Από το Δημήτρη Σάββα
Θα μπορούσαμε να καυχηθούμε ως λαός, ως χώρα, ως Πολιτεία, ότι στα 180 χρόνια του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους, δεν μπορούμε να πούμε πως αποκτήσαμε, έστω και σε κάποια περίοδο μια πλήρη και οργανωμένη εκπαίδευση. Μια πραγματική και σωστή παιδεία η οποία πάντοτε κάτω από το πέπλο ενός μικρού ή μεγάλου προβλήματος έπασχε αλλά και συνεχίζει να πάσχει. Από καρδιάς όλοι θα το ευχόμασταν να μην συνεχίσει! Παρʼ όλα αυτά κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες ολοένα και κάποιο μεράκι κάποιων φιλότιμων και ιδεολόγων δασκάλων, προώθησαν την εκπαίδευση και κατέστησαν δυνατή τη λειτουργία της. Φυσικά μπορούμε να πούμε ότι έφεραν λαμπρά αποτελέσματα. Παρʼ όλα αυτά όμως, η παιδεία μας αυτή, αντί νʼ αναβαθμίζεται, καθημερινά διαπιστώνεται η υποβάθμισή της. Και θα συνεχίσει η ίδια κατάσταση να υφίσταται αν δεν πεισθούν οι αρμόδιοι αλλά και όλοι εμείς, ότι πρόκειται για εθνική υπόθεση. Το κακό στη χώρα μας είναι ότι κάθε κυβέρνηση που έρχεται στην εξουσία, ανατρέπει τις αποφάσεις και τα μέτρα της προηγούμενης. Ίσως βέβαια να έχουν κάποιο δίκιο, αφού οι αποφάσεις αυτές και τα μέτρα θεσπίστηκαν με κομματικά κριτήρια, όπως συνήθως γίνεται. Είναι σίγουρα ότι η παιδεία έχει κομματικοποιηθεί. Ίσως, κάποτε, γίνει πράξη και εφαρμοσθεί μια εθνική πολιτική σε θέματα παιδείας και κάποιοι που κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν να καταλάβουν ότι η παιδεία είναι εθνική επένδυση για το μέλλον, ή καλύτερα, μια συνεχής επένδυση για τις επερχόμενες γενεές. Για την ίδια τη χώρα μας. Λέγεται ότι κατά την περίοδο του 1930-1932, τότε που υπουργός Παιδείας ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, επισκέφθηκε διάφορες επαρχιακές πόλεις, πήγε σε σχολεία, ενημερώθηκε, και σε κάποια από τις περιοδείες του έτυχε να επισκεφθεί την πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας, την Τρίπολη. Μίλησε όπως συνηθίζεται σε εκπαιδευτικούς, σε μαθητές, αλλά και σε άλλους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας στην πλατεία της πόλης. Ο Γεώργιος Παπανδρέου αντιφωνώντας τον τότε γενικό επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης, ανάμεσα σε άλλα, είπε: “δυστυχώς η παιδεία μας χωλαίνει”. Τότε κάποιο στέλεχος της εκπαίδευσης χαριτολογώντας σήκωσε το ποτήρι του και είπε στον υπουργό “εις υγείαν της κουτσής κε υπουργέ”. Αυτό άρεσε πάρα πολύ στον Γεώργιο Παπανδρέου, γέλασε με την καρδιά του και ανταπέδωσε την πρόποση σηκώνοντας το ποτήρι του.
Πόσοι και πόσοι λοιπόν, δεν συνέβαλαν στο να χαρακτηρίζεται κουτσή η παιδεία μας; Πόσοι δεν καταπιάστηκαν για να την “αποκαταστήσουν”; Πόσοι “ειδικοί”, παιδαγωγοί, καθηγητές, δάσκαλοι, συνδικαλιστές και πόσοι άλλοι; Το αποτέλεσμα; Θαρρώ πως συνέβαλαν στο να την αποκουτσάνουν.
