Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης Τοπικός ερευνητής
Οι πάλαι ποτέ Τεχνικές Σχολές Γ. Βαβουράκη στις Μοίρες και η προσφοά τους στη Μεσαρά…
Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης Τοπικός ερευνητής
Το να ασχολείται σήμερα κάποιος με το τι συνέβαινε κάποτε στον τόπο μας, δεν σημαίνει ότι θα ασχοληθεί αποκλειστικά με τη λαογραφία τα ήθη και τα έθιμα του, ενδιαφέρον έχουν πέραν και από αυτά, και πως ήταν κάποτε τα πράγματα και οι καταστάσεις στην περιοχή μας.
Λίγοι ασφαλώς γνωρίζουν σήμερα, πως στην πόλη των Μοιρών κάποτε, λειτουργούσαν εκτός από το γυμνάσιο, και κάποιες Ιδιωτικές Τεχνικές Σχολές!
Για την ιστορία αναφέρουμε πως πριν την κατοχή, οι Μοίρες δεν διέθεταν ούτε σχολές ούτε γυμνάσιο, παρά ένα και μοναδικό δημοτικό, που ήταν το Α΄ σημερινό Δημοτικό εκείνο που είναι λίγο πιο πάνω και αριστερά από του Χριστοφή το φούρνο, και μάλιστα κι αυτό το είχαν επιτάξει οι Γερμανοί και το έκαναν σινεμά! Γυμνάσιο στην περιοχή μας διέθετε μονάχα η Πόμπια.
Το μοναδικό γυμνάσιο στην Μεσαρά που ήταν ιδιωτικό, και αυτό στην Πόμπια έκλεισαν αναγκαστικά, την περίοδο της κατοχής.
Μετά όμως την κατοχή, η Πόμπια παρουσίασε σοβαρότατο πρόβλημα, όχι σαν ελλιπείς κτιριακές εγκαταστάσεις, δηλ να μην έχει αίθουσες να εξυπηρετεί τους μαθητές όλης της Μεσαράς, αλλά δεν υπήρχαν χώροι ενοικίασης που να στεγάσουν όλους αυτούς τους μαθητές, ούτε άλλα σπίτια να τους φιλοξενήσουν, διότι το κεφαλοχώρι ήδη είχε κορεστεί! Φυσικό ήταν αμέσως μετά την κατοχή, προέκυψε η ανάγκη να φτιαχτεί γυμνάσιο και στις Μοίρες. Έτσι φτιάχτηκε το κεντρικό κτήριο στην περιοχή «Ασφεντυλιά», δυτικά της πόλης σε ένα ύψωμα με πανοραμική θέα! Μαθητές τότε ερχόταν στην περιοχή από πολύ μακριά, ακόμα και από την Αγία Βαρβάρα έως τα Ρεθεμνιώτικα. Έτσι σύντομα χρειάστηκε και οικοτροφείο αρρένων καθώς και θηλέων, αλλά και πολλά παραρτήματα στην πόλη!
Κάποιες πληροφορίες για τις Τεχνικές Σχολές Μοιρών, έχουμε από τον κ Μύρωνας Μαραγκακης ο οποίος μας είπε τα εξής:
Πρώτα χτίστηκε στις Μοίρες το εξατάξιο γυμνάσιο, και αργότερα στεγάστηκα και στο ίδιο κτήριο και οι Τεχνικές Σχολές Μοιρών. Το πρωί έκαναν μάθημα οι μαθητές του γυμνασίου στο κτήριο, και το απόγευμα οι μαθητές της σχολής.
Η πρώτη Τεχνική Σχολή της Μεσαράς και πριν εκείνη των Μοιρών, ήταν οι Σχολές Αμπελούζου, αν και δεν ήταν εντελώς δημόσιες. Την χρηματοδοτούσαν διάφοροι φορείς, όπως το Υπουργείο Γεωργίας, ο Δήμος και φυσικά από τα ιδιωτικά κέρδη της σχολής από διάφορα προϊόντα που παρήγαγαν οι μαθητές με τους καθηγητές, σιτηρά, δημητριακά κλπ. Οι σχολές Αμπελούζου προσέφεραν πολλά στον κόσμο της περιοχής, και έφερε το καλλιεργητικό επίπεδο σε άλλη διάσταση, με αποτέλεσμα αυτό να βρει τεράστιο αντίκτυπο στην οικονομία της περιοχής!
