Προ των πυλών προσπάθεια υποβάθμισης του Μουσείου Μεσαράς, πριν καν ακόμα ξεκινήσει τη λειτουργία του.
Και τούτο γιατί με διάταξη σε νομοσχέδιο που συζητείται στη Βουλή στερεί τη δυνατότητα μεταφοράς 2.500 περίπου μνημείων και αρχαίων αντικείμενων που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και φιλοξενούνται προσωρινά στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο νέο Μουσείο της Μεσσαράς, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί.
Τρεις παρεμβάσεις καταγράφονται απόψε, ενώ αναμένονται και οι αντιδράσεις των Δήμων και των φορέων της Μεσαρά.
Συγκεκριμένα παρεμβάσεις έγιναν από τον Βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ηρακλείου και αν. Τομεάρχης Ανάπτυξης & Επενδύσεων Χάρη Μαμουλάκη, το Γραμματέα της Κ.Ο. Κίνημα Αλλαγής και Βουλευτής Ν. Ηρακλείου, Βασίλης Κεγκέρογλου και την Μεσαρίτισα πρώην Νομάρχη Ηρακλείου και επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης «ΗράκλειΟΝ Αξίζει» κ. Ευαγγελία Σχοιναράκη – Ηλιάκη και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων
Αναλυτικά:
Ο κ. Χάρης Μαμουλάκης
Με αφορμή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού που συζητείται σήμερα Πέμπτη 10/12 στη Βουλή και στο οποίο περιλαμβάνεται ρύθμιση και για την μουσειακή συλλογή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, ο Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ηρακλείου και αν. Τομεάρχης Ανάπτυξης & Επενδύσεων Χάρης Μαμουλάκης προχώρησε στην ακόλουθη δήλωση:
«Με ένα ακόμα νομοσχέδιο που δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα υποτίθεται ότι προσπαθεί να λύσει, η Κυβέρνηση της ΝΔ καταφέρνει να προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στον χώρο του Πολιτισμού τόσο σε εθνικό επίπεδο – με την θεσμοθέτηση της εξαγωγής συλλογών αρχαιοτήτων σε μουσεία και ιδρύματα του εξωτερικού για 50 χρόνια – όσο όμως και σε τοπικό, στο Ηράκλειο.
Ειδικότερα, με το άρθρο 49 του ν/σ, η Κυβέρνηση της ΝΔ στερεί τη δυνατότητα μεταφοράς 2.500 περίπου μνημείων και αρχαίων αντικείμενων που ανήκουν στο Ελληνικό Δημόσιο και φιλοξενούνται προσωρινά στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο νέο Μουσείο της Μεσσαράς, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί. Πρόκειται για μια εξέλιξη η οποία δημιουργεί μείζον πρόβλημα σε ένα νέο Μουσείο, που ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε επί ΣΥΡΙΖΑ, αποψιλώνοντάς το στο ξεκίνημά του. Μια ενέργεια η οποία έχει προκαλέσει και την έντονη αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που με ανακοίνωσή του κάνει λόγο για ερωτηματικά ως προς τη σκοπιμότητα της διάταξης.
Δεδομένου ότι το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης αποτελεί έναν λαμπρό φάρο πολιτισμού, καλούμε την Κυβέρνηση να το υποστηρίξει εμπράκτως και με κάθε διαθέσιμο τρόπο. Δεν πρέπει όμως με τα νομοθετήματά της να δημιουργεί προβλήματα στον ευρύτερο σχεδιασμό που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια, διαλύοντας κάθε ευκαιρία για ισόρροπη πολιτιστική ανάπτυξη στον τόπο μας».
Ο κ. Βασίλης Κεγκέρογλου
Ο Γραμματέας της Κ.Ο. Κίνημα Αλλαγής και Βουλευτής Ν. Ηρακλείου, Βασίλης Κεγκέρογλου, στην σημερινή ομιλία του στη Βουλή, αφού αναφέρθηκε στην μεγάλη προσφορά του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης και στην σπουδαία δουλειά της διοίκησης, των 25 εργαζομένων και των επιστημονικών συνεργατών του, πρότεινε η ψήφιση της διάταξης του άρθρου 49 που διασφαλίζει την λειτουργία του να μην επηρεάζει την υλοποίηση της απόφασης του ΚΑΣ 2017 για τα 21 αρχαιολογικά ευρήματα της Γόρτυνας και την τοποθέτησή τους στο νέο Μουσείο Μεσσαράς.