Εμείς σήμερα έχουμε χρέος να σταθούμε στην πρώτη κατηγορία εκείνων των εκπαιδευτικών, αυτών που αγάπησαν το επάγγελμά τους, το είδαν και το υπηρέτησαν ως λειτούργημα! Εκείνων που υπηρέτησαν την εκπαίδευση μέσα στην τάξη, όρθιοι, κοντά στους μαθητές τους αλλά και δίπλα στους πάντοτε ανήσυχους γονείς! Τότε δεν υπήρχε το σημερινό συχνό φαινόμενο των… αποσπάσεων! Ηράκλειο 2α Δεκεμβρίου του 1906. Ένα δημοσίευμα της τότε Ηρακλειώτικης εφημερίδας “ΙΔΗ”, μας ενημερώνει για την ίδρυση του Διδασκαλικού Συλλόγου στο νομό Ηρακλείου. Ας αφήσουμε όμως εκείνο το κείμενο, των εκατό και πλέον χρόνων, να μας διαφωτίσει:
Ίδρυσις Διδασκαλικού Συλλόγου εν Ηρακλείω
Μετά χαράς αγγέλλομεν την ίδρυσιν εν τη ημετέρα πόλει, διδασκαλικού Συλλόγου του νομού Ηρακλείου. Η επιτυχής εκλογή του διοικ. συμβουλίου εγγυάται τελείως την ευδοκίμησιν του πολλά τα αγαθά υπισχνουμένου σωματείου τούτου. Πρόεδρος του συλλόγου ανεδείχθη παμψηφεί ο κ. Ν. Μπέμπελης νομαρχ. επιθεωρητής των δημ. σχολείων Ηρακλείου ανήρ γνώριμος των παιδαγωγικών πραγμάτων, δραστήριος και φιλοπονότατος ακαταπονήτως εργαζόμενος υπέρ της ανορθώσεως και προόδου της παρʼ ημίν Δημοτικής Εκπ/σεως. Και των άλλων δε μελών του διοικ. συμβουλίου η εκλογή δεν υπήρξεν ολιγώτερον επιτυχής. Ο κ. Ανδρ. Κοκκινάκης, ο αρχαιότερος των δημοδιδασκάλων της Κρήτης, ο μεταρρυθμιστής των Δημ. Σχολείων του νομού μας επί τη βάσει των νέων αρχών, εξελέγη γεν. γραμματεύς, ειδικός γραμματεύς ο κ. Μιχ. Παπαδάκης δημοδιδάσκαλος εν τω πρωτύπω, οι δε κ.κ. Ι. Τσαγκαράκης και ο Φιοράκης, ο μεν ταμίας, ο δε έφορος της Βιβλιοθήκης. Προς τούτοις, ως εν τω καταστατικώ, ωρίσθη, ανετέθη η διαχείρισις και εξέλεγξις των του Συλλόγου εις τετραμελή Επιτροπήν, αποτελουμένην εκ των κ.κ. Ιωαν. Ζωγραφάκη, Γενειατάκη, Φραγκιαδάκη και Νικολετάκη.
Η πράξις αύτη των κ.κ. διδασκάλων του νομού μας τιμά αυτούς μεγάλως τοσούτω μάλλον καθʼ όσον αποδεικνύουσι οποία ιερά ιδεώδη διαπνέουσι τους οτρηρούς τούτους εργάτας της κοινωνικής προόδου και του μεγαλείου της πατρίδος.
Συνενωθέντες και δύναμιν ισχυράν ούτω αποτελούντες οι κ.κ. δημοδιδάσκαλοι, θα επιτύχωσιν, ως επιθυμούμεν να καθορισθή και εις τους περιφρονημένους τούτους, ως μη ώφειλε, δημοσίους λειτουργούς, η προσήκουσα αυτοίς θέσις εν τω οργανισμώ της Πολιτείας. Μετά σωφροσύνης δε εργαζόμενοι και κατά τα πρότυπα του εν Ευρώπη βίου την δημοτ. Εκπαίδευσιν ανακαινιζόμενοι και εαυτούς και την πατρίδα μεγάλως θα ωφελήσωσιν. Χαιρετίζοντες την επʼ αισίοις οιωνοίς ίδρυσιν του εν λόγω Συλλόγου ευχόμεθα ολοψύχως πλήρη και τελείαν την επιτυχίαν του επιδιωκομένου σκοπού.
