Γράφει η Μαρία Μαυρουδή
Στην Πάρο και στη Νάξο τον αέρα μου να αλλάξω…
Όμορφοι οι στίχοι από το τραγούδι του Γιάννη Πάριου αλλά ο λόγος που θα ήθελα να επισκεφτώ την Πάρο δεν είναι για να αλλάξω αέρα- άλλωστε ο κρητικός μια χαρά είναι- αλλά για να προσκυνήσω έναν από τους σπουδαιότερους χριστιανικούς ναούς που βρίσκονται στον Ελλαδικό χώρο, την Παναγία την Εκατοπυλιανή.
Στην Παροικία, στην πρωτεύουσα του πανέμορφου νησιού στέκεται καμαρωτά ο επιβλητικός ναός της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής.
Θεωρείται το στολίδι της Πάρου και ολόκληρου του Αιγαίου.
Είναι από τα πρώτα κτήρια που πρωτοαντικρίζεις όταν το πλοίο δένει στο λιμάνι της Παροικιάς και σε γεμίζει αγαλλίαση.
Όπως αναφέρει η παράδοση, ο ναός χτίστηκε στα μέσα περίπου του 4ου αι. από την Αγία Ελένη ή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο, ο οποίος εκπλήρωσε το τάμα που είχε κάνει η μητέρα του.
Το χτίσιμο ανέλαβε ο Ιγνάτιος, μαθητής του πρωτομάστορα της Αγιάς Σοφιάς Ανθέμιου, σε σχέδιο σχεδόν πανομοιότυπο. Στην ίδια τοποθεσία πριν από τον 4ο αιώνα υπήρχε ήδη ένας ναός.
Σ’ εκείνο τον ναό είχε προσκυνήσει η Αγία Ελένη, όταν πέρασε από την Πάρο, πηγαίνοντας στους Αγίους Τόπους για να βρει τον Τίμιο Σταυρό.
Ο θρύλος λέει, ότι η Αγία Ελένη έκανε τάμα στην εικόνα της Παναγίας, πως αν κατάφερνε να βρει τον Τίμιο Σταυρό, θα έχτιζε στη Χάρη της, έναν μεγαλύτερο και λαμπρότερο ναό στην Πάρο.
Η Αγία Ελένη πραγματοποίησε το τάμα της, ο ναός όμως, στο μεγαλύτερο μέρος του καταστράφηκε, πιθανότατα από πυρκαγιά και κατασκευάστηκε στα χρόνια του Ιουστινιανού, στα μέσα του 6ου αι.
Η ονομασία του Ναού της Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής, προέρχεται από τον όρο “καταπόλα” κατά την πόλιν”, προς το μέρος δηλαδή της αρχαίας πόλης…
Η σημερινή, επίσημη ονομασία του Ναού είναι Εκατονταπυλιανή, που συνδέεται και αυτή με έναν θρύλο: “Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή.
Η 100η είναι κλειστή και δεν φαίνεται.
Θα φανεί και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη”…
Κάθε χρόνο την περίοδο του 15 Αύγουστου ο ναός φορά τα γιορτινά του για να τιμήσει το Πάσχα του Καλοκαιριού.
Άνθρωποι από κάθε γωνιά της Ελλάδας επισκέπτονται τον ναό θέλοντας να περάσουν εκεί την Ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου , να μάθουν για την ιστορία του, τους θρύλους και τις παραδόσεις αλλά και να δουν από κοντά ένα τόσο μοναδικό μνημείο.
Και στην περίπτωση ακόμη που κάποιος δεν επισκεφτεί το νησί της Πάρου για θρησκευτικούς λόγους αξίζει να βρεθεί στους χώρους του ναού θαυμάζοντας από κοντά την αρχιτεκτονική και την μεγαλοπρέπειά της Αγιάς Σοφιάς του Αιγαίου όπως αποκαλείται.