Η Υπουργός αποδέχθηκε την πρόταση του βουλευτή, Βασίλη Κεγκέρογλου κι έτσι λήγει μια σημαντική εκκρεμότητα και παύει κάθε αμφιβολία για τα 21 αρχαιολογικά ευρήματα της Γόρτυνας που θα τοποθετηθούν στο νέο Μουσείο Μεσσαράς.
Η κ. Ευαγγελία Σχοιναράκη – Ηλιάκη
Η πρώην βουλευτής και πρώην Νομάρχης Ηρακλείου Ευαγγελία Σχοιναράκη – Ηλιάκη, με σχετική επιστολή στην Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κάνει
Συγκεκριμένα αναφέρει:
“Το νομοσχέδιο «Αναδιοργάνωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων και μετονομασία του σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, ίδρυση Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά» στον Δήμο Λέσβου, προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο εξωτερικό, ρυθμίσεις για το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και το μουσείο «Φοίβος Ανωγειανάκης» και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού», το οποίο συζητείται σήμερα 10-12-2020 στη Βουλή δεν είναι ένα απλό Νομοσχέδιο που θέτει νέο θεσμικό πλαίσιο για το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, αλλά αναδιατάσσει τη σχέση του κράτους με την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Η ρύθμιση που παρέχει την δυνατότητα εξαγωγής αρχαίων για 25 + 25 χρόνια, δηλαδή σύνολο 50 δείχνει καθαρά ότι δεν πρόκειται για δανεισμό, αλλά για κανονική εκχώρηση για μισό αιώνα τουλάχιστον!!!!
Με θλίψη, αλλά και αγανάκτηση, όμως, διαπίστωσα, ότι με την ψήφιση αυτού του Νομοσχεδίου, ματαιώνεται!!! η μεταφορά και μόνιμη έκθεση 2.500 αρχαίων αντικειμένων, στο νέο Μουσείο της Μεσσαράς.
Πρόκειται για τα αρχαία αντικείμενα που ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού και είχαν παραχωρηθεί στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης προς φύλαξη και έκθεση, μέχρι να ξεκινήσει η λειτουργία του Μουσείου της Μεσσαράς. Με το νομοσχέδιο όμως, τα αντικείμενα αυτά θα παραμείνουν στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης….
Θέλω να επισημάνω τα εξής:
το υπό ψήφιση νομοσχέδιο ξυπνά μέρες του ’79 για τις οποίες ίσως θα πρέπει όλοι/ες να ανατρέξουμε στα αρχεία των εφημερίδων της εποχής….
ο λαός της Μεσσαράς και γενικότερα οι κρητικοί, επαγρυπνούν όπως έχει αποδείξει η ιστορία απέναντι σε καθετί που επιβουλεύεται την ανεξαρτησία του, την ελευθερία του, την ταυτότητα του, αλλά και τη πολιτιστική του κληρονομιά που είναι άρρηκτα δεμένη με τη ταυτότητα του αυτή.
η πολιτιστική κληρονομιά κάθε τόπου ανήκει εκεί και μόνο εκεί, ως σφραγίδα της σημερινής του ταυτότητας και εξέλιξης
με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο επιχειρείται ουσιαστικά η αποψίλωση του Μουσείου Μεσσαράς, έργο πνοής για τη περιοχή, λίγο πριν την ολοκλήρωση και λειτουργία του.
η ψήφιση του νομοσχεδίου δεν πρόκειται να δημιουργήσει τετελεσμένα
Αξίζει επίσης να τονιστεί το γεγονός ότι έντονες αντιδράσεις για το θέμα υπάρχουν και από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, που σε ανακοίνωσή του αναφέρει: «Είναι απαραίτητο να αλλάξει η διάταξη ώστε: α. Να εξαιρεθούν σαφώς όσα αντικείμενα ανήκουν στην κυριότητα και τη νομή των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, τα οποία επουδενί δε μπορούν να υπαχθούν στην κατηγορία της “ιδιωτικής μουσειακής συλλογής”. β. Να καθοριστεί διαδικασία και χρονοδιάγραμμα με βάση το οποίο η ΕΚΙΜ θα παραδώσει στο ΥΠΠΟΑ κατάλογο των αντικειμένων που θεωρεί ότι ανήκουν στην ιδιωτική μουσειακή συλλογή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, και του τρόπου απόκτησής τους, ώστε να κριθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και να καταρτιστεί τελικός κατάλογος της ιδιωτικής μουσειακής συλλογής που μπορεί να υπαχθεί νόμιμα, με βάση την προέλευσή της και τις διατάξεις του Ν. 3028/02, στο καθεστώς του προτεινόμενου άρθρου».