Και ερχόμαστε στο μεταπολεμικό Ηράκλειο. Ο διδασκαλικός σύλλογος Ηρακλείου υφίσταται και συνεχίζει τη λειτουργία του αλλά και την πολύπλευρη προσφορά του! Αξίζει νʼ αναφερθούμε σήμερα στην Επιθεώρηση των Δημοτικών Σχολείων, στα σχολεία της Ανώτερης και Μέσης Εκπαίδευσης, στα νυχτερινά Δημοτικά σχολεία, στα ιδιωτικά σχολεία, στις Τεχνικές Σχολές αλλά και στις Σχολές Ξένων Γλωσσών. Τέλος στα σχολεία Κατώτερης Εκπαίδευσης που είναι τα δημόσια Δημοτικά σχολεία.
Η Επιθεώρηση Δημοτικών σχολείων για τέσσερες περιφέρειες. Η πρώτη Περιφέρεια για τα Δημοτικά σχολεία του Ηρακλείου είχε έδρα της στην οδό Λασιθίου, η δεύτερη Περιφέρεια είχε γραφεία της στην οδό Μονής Καρδιωτίσσης, η Επιθεώρηση της Περιφέρειας Πεδιάδος είχε έδρα το Ανωγειανό Σχολείο στην οδό Καλοκαιρινού και η Επιθεώρηση Δημοτικών Σχολείων Περιφέρειας Γόρτυνας είχε τα γραφεία της στην πλατεία Δασκαλογιάννη. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο αριθμός τηλεφώνου εκείνη την περίοδο είναι τριψήφιος και αργότερα έγινε τετραψήφιος. Στα σχολεία Ανώτερης Εκπαίδευσης υπάγεται η διετούς φοιτήσεως Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου στην Λεωφ. Ακαδημίας, τη σημερινή Λ. Ανδρέα Παπανδρέου. Τώρα σχολεία Μέσης Εκπ/σης ήταν το Ναυτικό Γυμνάσιο στην οδό Ανωπόλεως, το Πρώτο Γυμνάσιο Αρρένων όπως και το Δεύτερο Γυμνάσιο Αρρένων στη Λ. Βασ. Γεωργίου τη σημερινή Λ. Δημοκρατίας και το Γυμνάσιο Θηλέων στην πλατ. Κορνάρου. Επίσης υπήρχαν και ιδιωτικά Γυμνάσια όπως το Λύκειον “Κοραής” στην οδό Κοραή και Μιλάτου το οποίο άφησε ιστορία στο χώρο της Εκπαίδευσης της πόλης μας χάρη στους εξαίρετους εκπαιδευτικούς του και φυσικά τους άριστους μαθητές του. Το Λύκειο “Ο ΚΟΡΑΗΣ” περιελάμβανε πλήρες Γυμνάσιο ισότιμο με το δημόσιο, εξατάξιο Δημοτικό με διδασκαλία Αγγλικών και μουσικής, Νηπιαγωγείο και Οικοτροφείο στεγαζόμενο στο πρώην μέγαρο Λιοπυράκη.