Τα μαύρα πέτρινα χρόνια πως τα έζησε ο Μαραγκομύρος
Πριν το ‘50 λοιπόν, εκείνα τα μαύρα πέτρινα χρόνια μετά που έφυγαν οι Γερμανοί, συνεχίζει ο κ Μαραγκάκης, οι γονείς των παιδιών από τα γύρω χωριά, είχαν τρεις λύσεις. Ή θα τα έστελναν στο ιδιωτικό γυμνάσιο, ή θα τα έστελναν στην ιδιωτική τεχνική σχολή, ή σε ιδιώτες διαφόρων επαγγελμάτων, για να μάθουν μια τέχνη, και να την κάνουν εξάσκηση. Έτσι τα περισσότερα παιδιά από τα χωριά όπως τη Γαλιά, κατέβαιναν με τα πόδια πρωί βράδυ για να παρακολουθήσουν είτε τα μαθήματα τους στο Γυμνάσιο ή στη σχολή, είτε να μάθουν μια τέχνη σε κάποιον επαγγελματία μάστορα. Όποιο παιδί ήθελε να μάθει για παράδειγμα τσαγκάρης, πήγαινε στου Γιώργη του Γρηγοράκη. Όποιο ήθελε να γίνει φανοποιός, πήγαινε στου Μπάμπη του Στυλιανάκη. Για σομαράς πήγαινε στου Αντρέα, και για μαραγκός στου Μπιτσακάκη από το Πετροκεφάλι, κλπ.
Όμως όλοι αυτοί οι επαγγελματίες τότε καθώς και εκείνοι σε άλλα επαγγέλματα που δεν αναφέραμε, κάποια στιγμή ξύπνησαν και δεν δεχόταν πλέον μαθητευόμενους επί πληρωμή!
Όχι μονάχα δεν τους παρείχαν χρηματική αμοιβή στους μαθητευόμενους βοηθούς τους, αλλά απεναντίας ήθελαν και 300 οκάδες λάδι κι από πάνω από τον κάθε μαθητευόμενο για να τον κρατήσουν για ένα χρόνο! Δικαιολογούσαν το λάδι αυτό, σαν αποζημίωση για τυχόν υλικά που θα τους κατέστρεφαν οι μαθητευόμενοι βοηθοί μέχρι να μάθουν τη δουλειά!
Μια αναδρομή στις τέως Τεχνικές Σχολές Γ. Βαβουράκη
Οι τεχνικές σχολές που όλοι ξέραμε την δεκαετία του ’70 – ‘80, ήταν αυτές του κ. Γεωργίου Βαβουράκη, που ήταν Ιδιωτικές Κατώτερες με τετραετή φοίτηση, και Μέσες Τεχνικές Σχολές Εργοδηγών με άλλα τέσσερα χρόνια, όπου έβγαζε ηλεκτροτεχνίτες και μηχανοτεχνίτες. Η Μέση Τεχνική Σχολή Εργοδηγών, ήταν ισότιμη με το Εξατάξιο τότε Γυμνάσιο, και σημερινό Λύκειο.
Στην Σχολή έμπαινε ο μαθητής χωρίς εξετάσεις, και η Κατώτερη Σχολή έπαιρνε παιδιά του Δημοτικού, ενώ η Μέση παιδιά τρίτης Γυμνασίου.
Οι σχολές ήταν απέναντι από την φούρνο του Χριστοφή στην αρχή του δρόμου και δεξιά προς την παλιά χωροφυλακή. Εκεί στεγαζόταν στο κτήριο του Τζωρτζάκη. Πριν στεγαστεί όμως εκεί η σχολή, το πρώτο της ξεκίνημα ήταν στο κτήριο του σημερινού Α’ Δημοτικού.
Οι Τεχνικές αυτές Σχολές Μοιρών, υπόσχονταν σύγχρονη για την εποχή κατάρτιση, και στο τέλος με το πτυχίο σίγουρη δουλειά!