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα της Κρήτης, για να μην πω και της Ελλάδας. Η παρουσία του είναι αναγνωρισμένη διεθνώς, η δε καταξίωσή του, αδιαμφησβήτητη. Γι’ αυτό και σύσσωμη η τοπική κοινωνία στηρίζει τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει και, φυσικά, το Υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να εξακολουθήσει να υποστηρίζει τη δράση του.
Πρέπει να συνεχίσει να αναδεικνύει, όπως άριστα το πράττει μέχρι και σήμερα, τα εκθέματα της ιδιωτικής του συλλογής! Αυτά και μόνο του ανήκουν, όλα τα υπόλοιπα απλά φιλοξενούνται μέχρι σήμερα και ανήκουν στους τόπους που σφράγισαν την ιστορία τους και τη συνέχεια τους. Αυτό καθίσταται σαφές και από το κείμενο των αρχαιολόγων…
Αυτό, όμως, πρέπει να γίνεται χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα σε άλλες δομές πολιτισμού, όπως στο νέο Μουσείο της Μεσσαράς και μάλιστα, πριν καλά – καλά αρχίσει τη λειτουργία του.
Κάθε αλλαγή στον αρχικό σχεδιασμό, μόνο ως τροχοπέδη στην ανάπτυξη της Μεσσαράς μπορεί να εκληφθεί. Και η τοπική κοινωνία, αυτό δεν θα το δεχθεί.
Προσβλέπω στην γνωστή σε όλους μας ευαισθησία του κρητικού Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, για την ιδιαίτερη πατρίδα του τη Κρήτη, αλλά και για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε τόπου, όπως εξάλλου η ιστορία της οικογένειάς του και του αείμνηστου πατέρα του τον έχει διδάξει.
Αναμένω την αυτονόητη παρέμβαση των Βουλευτών όλων των κομμάτων του νομού μας, αλλά και επίσης την αυτονόητη και προφανή παρέμβαση στη Βουλή του Μεσσαρίτη Υφυπουργού Αθλητισμού συντοπίτη μας Λευτέρη Αυγενάκη, (το Υφυπουργείο του οποίου και προΐσταται, ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού).
Επικαλούμαι τη γνωστή σε όλους μας ευαισθησία της σημερινής Υπουργού Πολιτισμού κας Μενδώνη, για τη πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας, υπενθυμίζοντάς της ότι, και με τη δική της προσπάθεια και συμπαράσταση ως τότε Γενική Γραμματέας του Υπουργείου, που σήμερα προΐσταται, εξαγγέλθηκε το μουσείο Μεσσαράς και ξεκίνησε η υλοποίηση του, όντας σίγουρη, ότι δε θα ήθελε ούτε η ίδια, να συμβάλλει με κανένα τρόπο στην αποψίλωσή του.
Θα σταθώ στο πλευρό όλων των φορέων της Μεσσαράς, για να αποτελέσει το πολυαναμενόμενο μουσείο, φάρο της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου που μας ανέθρεψε, μας στήριξε και μας ανέδειξε και για να μη τεθεί ούτε καν υποψία κινδύνου για την αποψίλωση του, λίγο πριν την έναρξη λειτουργίας του”.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων
Έντονες αντιδράσεις για το θέμα υπάρχουν και από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, που σε ανακοίνωσή του αναφέρει:
Να αποσαφηνιστεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η προτεινόμενη διάταξη δεν αφορά τα περίπου 2.500 μνημεία και αρχαία αντικείμενα που ανήκουν στο ΥΠΠΟΑ και φυλάσσονταν ή φυλάσσονται προσωρινώς στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, των οποίων η κυριότητα ανήκει στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Πολλά από αυτά όχι μόνο είναι ιδιαιτέρως σημαντικά, αλλά αποτελούν και σημαντικά εκθέματα για το νέο Μουσείο Μεσσαράς, που είναι έργο σε εξέλιξη.
Στο σημείο αυτό έχει σημασία να αναφερθούμε στο ιστορικό ίδρυσης του Μουσείου. Η άδεια για τη συγκρότηση ιδιωτικής Μουσειακής Συλλογής χορηγήθηκε στην Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών το 1952 (πριν την ίδρυση Υπουργείου Πολιτισμού) από τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Σύμφωνα με αυτήν, η ίδρυση της συλλογής αποσκοπούσε στη στέγαση:
α) της Βυζαντινής και Μεσαιωνικής Συλλογής, που έως τότε φυλασσόταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και των αντικειμένων της ίδιας περιόδου που θα περισυνέλεγε στο μέλλον η Αρχαιολογική Υπηρεσία, η οποία θα διατηρούσε την κυριότητα και χρήση τους, και
β) της συλλογής της ίδιας της Εταιρείας.
