Του Πέτρου Μηλιαράκη*
Στις διαρκείς προκλήσεις της Τουρκίας και στις προδήλως εξωνομικές θέσεις των αξιωματούχων της Άγκυρας, με τάση σε «όποιο» τραπέζι, «όποτε» προκύψει, των «όποιων» διαπραγματεύσεων, να θέτει ζητήματα διαρκώς αυξανόμενα, η Ελλάδα θα πρέπει να αντιτάξει αντί πολλών το ζήτημα και μόνο ότι για το αδιάσπαστο της επικράτειάς της είναι Μικτό Αρχιπελαγικό Κράτος.
Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αξιοποιηθεί η απόφαση του Μόνιμου Διαιτητικού Δικαστηρίου με έδρα τις Κάτω Χώρες (Permanent Court of Arbitration –PCA) επί της από 22 Ιανουαρίου 2013 προσφυγής των Φιλιππίνων κατά της Κίνας που αφορά στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (στο εξής: Δίκαιο της Θάλασσας).
Αναφέρομαι στην απόφαση: «The Republic of Pilippines v. The People’s Republic of China», με Case Number: 2013-9, της 12ης/7/2016, με Πρόεδρο τον Thomas A.Mensah.
- οι νομολογιακές παραδοχές του PCA
Για πρώτη φορά ένα ad hoc Δικαστήριο ερμήνευσε το άρθρο 121 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας του Μantego Bay της Ιαμαϊκής του 1982.
Το Δικαστήριο εκείνο δέχθηκε ως απόλυτο κανόνα του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου ότι όλοι οι γεωγραφικοί σχηματισμοί (ασχέτως του εάν χαρακτηρισθούν νησιά ή βράχοι και ασχέτως του μεγέθους αυτών), έχουν υποχρεωτικώς χωρικά ύδατα έκτασης 12 μιλίων. Αυτό επιβεβαιώνει ότι το ζήτημα της επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο πέραν των 6 μιλίων στα 12 μίλια, αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδας. Με χωρικά ύδατα 12 μιλίων, το 72% των θαλασσίων περιοχών του Αιγαίου περιέρχεται κυριαρχικώς στην Ελλάδα και το 8,5% στην Τουρκία. Το 19,5% δε που απομένει προς οριοθέτηση, μπορεί να διευθετηθεί. Η παραδοχή δε αυτή του PCA εκθέτει διεθνώς την Τουρκία με το «περίφημο» casus belli, όποτε η Ελλάδα εφαρμόσει το Διεθνές Δίκαιο!.. Σε κάθε περίπτωση όμως και στο Αιγαίο ισχύσει η Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης και θα πρέπει να λεχθούν τα εξής:
- η Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης (Innocent Passage)
Η Αρχή της Αβλαβούς Διέλευσης έχει μακρά εθιμική παράδοση για το συμφέρον της ναυσιπλοΐας. Σύμφωνα με την Αρχή αυτή, κάθε ξένο πλοίο, εμπορικό ή πολεμικό, έχει το δικαίωμα να διέρχεται «αβλαβώς» από τα χωρικά ύδατα άλλου κράτους.
Επίσης, για τη διέλευση μέσα από τη χωρική θάλασσα άλλης χώρας πρέπει να ακολουθείται η συντομότερη οδός, χωρίς διακοπές ή περιπλανήσεις, ενώ τα πολεμικά πλοία επιφάνειας πρέπει να φέρουν τη σημαία τους κατά τρόπο εμφανή, τα δε υποβρύχια υποχρεούνται να διέρχονται εν αναδύσει.
- κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες
Υπ’ όψιν ότι η νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας καθιέρωσε ορισμένες νέες διατάξεις για τις κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες (άρθρα 122 και 123). Ενόψει των ρυθμίσεων αυτών, ιδιαίτερες «παρεμβάσεις» άσκησε η Τουρκία, της οποίας απώτερος σκοπός ήταν να επιτύχει αναίρεση των γενικών και κλασικών λύσεων του Δικαίου της Θάλασσας, προκειμένου για κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες, οι ρυθμίσεις να αποφασίζονται κατόπιν «συμφωνίας» των «ενδιαφερομένων μερών». Τελικώς, η τουρκική άποψη κρίθηκε αβάσιμη και απορρίφθηκε.
