Του Πέτρου Μηλιαράκη*
Η παρούσα παρέμβασή μου γίνεται με την ιδιότητα του μέλους της «Ένωσης Ελλήνων Συνταγματολόγων» και συναρτάται πριν την όποια έκδοση απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), αναφορικώς με το επίμαχο ζήτημα.
ΜΙΑ «ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ» ΕΞΩΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ, ΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ
Πριν γίνει αναφορά στη νομική επιστήμη, ας προσεγγίσουμε μία «παράσταση» που αφορά στην 17η Νοέμβρη 2020 στην Αθήνα, ημέρα τιμής και μνήμης του Πολυτεχνείου, όπου λόγω «πανδημίας» λειτουργεί το γνωστό τοις πάσι «13033».
Στις 17 Νοέμβρη 2020 στην Αθήνα, χιλιάδες κάτοικοι των Αθηνών κάνουν χρήση του συγκεκριμένου sms και κυκλοφορούν π.χ.:
(α) από και προς τις δημόσιες υπηρεσίες,
(β) για την προστασία ατόμων που έχουν ανάγκη,
(γ) για την προμήθεια προϊόντων από τις υπεραγορές, ενώ
(δ) άλλοι κατευθύνονται για να ταξιδέψουν προς το Λιμάνι του Πειραιά και το Αεροδρόμιο
και (ε) δεν είναι λίγοι εκείνοι, που κυκλοφορούν είτε προσποιούμενοι ότι αθλούνται είτε πράγματι αθλούνται…
Αυτή η «συνύπαρξη» και η «κυκλοφορία» ατόμων λαμβάνει χώρα πέριξ του χώρου της προγραμματισμένης πορείας από το Πολυτεχνείο προς την Αμερικανική Πρεσβεία. Τα «νομίμως» δε μέσω του «13033» κυκλοφορούντα άτομα, δεν αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία…
Στην «παράσταση» αυτή πρέπει να αντιπαραβάλλουμε, ένα απλό παράδειγμα, πορείας επτά (7) ατόμων, που έχουν τη βουλευτική ιδιότητα, ως βουλευτές του ΜέΡΑ 25, και που θα ακολουθήσουν την πορεία από την Πατησίων (Πολυτεχνείο) μέχρι την Αμερικανική Πρεσβεία, μέσω της Σταδίου, ή Ακαδημίας και της Βασιλίσσης Σοφίας. Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα γιατί αυτή η πορεία βάλει κατά της δημόσιας υγείας; Η απάντηση είναι ότι βάλει κατά του αυταρχισμού της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και όσων την συμπολιτεύονται. Ενταύθα αναφέρομαι σε κομματικούς σχηματισμούς και σε επιστήμονες του δημοσίου δικαίου, που έχουν πιστά υπηρετήσει στη θεωρία και στην πράξη τις μνημονιακές πολιτικές. Τουλάχιστον θα περίμενε κάποιος ότι οι συγκεκριμένοι επιστήμονες θα υπερασπίζονταν την αρχή της αναλογικότητας, την προάσπιση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, με την τήρηση του ηπιότερου μέτρου για την άσκηση και προστασία τους!
ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ, ΥΠ’ ΟΨΙΝ ΤΑ ΕΞΗΣ:
Η δημοκρατία ως τρόπος οργάνωσης της κρατικής εξουσίας είναι το αποτέλεσμα μίας σε ιστορικό βάθος ιδεολογικής επεξεργασίας διαρκών πολιτικών διεκδικήσεων από τον 17ο αιώνα μέχρι τις μεγάλες διακηρύξεις του 18ου αιώνα, όπου προέκυψαν οι πρώτες «τυποποιήσεις» Συνταγμάτων. Προς την κατεύθυνση δε αυτή κυριάρχησαν δύο προσωπικότητες: ο J.J. Rousseau και ο Th. Jefferson[1].
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ[2]
Τα ατομικά δικαιώματα προκύπτουν από την «αρνητική κατάσταση» (status negativus), όπου το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών, είναι «αρνητικό». Δηλαδή, γεννάται αξίωση η οποία επιβάλει την «αποχή» της κρατικής εξουσίας από επεμβάσεις. Αναφερόμαστε σε πεδίο δικαιωμάτων εντός του οποίου τα άτομα δρουν ελευθέρως. Ως εκ τούτου τα δικαιώματα αυτά είναι και «αμυντικά δικαιώματα», όπου ο φορέας του δικαιώματος αμύνεται κατά των επεμβάσεων του κράτους. Αυτά υπ’ όψιν των συνταγματολόγων εκείνων που υπερασπίστηκαν τον αυταρχισμό της κυβέρνησης. Υπ’ όψιν, επίσης, ότι το κράτος δεν μπορεί να επέμβει σε επίπεδο τέτοιας έκτασης, ώστε να θίγεται ο πυρήνας του δικαιώματος. Ο πυρήνας του δικαιώματος είναι απρόσβλητος. Προς την κατεύθυνση αυτή συντάσσεται και η πρόσφατη δημόσια ανακοίνωση της «Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων».