Ας δούμε μια καταχώρηση του τότε Λυκείου “Ο ΚΟΡΑΗΣ” στον τοπικό Τύπο:
Το Λύκειο “Ο ΚΟΡΑΗΣ” συνεπές προς την παράδοσιν που έχει διαμορφώσει εις αυτό μία πεντηκονταετία σκληρών και ωραίων πνευματικών αγώνων αλλά και με την αδιάκοπον τάσιν του να προωθή την σχολικήν ζωήν και πράξιν παραλλήλως προς την γενικωτέραν εξέλιξιν της ζωής και της επιστήμης. Με το πεπειραμένον και μόνιμον προσωπικόν του, με τα νεόδμητα, αντισεισμικά και άνετα διδακτήριά του, με το διαμορφούμενον ήδη εκτεταμένον πρότυπον Γυμναστήριόν του. Με την Μαθητικήν Βιβλιοθήκην του και το θέατρόν του, που θα λειτουργούν εις ειδικάς νεοδμήτους αιθούσας. Με την ευρείαν χρήσιν του Επιδιασκοπίου προς εποπτικωτέραν προβολήν της διδακτέας ύλης. Με το πλήρες πρόγραμμα διδασκαλίας που εφαρμόζει. Με τας μεγάλας εκπαιδευτικάς εκδρομάς του. Με την άγρυπνον παρακολούθησιν της εσωσχολικής και εξωσχολικής ζωής των τροφίμων του. Εγγυάται δια την αρτίαν πνευματικήν, ψυχικήν και σωματικήν μόρφωσιν των παιδιών. Το Λύκειον “Ο ΚΟΡΑΗΣ” περιλαμβάνει:
1) Πλήρες Γυμνάσιο ισότιμον με τα δημόσια.
2) Εξατάξιον Δημοτικόν (έξ τάξεις – εξ διδάσκαλοι) ισότιμον με τα δημόσια, με διδασκαλίαν Αγγλικών και Μουσικής.
3) Νηπιαγωγείον με ειδικήν διπλωματούχον νηπιαγωγόν.
4) Οικοτροφείον (στεγαζόμενον εις το πρώην Μέγαρον Λιοπυράκη).
Οι βουλόμενοι εκ των μαθητών του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού Σχολείου θα μεταφέρωνται μερίμνη του Λυκείου διʼ ειδικών αυτοκινήτων εκ της οικίας των εις το Σχολείον και τανάπαλιν. Αι αιτήσεις διʼ εγγραφάς και εισιτηρίους εξετάσεις γίνονται δεκταί από 1ης Σεπτεμβρίου. Τηλ. 504.
Το Λύκειο “Απόλλων” που επίσης λειτουργούσε ως εξατάξιο ιδιωτικό Γυμνάσιο με Δ/ντή τον θεολόγο Ηρακλή Κριτσωτάκη. Χαρακτηριστικό σʼ αυτό είναι ότι τα δίδακτρα της Α, Β, Γ Γυμνασίου ανέρχονταν σε 150 δρχ. μηνιαία, ενώ τα δίδακτρα της Δ, Ε, ΣΤ τάξης σε 200 δρχ. για τον κάθε μήνα, φυσικά.
Σχετικά με τη λειτουργία του Λυκείου ο “Απόλλων” υπάρχει ανακοίνωση της διεύθυνσης ότι θα υπάρξει άρτια λειτουργία και οργάνωση. Φαίνεται ότι οι επαγγελματικές κόντρες ήταν συχνό φαινόμενο και ίσχυε και τότε το διαχρονικής σημασίας ρητό: “Ο θάνατός σου, η ζωή μου”. Σας αναφέρω το περιεχόμενο της ανακοινώσεως του Γυμνασίου “Απόλλων” το οποίο λειτουργούσε στην οδό Έβανς, χαμηλά απέναντι από τη σημερινή Τράπεζα Πειραιώς. Γνωστοποιούμεν τοις ενδιαφερομένοις ότι το ιδιωτικόν Λύκειον “Ο ΑΠόλλων” θα λειτουργήση με προσωπικόν άριστον ως και προηγουμένως κατέστησα γνωστόν προς υμάς, παρά τας διαδόσεις ότι δεν θα λειτουργήση.
