιοχές με ψυχρό κλίμα, που οι πιθανότητες παγετού τους χειμερινούς μήνες είναι μεγάλη, καλό είναι να γίνεται τέλη του χειμώνα με αρχές άνοιξης.
Την πρώτη χρονιά αφαιρούμε τον κλαδίσκο που βρίσκεται στην άκρη του κλάδου και που έδωσε την μεγαλύτερη καρποφορία. Την δεύτερη χρονιά θα αφαιρέσουμε τον αμέσως επόμενο κατά μήκος του κλάδου, που θα είναι αυτός που θα δώσει την μεγαλύτερη καρποφορία την επόμενη χρονιά με τη σειρά του και όσο πιο πίσω πάμε στον κλάδο, την τρίτη χρονιά θα κλαδέψουμε με βράχυνση τον κλαδίσκο για να ανανεώσουμε παράλληλα και τον κλάδο που τον φέρει.
Με βάση τα παραπάνω να αναφέρουμε πως είναι καταστροφικό για την παραγωγή του επόμενου έτους να κλαδεύονται οι βλαστοί που δεν έχουν καρπούς την στιγμή της συλλογής των ελαιοκάρπων.
Με το κλάδεμα καρποφορίας αφαιρούμε επίσης βλαστούς που αναπτύσσονται προς τα πάνω κάθετα (κρύβουν το φως του ήλιου και εμποδίζουν τον αερισμό της κόμης) και άλλους λαίμαργους βλαστούς που φύονται πάνω στους βραχίονες και σε άλλα ανεπιθύμητα σημεία στους κλάδους και στη βάση του κορμού (καταναλώνουν τους χυμούς του δέντρου). Επίσης, ξεχωρίζουμε κλάδους που φαίνονται αδύναμοι ή αναπτύσσονται προς τα κάτω σε οξεία γωνία με τον κορμό του δέντρου και τους αφαιρούμε.
Όταν κάποιος κλάδος έχει σπάσει ή είναι άρρωστος και χρειάζεται να τον αφαιρέσουμε, τον κλαδεύουμε χαμηλά αφήνοντας τον λαίμαργο βλαστό της βάσης ώστε να αντικαταστήσει τα επόμενα έτη τον κλάδο που αφαιρέσαμε.
Δεν ξεχνάμε να καθαρίσουμε το δέντρο από όλα τα κλαδιά που έχουν σπάσει, που μπλέκονται ή αναπτύσσονται παράλληλα το ένα σε βάρος του άλλου και τα άρρωστα κλαδιά που φέρουν παθογόνα.
Πώς εφαρμόζουμε κλάδεμα ανανέωσης;
Κλάδεμα ανανέωσης έχουν ανάγκη οι ελιές που είναι γηρασμένες, άρρωστες από ασθένειες που πλήττουν το ξύλο, παγετόπληκτες, που έχουν υποστεί ζημιές από τη φωτιά ή από δυνατούς ανέμους έχουν σπάσει οι κλάδοι.
Αναλόγως το λόγο, θα κάνουμε τομές με το αλυσοπρίονο είτε στους κεντρικούς βραχίονες (σε μερικούς ή όλους) είτε χαμηλά στον κορμό πάνω από τη ζώνη εμβολιασμού, αν το δέντρο είναι εμβολιασμένο. Η τομές θα πρέπει να γίνουν πλάγια ή κάθετα, αν είναι εφικτό, και η επιφάνειά τους να λειαίνεται (το αλυσοπρίονο αφήνει μια αδρή επιφάνεια), ώστε να απομακρύνεται το νερό της βροχής.
Μετά από αυτές τις εργασίες οι τομές θα πρέπει να καλύπτονται με κάποια αντιμυκητιακή πάστα ή βορδιγάλειο πολτό ώστε να μην μολυνθούν από παθογόνα. Γενικά κάθε φορά που κλαδεύουμε θα πρέπει να προστατεύουμε τις τομές με κάποια τέτοια πάστα ή με χαλκούχα ψεκάζοντας το ξύλο.
Τα επόμενα έτη κάτω από τα σημεία των τομών οι λανθάνοντες οφθαλμοί θα έχουν βλαστήσει και από τη νέα αυτή βλάστηση θα επιλέξουμε τα πιο γερά κλαδιά για να δώσουμε στο δέντρο το σχήμα που επιθυμούμε.
Εδώ να συνοψίσουμε ότι βασικός σκοπός του κλαδέματος της ελιάς είναι να αυξήσει την επιφάνεια της κόμης που βλέπει τον ήλιο καθώς οι οφθαλμοί και της ελιάς έχουν την ιδιότητα να διαφοροποιούνται σε ανθοφόρους με την έκθεσή τους στον ήλιο όταν σχηματίζονται.
Άρα, προσέχουμε να μην εφάπτονται τα κλαδιά του δέντρου, να μην αλληλοεπικαλύπτονται, να μην μπερδεύονται και να προέρχονται από κλαδίσκους που την προηγούμενη σεζόν δεν έδωσαν καρπούς (πάνω σε αυτούς είναι οι ανθοφόροι οφθαλμοί).
Πηγή: giatros-in.gr