Υπ’ όψιν δε ότι, σύμφωνα με την ανακοίνωση της «Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων», η υπ’ αριθμόν 1029/8/18 (ΦΕΚ 5046 Β’/ 14-11-2020) απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας προδήλως βάλει κατά του πυρήνα των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Επ’ αυτής της απόφασης η «Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων» με το κύρος της, έχει αποφανθεί ότι «ισοδυναμεί με αναστολή της ισχύος του άρθρου 11 του Συντάγματος κάτι που μόνο στις έκτακτες συνθήκες του άρθρου 48 του Συντάγματος (κατάσταση πολιορκίας) μπορεί να συμβεί.»
Ιδιαιτέρως επισημειώνεται στην ίδια ανακοίνωση ότι: «Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονιστεί, ότι για τις συναθροίσεις κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου όπως και της Πρωτομαγιάς, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 3 του ΠΔ 73/2020 που εκδόθηκε για τη ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων του ν. 4703/2020, δεν οφείλεται γνωστοποίηση στις Αρχές. Η Πολιτεία οφείλει να προστατεύσει τη δημόσια υγεία μέσα στις συνθήκες της πανδημίας, χωρίς να υπερβαίνει τα όρια του Κράτους Δικαίου. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων θεωρεί ότι η σχολιαζόμενη απόφαση για γενική απαγόρευση των συναθροίσεων σε όλη την Επικράτεια βρίσκεται εκτός Συνταγματικού πλαισίου και θα πρέπει άμεσα να ανακληθεί.»
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ[3]
Τα πολιτικά δικαιώματα προκύπτουν από την «ενεργητική κατάσταση» (status activus) όπου το περιεχόμενο των δικαιωμάτων αυτών, είναι «ενεργητικό». Δηλαδή, τα άτομα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην άσκηση της κρατικής εξουσίας. Συνήθως υφίσταται σύγχυση ανάμεσα στα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, καθόσον ιστορικώς κατακτήθηκαν συγχρόνως και εδράζονται στις ιστορικές επαναστάσεις που προαναφέρονται, ήτοι στην Αμερικανική και Γαλλική Επανάσταση. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι τα ατομικά δικαιώματα διακηρύχθηκαν για να αφορούν στον «άνθρωπο», ενώ τα πολιτικά δικαιώματα διακηρύχθηκαν για να αφορούν στον «πολίτη».
Η ΑΜΕΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
Η τυποποίηση του συνταγματικού κανόνα έχει οδηγήσει το Συμβούλιο της Επικρατείας σε άμεση εφαρμογή του συνταγματικού κανόνα, αγνοώντας την ίδρυση τυπικού ή ουσιαστικού κανόνα δικαίου. Αναφέρομαι στις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας 2006/1981, 1491/1977 και 1678/1983.
Το περίγραμμα του κράτους δικαίου στην Ελλάδα δεν αφορά ενιαία δικαιοδοσία, αλλά διακρίνει τη δικαιοδοτική αρμοδιότητα θεσπίζοντας την ύπαρξη ακυρωτικών Δικαστών.
Στην παρούσα προσωπική παρέμβαση ο γράφων υποστηρίζει την αρχή της αναλογικότητας ως του εφαρμοστέου κανόνα που διέπει τις πρόνοιες τόσο του κοινωνικού δικαιώματος που αφορά στη δημόσια υγεία όσο και του ατομικού δικαιώματος του συνέρχεσθαι.
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
______________________________
[1] βλ. σχετικώς για τον Th. Jefferson, Πέτρος Μηλιαράκης, Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και Ελληνικό Σύνταγμα στα ελληνικά και αγγλικά – προλογίζει ο Χάρης Παμπούκης, Εκδοτικός Οίκος Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα, 2008, σελ. 19 και επ.
[2]βλ. Πέτρος Μηλιαράκης, scripta manent, Εκδοτικός Οίκος Α.Α.Λιβάνη, 2018, σελ. 203, 204)
[3] βλ. ο.π. (2) Πέτρος Μηλιαράκης, σελ. 204