οι Φιλιππίνες κέρδισαν την Κίνα!
Με αφορμή τη διένεξη Κίνας και Φιλιππίνων σε επίπεδο δικαιοδοτικής δικαιοδοσίας ερμηνεύθηκε για πρώτη φορά η «διάταξη περί βράχων» με βάση τις πρόνοιες του Δικαίου της Θάλασσας με θετικά μάλιστα συμπεράσματα ως προς τα νόμιμα δικαιώματα της Ελλάδας. Για να αναγνωρίζονται δε σ’ ένα βράχο-νησί δικαιώματα υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ, απαιτείται αντικειμενική δυνατότητα μόνιμης ανθρώπινης διαβίωσης ή οικονομικής ζωής.
Επίσης ένας νησιωτικός σχηματισμός που δεν κατοικείται, κρίθηκε ότι εξ αυτού του λόγου δεν αναιρείται η δυνατότητα κατοίκησης, όταν αντικειμενικώς ο σχηματισμός αυτός μπορεί να κατοικηθεί. Επίσης κάτοικοι γειτονικών νησιών με οικονομική δραστηριότητα σε βράχο δεν απαιτείται να κατοικούν εκεί οπωσδήποτε, ώστε να εκπληρώνεται η προϋπόθεση της δυνατότητας οικονομικής ζωής επί του βράχου. Επέμβαση δε με τεχνητά μέσα, ώστε ένας βράχος να γίνει κατοικήσιμος, αφορά εξωνομική ενέργεια που δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Τέλος:
Καταδικάστηκαν δραστηριότητες της Κίνας που αφορούσαν στη συστηματική παρενόχληση πλοίων που διεξήγαγαν έρευνες για υδρογονάνθρακες εντός της ΑΟΖ των Φιλιππίνων.
Τα προαναφερόμενα αφορούν καταλυτικές απαντήσεις για τις «γνωστές» συμπεριφορές της Τουρκίας καθώς και αποφασιστική ενίσχυση των βάσιμων θέσεων της Ελλάδας.
- η Ελλάδα είναι Μικτό Αρχιπελαγικό Κράτος
Με την ευκαιρία των προηγουμένων επισημάνσεων, χρήσιμο είναι να λεχθούν τα εξής:
Η έννοια του Αρχιπελάγους καθιερώθηκε για πρώτη φορά στο Montego Bay της Ιαμαϊκής και αυτό εισάγει οπωσδήποτε θετικό πρόκριμα για την Ελλάδα, να διεκδικεί την επέκταση της έννοιας αυτής, για την αναγνώριση Μικτών Αρχιπελαγικών Κρατών. Σε κάθε περίπτωση δε υφίσταται επαρκής βάση ώστε να αναγνωρίζεται το αδιάσπαστο μίας αρχιπελαγικής δομής με την ηπειρωτική χώρα, προκειμένου να μη διασπάται η κρατική κυριαρχία σε όσες χώρες διαθέτουν σύμπλεγμα νήσων και ηπειρωτική επικράτεια. Η νέα Σύμβαση προσφέρει επαρκή βάση για το σκοπό αυτό.
Η κρατική κυριαρχία καθεαυτή απαιτεί εκ των πραγμάτων την ειδική πρόνοια της «μη διάσπασης» του συνόλου της επικράτειας και εν τέλει τη «μη διάσπαση» της κρατικής κυριαρχίας.
Συνεπώς, επιβάλλεται επαναπροσδιορισμός της «τακτικής» της Αθήνας έναντι της Άγκυρας με βάση το επιχείρημα που μπορεί να τεθεί και στην κρίση Διεθνούς Δικαιοδοτικού Οργάνου για τη δημιουργία νομολογιακής παραδοχής ότι: η Ελλάδα είναι Μικτό Αρχιπελαγικό Κράτος του οποίου η δομή είναι αδιάσπαστη, τηρουμένων των συνθηκών και όρων της Αβλαβούς Διέλευσης!
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