Μάλιστα για να δείξει ο διευθυντής της ο Βαβουράκης Γεώργιος το πόσο μπροστά ήταν στην εποχή της η σχολή, έβαλε τους μαθητές με υπεύθυνο τον Βαβουρακη Αντώνη, και κατασκεύασαν με λαμαρίνες ένα μεγάλο πύραυλο επί οχήματος, και παρέλασαν μπροστά ο πύραυλος, πίσω οι μηχανές, μετά τα ποδήλατα οι μαθητές κλπ. Κάποια θεωρητικά μαθήματα τους τα έκαναν οι ίδιοι οι καθηγητές του Γυμνασίου. Για τα τεχνικά μαθήματα όμως, υπήρχαν κάποιοι έμπειροι τεχνίτες της περιοχής στην αρχή, και αργότερα το υπουργείο έστειλε και σπουδαγμένους καθηγητές τεχνικούς. Δεν υπήρχε τότε κλάδος αυτοκινήτου στις τεχνικές σχολές αυτές, ούτε υπήρχαν ακόμα τεχνίτες υδραυλικοί. Γενικά υδραυλικοί δεν υπήρχαν ακόμα σαν επάγγελμα. Υπήρχε μονάχα κλάδος Ηλεκτρολογίας και Μηχανολογίας. Υπήρχε τόρνος και τα εργαστήρια ήταν σε άλλο κτιριακό παράρτημα μέσα στην πόλη. Μάθαιναν δηλαδή Ηλεκτρολόγοι εγκαταστάτες, τορναδόροι και ηλεκτροσυγκολλητές. Ήταν πράγματι αρκετά προχωρημένες οι σχολές αυτές, γιατί μάθαιναν ακόμα και πώς να κάνουν περιελίξεις σε μοτέρ! Τα παιδιά που αποφοιτούσαν από την σχολή είχαν τόσα εφόδια, που εύκολα μπορούσαν να προκόψουν είτε σαν απλοί τεχνίτες είτε σαν εργολάβοι.
Την «Εταιρία Βαβουράκη» την είχαν ιδρύσει ο Μακαρίτης Βαβουράκης Γεώργιος από την Κρύα Βρύση Ρεθύμνου, μαζί με τον ξάδερφο του Βαβουράκη Νικόλαο από τον Άι Γιάννη Ρεθύμνου, μάλιστα έτυχε και πέθαναν και δυο την ίδια χρονιά και τον ίδιο μήνα. Φτιάχτηκε το 62, όταν ήδη είχαν κλείσει οι δημόσιες Τεχνικές Σχολές Μοιρών. Ο Βαβουράκης Γεώργιος ήταν συνιδιοκτήτης αλλά και διευθυντής της σχολής. Ήταν επίσης και συνιδιοκτήτης και στη σχολή που είχαν στο Ηράκλειο τον γνωστό «Ίκαρο» (μέγαρο Φυτράκη). Κάποια στιγμή έκλεισαν οι σχολές εκεί, και μετεγκαταστάθηκαν σε άλλο κτήριο, στο κτήριο Μουρτζή (Εβανς 87).
Η σχολή και εκεί έκλεισε το ’83 με ’84 περίπου με βάσει κάποιο νόμο του κράτους, όπου κατάργησε τις τεχνικές σχολές και δημιούργησε τα σημερινά Τεχνικά Λύκεια. Η σχολή του Ηρακλείου έβγαζε επιπλέον και ραδιοτηλεγραφητές. Η Μέση και εκεί έβγαζε εργοδηγούς ηλεκτρολόγους μηχανολόγους Οι καθηγητές της σχολής ήταν οι παρακάτω, και πολλοί ήταν οι ίδιοι που δίδασκαν και στο παλιό Εξατάξιο Γυμνάσιο Μοιρών:
Διευθυντής Βαβουράκης Γεώργιος
Μηχανολόγος Βαβουράκης Αντώνης
Ηλεκτρολόγος Καψαλάκης Δημήτρης
Ελληνικά Τζομπανάκης Μανώλης, Σεβνταλής Γεώργιος
Μαθηματικά Μαράκης Γεώργος
Θρησκευτικά Ανδρουλάκης Νίκος
Γυμναστική Μαρκογιαννάκης Νίκος
Τι πρόσφεραν οι Τεχνικές Σχολές Ιδιωτικές και Δημόσιες στον τόπο μας;
Η προσφορά εκείνων των σχολών για την εποχή ήταν τεράστια, κυρίως στους μαθητές που δεν είχαν την δυνατότητα να πάνε παραπάνω στα γράμματα. Με το πτυχίο των Δημοσίων Σχολών, αλλά και των ιδιωτικών μετά τις εξετάσεις στο κράτος για την αναγνώριση του πτυχίου τους, οι περισσότεροι εργάστηκαν σαν εργολάβοι ηλεκτρολόγοι εγκαταστάτες στην περιοχής μας, άνοιξαν συνεργεία, και όλοι πρόκοψαν και έφτιαξαν μαγαζιά και σπίτια!