Το ιδιωτικόν Λύκειο Μπουρλώτου το οποίο λειτουργούσε στην οδό Ιωαννίνων υπό την διεύθυνση της Χρυσούλας Σταύρου Μπουρλώτου και του Νικολάου Γ. Πεπονάκη. Η Σχολή Μπουρλώτου λειτουργούσε ως εξατάξιο Γυμνάσιο από το σχολικό έτος 1955-1956.
Τέλος η Δημόσια Εμπορική Σχολή και η δημόσια Εμπορική και Επαγγελματική Σχολή στη Λ. Δουκός Μποφώρ.
Αναφορικά με τη λειτουργία των Τεχνικών Σχολών λειτουργούσαν: η ημερήσια Σχολή Εργοδηγών, η νυκτερινή Σχολή Εργοδηγών, η ημερήσια Τεχνική Σχολή, η νυκτερινή Τεχνική Σχολή, καθώς και η ημερήσια Σχολή Σχεδιαστών. Όλες αυτές οι Σχολές λειτουργούσαν στη Ν. Αλικαρνασσό και ανήκαν στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Ηρακλείου. Δ/ντής αυτών ήταν ο καθηγητής Ελευθέριος Νιταδώρος. Εδώ γίνονταν και πρακτική εξάσκηση αφού υπήρχαν μηχανήματα για ξυλουργούς, επίσης για ηλεκτρολόγους και για άλλες ειδικότητες τεχνιτών. Ακόμα και σήμερα έχουν μείνει ως Σχολές “Νιταδώρου”. Ο Νιταδώρος υπήρξε και καθηγητής των τμημάτων Μηχανολογίας και Πολιτικών Υπομηχανικών των ΚΑΤΕΕ (σημερινών Τεχνολογικών Ιδρυμάτων). Επίσης ως Τεχνική Σχολή ήταν η Οικοκυρική Σχολή Θηλέων “Εργάνη” στην οδό Αγκαράθου. Τέλος οι Σχολές “Ωμέγα” που είχαν ως αντικείμενο την Αεροναυπηγική και την τεχνική για αεροπλάνα, οι οποίες στεγάζονταν στον πρώτο και δεύτερο όροφο του κτηρίου Μαρούδα και οι Τεχνικές – Ναυτικές Σχολές “ΙΚΑΡΟΣ” του Βαβουράκη στην Έβανς 87 στον πεζόδρομο εκεί που σήμερα βρίσκεται το βιβλιοπωλείο του Μανόλη Κυριάκη. Αργότερα οι Σχολές “ΙΚΑΡΟΣ” μεταφέρθηκαν στο Μέγαρο Φυτάκη. Θα πρέπει να αναφερθούν και οι Σχολές Ξένων Γλωσσών όπως το Γαλλικό Ινστιτούτο στην οδό Ζωγράφου, το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο επίσης στον ίδιο δρόμο και το Ελληνοαμερικανικό Μορφωτικό Ινστιτούτο στη Λ. Καλοκαιρινού. Τέλος θα σταθούμε στα σχολεία της Κατώτερης Εκπαίδευσης, Νηπιαγωγεία και Δημοτικά.
Το Νηπιαγωγείο του “Κοραή” που το διήθυνε η νηπιαγωγός δίδα Χρύσα Σασλίδου. Η ετήσια συνδρομή ανερχόταν στο ποσό των 1200 δρχ. και η μεταφορά των παιδιών γινόταν με αυτοκίνητο. Ένα άλλο Νηπιαγωγείο μαζί με το εξατάξιο Δημοτικό σχολείο ήταν η πρότυπος Ιδιωτική Σχολή με διευθύντρια την Μαρίκα Σταύρου Μπουρλώτου, στη συμβολή των οδών Αγ. Μηνά και Σφακιανάκη. Δημοτικά Σχολεία υπήρχαν εικοσιπέντε ημερήσια και δυο νυχτερινά της Μητροπόλεως. Το ένα νυχτερινό στεγαζόταν στο Ανωγειανό και το άλλο στο 8ο Δημοτικό Σχολείο στο σοκάκι της οδού Αμαλθείας. Ακολουθούν τα Δημόσια Δημοτικά Σχολεία με την ονομασία τους ή την αρίθμησή τους και φυσικά και με την διεύθυνση που είχε το καθένα.
