Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη
Το φαράγγι των Μύλων βρίσκεται νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου σε απόσταση 7 χιλιόμετρων. Το φαράγγι είναι κατάφυτο με ένα αδιαπέραστο δάσος κυρίως από πρίνους, τρεμιθιές, δενδροποιημένους σκίνους, χαρουπιές, αγριελιές, ενώ στις όχθες και την κοίτη του ρέματος κυριαρχούν τα πλατάνια. Η βλάστηση οργιάζει σε όλο το μήκος και πλάτος του φαραγγιού. Το φαράγγι δημιουργείται από τις βόρειες υπώρειες του όρους Βρύσινας.
Το ρέμα του φαραγγιού τροφοδοτούν πολλές πηγές, που βρίσκονται μέσα στο φαράγγι, με μεγαλύτερες πηγές όπως αυτές του Αγίου Αντωνίου και των Πέντε Παρθένων, έτσι σχηματίζεται αέναη ροή υδάτων.
Ο Ορειβατικός Σύλλογος Μοιρών με μια δεκαπενταμελή ομάδα στις 11-10-2020 περπατήσαμε το φανταστικό φαράγγι των Μύλων. Η εκκίνηση έγινε από την μεγαλοπρεπή εκκλησία της Παναγίας ακολουθώντας ένα παλιό μονοπάτι. Μέσα στο ρέμα συναντήσαμε τον εγκαταλειμμένο οικισμό Κάτω Μύλοι, εκτός από τα ερείπια παλαιών μύλων βρίσκονται οι σπηλαιώδεις ναοί της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Νικολάου.
Στη συνέχεια μια περίτεχνη ξύλινη γέφυρα μας πέρασε στην απέναντι όχθη, όπου υπάρχει χώρος αναψυχής και ξεκούρασης. Από εκεί αρχίζουν τα ερείπια πολλών νερόμυλων, όπου ο ένας μύλος χρησιμοποιούσε τα νερά του προηγούμενου και υπήρχε μια αλυσίδα ώστε να μη χάνεται το νερό.
Αναπαλαιώθηκε ένας μύλος, για να μπορεί ο κάθε επισκέπτης, να αντιληφθεί τη λειτουργία των μύλων. Οι νερόμυλοι-αλευρόμυλοι κινούνταν από την πτώση του ύδατος μέσα από ένα τεχνητό πηγάδι, το οποίο κινούσε μια φτερωτή και αυτή με τη σειρά της την πάνω μυλόπετρα και μαζί με την κάτω άλεθαν τα σιτηρά.
Το όνομα οφείλει το χωριό και το φαράγγι στους περίπου 30 νερόμυλους, που υπήρχαν σε όλη της διαδρομή του ρέματος. Οι κάτοικοι του χωριού στην πλειοψηφία τους ήταν μυλωνάδες και άλεθαν στους μύλους τα σιτηρά των γύρω χωριών.
Οι τελευταίοι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό με τους μύλους το 1972, για το φόβο της κατολίσθησης και καταστροφής του χωριού από τα βράχια. Στη δυτική πλευρά του φαραγγιού πάνω στο ύψωμα έκτισαν τους Νέους Μύλους.
Στη συνέχεια μια μικρή ανωφέρεια μας πήγε στο ναό των Πέντε Παρθένων, όπου υπάρχει πηγή με κατάκρυο νερό. Μετά από διακόσια μέτρα φθάσαμε στο ερειπωμένο χωριό Πάνω Μύλοι. Εκεί σήμερα υπάρχει μια ταβέρνα, η οποία εξυπηρετεί τους επισκέπτες, ενώ έχουν ανακαινιστεί μερικά σπίτια.
Στους Πάνω Μύλους υπήρχε πολυκοσμία Ελλήνων επισκεπτών, ενώ οι τουρίστες ήταν λιγότεροι.
Η πορεία μας έφθασε μέχρι το ναό του Αγίου Αντωνίου, όπου υπάρχει μεγάλη πηγή και κέντρο πληροφόρησης.
Οι οικισμοί Πάνω και Κάτω Μύλοι έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακοί οικισμοί μέσης πολιτιστικής αξίας και δέχονται κάθε χρόνο πολλές επισκέψεις.
Όλο το φαράγγι είναι αξιοποιημένο, έχει αρκετούς χώρους αναψυχής με κάδους απορριμμάτων, ξύλινες γέφυρες, πολλές πινακίδες πληροφότησης, ενώ το μονοπάτι προστατεύεται με ξύλινα κιγκλιδώματα για την ασφάλεια των πεζοπόρων.
Η επιστροφή έγινε από το ίδιο μονοπάτι, για να θαυμάσουμε το φαράγγι σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Η πορεία γίνονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος σε ίσκιο με δροσιά, ενώ τα γάργαρα νερά βρυχούνταν στο ποτάμι.
Κοινή διαπίστωση όλων μας είναι, ότι το φαράγγι των Μύλων αποτελεί μια όαση, θυμίζει βοτανικό κήπο και μας μάγεψε όλους.
Διανύσαμε συνολικά περίπου επτά χιλιόμετρα ευχάριστης πορείας και μας πήρε περίπου 3 ώρες.
Η επίσκεψης μας στο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΡΩΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΡΕΘΥΜΝΟΥ μας άφησε τις καλλίτερες εντυπώσεις. Θαυμάσαμε τα εκθέματα στον υπαίθριο χώρο, όπως βαρέα όπλα πυροβολικού-πεζικού, ένα καταδιωχτικό παλαιό αεροπλάνο και ένα ελικόπτερο. Το όπλα αυτά χρησιμοποιήθηκαν στους Α΄ και Β΄ Παγκόσμιους πολέμους για την Ελευθερία της Πατρίδας μας. Το μουσείο εγκαινιάστηκε από τον αντιστράτηγο Φραγκούλη Φράγκο στις 21-5-2010.
Δυστυχώς το μουσείο είχε κλείσει λόγω ωραρίου και δεν μπορέσαμε να δούμε τα εντός των αιθουσών πολεμικά εκθέματα.-