Ο Μανώλης Κανακαράκης κάποτε μαθητής των σχολών Βαβουράκη, μας λέει σήμερα για τη σχολή εκείνη:
«Μεγάλη υπόθεση η σχολή, εκείνη την εποχή στον τόπο μας. Θυμάμαι και δεν το ξεχνώ μέχρι να ζω…
Εκείνη την εποχή για να πας στο γυμνάσιο έπρεπε να δώσεις εξετάσεις, αν δεν ήσουνα καλός μαθητής δούλευες σαν αγρότης. Το ίδιο είπε και ο δάσκαλος στον πατέρα μου. -«Ο Μανώλης σου δεν είναι για γράμματα, μόνο να βάλεις κήπους».
Έβαλε λοιπόν πιο πολλούς κήπους εκείνη τη χρονιά, και εμένα στο λιβάδι για να σκάβω και να ποτίζω. Τελειώνει ο χρόνος και λέω του πατέρα μου:
-Αν θέλεις να πάω να μάθω μηχανικός σε ένα μηχανουργείο, ή να πάω στην Τεχνική Σχολή του Βαβουράκη…
Ο Θεός να του συχωρέσει, με πήγε στη Σχολή, την τέλειωσα, και με αυτό το πτυχίο είχα το δικαίωμα να δώσω εξετάσεις στη ΔΕΗ. Πήγαμε πολλοί και αν δεν ήταν η Σχολή τότε δεν ξέρω τι επάγγελμα θα κάναμε…
Αυτή η σχολή μας έμαθε πολλά πράγματα, και έβγαλε από το αδιέξοδο πολλούς. Αυτή την εποχή με αυτό το πτυχίο βρήκαμε δουλειά, κάναμε οικογένεια. Μακάριοι ας είναι όλοι αυτοί που έφυγαν, και να είναι καλά αυτοί που ζούνε.»
Στη φωτογραφία:
Επάνω σειρά:
Στεργιάκης Γιάννης, οι δυο κόρες του Γ. Βαβουράκη η Χαρούλα και η Αργυρώ, και ανάμεσα τους ο Σφακάκης Γιάννης. Στη συνέχεια ο Σμαραγδάκης Μανώλης, ο Γιάννης Κορνάρος, ο Κωσμάς Βεισάκης, Σφακιανάκης Γεώργιος, Κασωτάκης Αντώνης, Τσικριτσάκης Γεώργιος, Καλαθιανάκης Νίκος, Καλεμάκης Γεώργιος, και στην μέση ο Διευθυντής Βαβουράκης Γεώργιος με τον καθηγητή του τμήματος ηλεκτρολόγων Καψαλάκη Δημήτρη.
Κάτω σειρά γονατιστοί: Από αριστερά γονατιστός όπως βλέπουμε τη φωτογραφία, είναι ο Κανακαράκης Μανώλης, ο Τσικνάκης Νίκος ,Χατζιωάννου Κωσμάς, Μπουντουράκης Δημήτρης, ΝικολιδάκηςΜιχάλης, Ξεκαρδάκης Σπύρος και ο Φανουράκης Στέλιος,
Η φωτογραφία αυτή πρέπει να είναι να είναι το 1965, και λείπουν φυσικά και άλλοι από το τμήμα και φυσικά κι άλλες κοπέλες.
Πληροφορίες για το θέμα: Μιχάλης Βαβουράκης γιος του Γεωργίου Βαβουράκη, ναυπηγός μηχανολόγος μηχανικός.
Μαραγκάκης Μύρων Συνταξιούχος
Κανακαράκης Μανώλης πρώην πρόεδρος Πετροκεφαλίου, σήμερα συναξιούχος ΔΕΗ. Εναερίτης 150 – 400 kw, πρώην πρόεδρος Πετροκεφαλίου, σήμερα συναξιούχος ΔΕΗ. Εναερίτης 150 – 400 kw
Φωτογραφικό υλικό: Γεώργιος Χουστουλάκης
Μανώλης Κανακαράκης
Μανούσος Μπουρμάς
Κείμενο: Γεώργιος Χουστουλάκης Τοπικός ερευνητής
