Κείμενο – Φωτογραφίες: Απόστολος Πηρουνάκης
Μοίρα Καλή με ξύπνησε πρωί πρωί σήμερα κι είπα πως προλαβαίνω, να πάω και στσι δυο εκκλησιές του Αγίου Παντελεήμονα στις Γκαγκάλες και στο Βουρβουλίτη.
Άναψα κερί στον Άγιο των Γκσγκαλών, χαιρέτησα και μίλησα με φίλους και γνωστούς. Με προσκάλεσαν να κάτσω να πιούμε ένα κρασί , να φάμε κι ένα μεζέ!
Τα Λιοδακάκια κι η Κατσαμανοζωή πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν και να περιποιηθουν τους επισκέπτες του Αγίου τους.
Κι εγώ ο ” εγωίσταρος” δεν έκατσα γιατί ήθελα να πάω στον Άγιο του Βουρβουλίτη, να τιμήσω το χωριό της μάνας μου, και τους κτήτορες του, Χασουρογιάννη γιους , που και εκείνη αποκρατούσε από τους Χασούρηδες.
Ο Βουρβουλιτης ένα από τα πιο γραφικά χωριουδάκια της Κρήτης κείτεται στη ράχη του μακρύ τοίχου και του κατσούλη το Χάρακα και βλέπει τους Ανεγύρους , τα Μούλια και τον Ψηλορείτη.
Στα παλιά χρόνια ήταν η πόλη ΑΣΟΣ χτισμένη από τα δύο κεφαλάκια και πάνω μέχρι τον Αη Αντώνη του ράφτη!
Μόλις περάσουμε τη διακλάδωση προς Μούλια από Βουρβουλιτη και πάρουμε την ευθεία που στο τέλος στρίβουμε αριστερά για το εκκλησάκι του Αη Αντώνη , δεξιά της ευθείας υπάρχουν ερείπια της αρχαίας Ασού. Ήταν μια από τις 100 πόλεις-κράτη της Κρήτης.
Λένε πως ο Ευάνορας -αυλός (μουσικός) της Γόρτυνας ερχόταν ποταμο- ποταμό μέχρι το βουρβουλιτη (κατσοπρίνια και βληχιά) και διάλεγε καλάμια για να κάνει καλούς αυλούς(χαμπιόλια) να παίζει στο ωδείο και στο θέατρο της Γόρτυνας.
Στα νεώτερα Χρόνια ο Βουρβουλιτης κατοικείται από Τούρκους με έδρα Αγά που διαφέντευε τα γύρω χωριουδάκια (Μούλια ,κάτω μούλια και ραφτη) καθότι ήταν εμπορικό χάνι. Το αρχοντικό του Αγά ήταν κοντά σε μια πηγή που έτρεχε πολύ και κρύο νερό που πήρε και έχει μέχρι σήμερο το όνομα του Αγά Bir Μπιρ” Μπίρης”.
Εκεί εκανανε στάση οι ζωέμποροι χασάπηδες που πήγαιναν στο Ηράκλειο τα σφαχτά τους πεζά.
Είχε και νερό και ασκιανό και βοσκαριά να φάνε γιατί θέλανε δύο μέρες να φτάξουν στη χώρα.
Μικρό κοπέλι ήμουν αλλά το θυμάμαι γιατί συνεχίστηκε μέχρι το 1955 που ήρθαν τα πρώτα φορτηγά αφού στρώθηκε ο αμαξωτός με άσφαλτο.
Οι Γερμανοί τον άφησαν καρόδρομο με χοντροχάλικα.
Με το φευγιό των Τούρκων αντάλλαξε ο Μπιρ με τον Σμυρνιο βυρσοδέψη (δερματέμπορος – υποδηματοποιος)Έλληνα Δημήτρη Ιατράκη Τον βουρβουλιτη εκτός από τα εδάφη που ανήκαν στον αγά του Ρούβα .
Από την ψαλίδα ρυάκι ρυάκι μέχρι το μετόχι του κοκολακη να βγει στο βουρβουλιτη , Άγιο Ανδρέα, κατσουύλη χάρακα, μακρύ τοίχο να κατεβεί μέχρι του Καραγιάννη το περβόλι να φτασει πάλι στην ψαλίδα στο μέρος κατσοπρίνια.
Τα υπόλοιπα, τα αγόρασαν οι Σκορδαλήδες και ο Τερζής.
Κι έτσι διαμορφώθηκε σιγά σιγά ο οικισμός Βουρβουλιτης όπως το ξέρουμε εμείς σήμερο. Για τη μεσοπολεμική και μεταπολεμική περίοδο της ζωής του Βουρβουλίτη θα γράψουμε άλλη φορά.
Να ‘ μαι λοιπόν στον Άγιο Παντελεήμονα του Χασουρογιάννη και των κοπελιώ ντου, Νίκου, Κωστή και Μπαμπη, στην κορφή στη δυτική μπάντα της Παναγίας της Αρμυρής με θέα όλο σχεδον τον καμπο της Μεσαράς, Μούλια και Μεγαλοβρυσανά λιόφυτα.
Ένα ξωκλήσι , ζωγραφιά. Να το περιγράψω δε γίνεται γιατί θα χάσει την ομορφιά ντου .
Να πω για τσ’ ανθρώπους του ; Ντα δε βρίχνω λέξεις. Να πω για το δια ταύτα μετά τη λειτουργία;;;;; Πάλι θα’ναι λίγα.
Πολύς κόσμος, πλούσια εδέσματα, γλυκά και επιδόρπια, καλό παλιό μπρούσκο κρασί.
Μα πιο πολύ και πιο μεγάλη η ζεστή τους αγκαλιά .
Όλα μαζί , κτήτορες , πιστοί , κληρικοι, ναός , αυλή , κελάρι φαγοπότι μα πιο πολύ οι νέοι τα μικρά παιδιά, η ελπίδα του αύριο, δεμένα με της πίστης την κορδέλα , σε σχήμα φιόγκου, δίνονταν στο δροσερό αεράκι και κείνο έπαιρνε και σκορπούσε σ’ όλη τη Μεσαρά και Κρήτη το μήνυμα της αγάπης, της πίστης και της ειρήνης. Και φάτσα το καλογερόσπηλιο του μαυρόπαπα του Ιεροσολυμίτη επισκόπου Γόρτυνας Ανδρέα του μεγάλου υμνογράφου , περιμένει να τον αναστήσουμε κάποια στιγμή, με μια λειτουργιά με τους δικούς του ύμνους.
Ο τόπος αγιάζει, οι άνθρωποι σμίγουνε και φιλιούνται , θυμούνται και μονοιάζουνε, προσεύχονται κι ελπίζουν.
Αθρόνιαστες ήταν οι σπηλιές π’ αγιάσαν, Επισκόποι, γι αυτό και Άγιοι βαφτιστήκανε όλοι οι γύρω τόποι.!
Και του Χρόνου ανίψια μου!
Τέτοια να κάνετε σαφί !
Ο Θεός αμείβει γιατί θωρεί!