1ον (Ανωγειανό) Λ. Καλοκαιρινού (Πεδιάδος).
2ον (Μποδοσάκειο) οδός 1878 – Σφακίων (Γόρτυνος).
3ον (Αγ. Τριάδος) οδός Σαββαθιανών (Γόρτυνος).
4ον Πλατ. Μεγ. Φυτάκη (Βʼ Περιφ΄).
5ον (Π. Ακαδημία) οδός Ταξ. Τζουλάκη (Πεδιάδος).
6ον (Αγ. Τίτου) οδός Αγ. Τίτου (αʼ Περιφέρεια).
7ον Οδός Μονής Καρδιωτίσσης (βʼ Περιφ.).
8ον (Πλατ. Σοκάκι) Οδός Αμαλθείας (αʼ Περιφ.).
9ον (Προάστ. Μασταμπά (αʼ Περιφ.)
10ον Συν. Ατσαλένιο (αʼ Περιφ.)
11ον Συν. Χρυσοπηγής (Γόρτυνος)
12ον Προάσ. Πόρος (Γόρτυνος)
13ον Συν. Ν. Βρύουλα (βʼ Περιφ.)
14ον (Ορφανοτρ.) Προάστ. Πόρος (Πεδιάδος)
15ον Λ. Καλοκαιρινού (Πεδιάδος)
16ον Λ. Κνωσού (αʼ Περιφ.)
17ον Λ. Κνωσού (Πεδιάδος)
18ον Προάστ. Μπεντεβή (βʼ Περιφ.)
19ον Προάστ. Αγ. Ιωάννης (βʼ Περιφ.)
20ον Προάστ. Αμπελόκηποι (βʼ Περιφ.)
21ον Συν. Φορτέτσας (αʼ Περιφ.)
22ον Προάστ. Κνωσός (βʼ Περιφ.)
23ον Συν. Δημητρίου (βʼ Περιφ.)
24ον Συν. Μπρούμη (Γόρτυνος)
25ον Συν. Καραολή (Γόρτυνος).
***
Γυρίζω κι εγώ στα όμορφα μαθητικά μου χρόνια!
Πέρασαν κάποιες δεκαετίες από τότε. Όμως θυμάμαι… Το σχολείο μου, τους δασκάλους μου, τους συμμαθητές μου, τη γειτονιά μου, αλλά και τις υπόλοιπες γειτονιές του χωριού μου, που περιφερόμασταν ολημερίς και τρέχαμε, παίζαμε, φωνάζαμε. Θυμάμαι που πηγαίναμε πρωί και απόγευμα στο σχολείο. Θυμάμαι την αγωνία του δασκάλου μου, καλή του ώρα, τότε που δίναμε εισιτήριες εξετάσεις προκειμένου να εισαχθούμε στο Γυμνάσιο και το πόσο ο ίδιος καμάρωνε όταν η σειρά εισαγωγής μας ήταν ανάμεσα στις πρώτες.
Ζούμε καθημερινά το θέμα της Παιδείας από διάφορες θέσεις. Την ζήσαμε ως μαθητές, ως φοιτητές, ως γονείς και έχει ο Θεός! Όμως πάντα αυτή αδικημένη, απομονωμένη και πολύπαθη. Εκτεθειμένη σε πειραματισμούς και εγκαταλελειμμένη στην αδιαφορία των αρμοδίων. Ας επανεξετασθεί αυτό το μεγάλο πρόβλημα και ας μη γίνουν αιτία κόμματα, χρήματα και μικροπολιτικές αντιλήψεις. Ας τη βοηθήσουμε όλοι μαζί να πάει μπροστά, γιατί έτσι πρέπει!
Πηγή: patris.gr