Η συλλογή θα στεγαζόταν στο κτήριο ιδιοκτησίας των ιδρυμάτων Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού. Το 1953 ιδρύθηκε το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και στεγάστηκε στο ανωτέρω νεοκλασικό οίκημα, που παραχωρήθηκε στην Ε.Κ.Ι.Μ. για το σκοπό αυτό.
Στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, όμως, εκτίθενται και φυλάσσονται πολυάριθμα αντικείμενα, που ανήκουν στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου, τα περισσότερα από τα οποία είναι ιδιαίτερα μεγάλης αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής αξίας. Πολλά από τα αντικείμενα αυτά αποτελούν ευρήματα ανασκαφών από την πόλη του Ηρακλείου και το Λιμένα Χερσονήσου, τα οποία η πρώην 13η ΕΒΑ φύλασσε ή εξέθετε προσωρινά στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, έως ότου αποκτήσει δικό της Μουσείο.
Οπότε οι συλλογές του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης απαρτίζονται:
Ι. από αντικείμενα της παρακαταθήκης του Ελληνικού Δημοσίου που αποτελεί το κύριο σώμα της συλλογής (συνολικά 2.500 αντικείμενα) αρμοδιότητας των ΕΦΑ Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου, Χανίων, του Επιγραφικού & Νομισματικού Μουσείου και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Για τα αντικείμενα αυτά υπάρχουν αποφάσεις μακροχρόνιου δανεισμού από το ΥΠΠΟΑ προς το Μουσείο, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις του Ν. 3028/02. Μάλιστα από τον μακροχρόνιο δανεισμό εξαιρέθηκαν 21 αντικείμενα από τον Άγιο Τίτο και την Πεντάκλιτη Βασιλική της Γόρτυνας, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στη μόνιμη έκθεση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Μεσαράς. Τα αντικείμενα αυτά έχουν συμπεριληφθεί στην εγκεκριμένη από το ΥΠΠΟΑ Μουσειολογική και Μουσειογραφική μελέτη, η οποία έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και είναι σε διαδικασία υλοποίησης, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής διαγωνισμός ο οποίος βρίσκεται σε διαδικασία κατακύρωσης. Η μεταφορά τους από το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης στο νέο Μουσείο προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί στις αρχές του 2021.
ΙΙ. από αρχαία (κατά την έννοια του αρχαιολογικού Νόμου) αντικείμενα, που προέρχονται από περισυλλογές ή αγορές της ΕΚΙΜ και δωρεές. Για τα αντικείμενα αυτά, όμως, δεν γνωρίζουμε να υπάρχει κατάλογος που να αποσαφηνίζει πόσα και ποια ανήκουν σε κάθε κατηγορία, ούτε έχει αποσαφηνιστεί το καθεστώς κατοχής των αντικειμένων αυτών βάσει των άρθρων 23, 27, 28, 29 και 31 του Ν 3028/2002 καθώς και των υποχρεώσεων που απορρέουν από το άρθρο 31.
Από τα παραπάνω προκύπτουν σαφή ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα της προτεινόμενης διάταξης. Είναι απαραίτητο να αλλάξει η διάταξη ώστε:
α. Να εξαιρεθούν σαφώς όσα αντικείμενα ανήκουν στην κυριότητα και τη νομή των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, τα οποία επουδενί δε μπορούν να υπαχθούν στην κατηγορία της “ιδιωτικής μουσειακής συλλογής”.
β. Να καθοριστεί διαδικασία και χρονοδιάγραμμα με βάση το οποίο η ΕΚΙΜ θα παραδώσει στο ΥΠΠΟΑ κατάλογο των αντικειμένων που θεωρεί ότι ανήκουν στην ιδιωτική μουσειακή συλλογή του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, και του τρόπου απόκτησής τους, ώστε να κριθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ και να καταρτιστεί τελικός κατάλογος της ιδιωτικής μουσειακής συλλογής που μπορεί να υπαχθεί νόμιμα, με βάση την προέλευσή της και τις διατάξεις του Ν. 3028/02, στο καθεστώς του προτεινόμενου άρθρου.
