Κείμενο – φωτογραφίες: Γεώργιος Χουστουλάκης
Όλοι γνωρίζουμε το ιερό ήμερο δένδρο μας την ελιά, που είναι και σύμβολο της ειρήνης, καθώς η χώρα μας είναι γεμάτη με τα σταχτιά αυτά δένδρα, είτε γέρικα πανύψηλα, είτε δένδρα με διάφορες ποικιλίες όπως εκείνη της η ψιλολιάς τα τελευταία χρόνια!
Όμως υπάρχει και μια ελιά βουνίσια, άγρια βέβαια, που είναι διαφορετική!
Είναι ο «μαυραγρούλιδας», μικρή ελιά σχετικά, και σχεδόν είναι σκούρος ο κορμός της.
Μα και το φύλλωμα είναι διαφορετικό, έχει φύλλα σχεδόν στρογγυλά, πολύ κοντά και χονδρά σκούρα πράσινα.
Οι παλοί κρητικοί, συνήθιζαν το πράσινο χρώμα να το λένε και “μαύρο”!
Πολλές φορές στέλνανε το παιδί τους στον μπακάλη να τους αγοράσει “μια μαύρη πλάκα σαπούνι” εννοώντας βέβαια βαθειά πράσινη!
Οι παλιοί γνώριζαν τους «μαυραγρούλιδες» στ’ αόρι, και τους αξιοποιούσαν με δυο τρόπους.
Η τους ξεπάτωναν αφού τους έκοβαν κλαδιά και ρίζες, και τους φύτευαν στα χωράφια τους σε σειρές, ή τους μπόλιαζαν επιτόπου στο χωράφι τους, αφού πρώτα ξεχέρσωναν, έσκαβαν και ξεχαλίκωναν το χώρο.
Ένα πράγμα όμως που ήταν και αυτό γνωστό, ήταν πως ο μαυραγρούλιδας «δεν ημερεύει εύκολα»!
Πράγματι , «τον θέλει καλά καλό το κεντριστή», που θα κεντρίσει μαυραγρούλιδα και θα του πιάσει!
Ο βασικός λόγος είναι που δεν έχει λείο βλαστό, αλλά και χώρο να μπει η φλούδα, και εκτός τούτου, η φλούδα του δεν ξεκουπά εύκολα!
Τον μαυραγρούλιδα τον συναντάμε σε διάφορα σχήματα και μορφές σε ημιορεινά και ορεινά μέρη, πότε σαν όρθιο χαμηλό ή μέτριο φυτό, και πότε σαν θάμνο εδάφους, που ουδόλως φέρνει σε ελιά, γιατί πιο πολύ μοιάζει με κατσοπρίνι (άγριο πρίνο), γιατί είναι ελιά «νάνος»!
Το είδος της ελιάς που μοιάζει με μαυραργουλιδα, λέμε πως είναι «κατσοπρινιασνένη», για αυτό ακριβώς, διότι μοιάζει πολύ με κατσοπρίνι , και τα κλαδιά είναι σκληρά και μητέρα, κοντά, και μπλεγμένα μεταξύ τους.
Σχεδόν αγκυλώνουν τα κλαράκια τους, αν και συνήθως τα κουτσουρεύουν και τα αιγοπρόβατα!
Συνήθως οι κατσοπρινιασμένες ελιές και ο μαυραγρούλιδας, δεν κάνουν ελιές, όμως παρόλα αυτά, κάποτε ήταν προτιμητέα από τους αγρότες στα ορεινά, καθώς τους μεταφυτεύανε, γιατί πίστευαν πως η ελιές που θα δημιουργηθούν από μαυραγρούλιδες, θα είναι οι ρίζες τους πολύ ανθεκτικές αφού θα πηγαίνουν βαθιά στο χώμα!
Σαν μεγαλώσουν οι ελιές, θα είναι ανθεκτικές στο νερό και στις ζέστες του καλοκαιριού, και ως εκ τούτου θα παράγουν περισσότερο καρπό!
