του Πέτρου Μηλιαράκη*
Προσφάτως, προέκυψε «ζήτημα», που απασχόλησε στενά την επιστημονική κοινότητα, κατά το μέρος ειδικότερα που αφορά στους γνώστες του συγκεκριμένου αντικειμένου, αλλά και ευρύτερα όσον αφορά στην πολιτική σε «ανώτερο» επίπεδο. Το «ζήτημα» αυτό εστιάζει αποκλειστικώς στην πρόσφατη απόφαση της 5ης Μαΐου 2020 του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας (BVerfG).
Τούτου δοθέντος εγείρεται το ερώτημα ως προς το παρόν κείμενο: Αν το πράγμα αφορά στενά στην επιστημονική κοινότητα και ενδεχομένως στα υψηλά επίπεδα της πολιτικής, «τι» άραγε ενδιαφέρει τον κοινό πολίτη, μια απόφαση ενός Συνταγματικού Δικαστηρίου, και ειδικότερα εάν αυτό είναι της Γερμανίας;
Ασφαλώς τον ενδιαφέρει, όπως θα καταδειχθεί παρακάτω.
Στο πλαίσιο ακριβώς αυτών των προβληματισμών, λόγω της απόλυτης παραδοχής του, στον επιστημονικό του λόγο, ο γράφων επέλεξε να αναφερθεί στην τοποθέτηση του τ.ΠτΔ Προκόπη Παυλόπουλου. Ο Κύριος Πρόεδρος με την αμιγώς νομική αλλά και με πολιτικές προεκτάσεις τοποθέτησή του, άσκησε κατά τη γνώμη του γράφοντος, τη μόνη ορθή κριτική. Θα μπορούσε βεβαίως απλουστευτικά η κριτική αυτή να συμπυκνωθεί και να εκλαϊκευτεί στο ότι το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, «διέβη τον Ρουβίκωνα», όπως επισημαίνει ο Κύριος Πρόεδρος. Ωστόσο, όμως, επιβάλλεται να λεχθούν τα παρακάτω:
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ
Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας με την απόφαση του της 5ης Μαΐου 2020, έκανε δεκτές ατομικές προσφυγές κατά του Προγράμματος Αγοράς Ομολόγων του Κρατικού Τομέα («Public Sector Purchase Programme-PSPP»). Ειδικότερα το πρόγραμμα αυτό αφορούσε αγορά περιουσιακών στοιχείων του κρατικού τομέα του Ευρωσυστήματος, το οποίο υιοθετήθηκε με την απόφαση της 4ης Μαρτίου 2015 της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Προκειμένου δε το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο να φτάσει στην κρίση της 5ης Μαΐου 2020 είχε προηγηθεί η απόφαση του Δευτέρου Τμήματός του (την 21η Ιουνίου 2016), αναφορικώς με την υπόθεση άλλου προγράμματος αγοράς ομολόγων «ΟΜΤ» («Outright Monetary Transactions» -«Οριστικές Νομισματικές Συναλλαγές») της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
ΜΙΑ ΚΡΙΣΙΜΗ ΕΠΙΣΗΜΕΙΩΣΗ
Αναφερόμενος στο προεκτεθέν ιστορικό, ο τ.ΠτΔ επισημειώνει ότι η προαναφερόμενη παραδοχή, της 5ης Μαΐου 2020 τόσο από πλευράς σημασίας όσο και από πλευράς «δογματικής θεμελίωσης», αποτελεί συνέχεια των βασικών αποφάσεων των ετών 1993 και 2009, με τις οποίες κρίθηκε η συνταγματική νομιμότητα των Συνθηκών του Μάαστριχτ και της Λισσαβώνας, αντιστοίχως, οπότε και τέθηκαν οι προϋποθέσεις συμμετοχής της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε κάθε περίπτωση δε ο πολίτης της Ένωσης, όπως επισημαίνει ο τ.ΠτΔ θα πρέπει να γνωρίζει ότι τα ενωσιακά Όργανα λειτουργούν με βάση τις Αρχές: α) της Δοτής Αρμοδιότητας και β) της -εξ αυτής προκύπτουσας- Αρχής της Επικουρικότητας, υπό την έννοια ότι και οι δύο αυτές Αρχές σχετίζονται αμέσως με τη Δημοκρατική Αρχή.
ΜΕ ΠΙΟ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ
Τούτο σημαίνει, με πιο απλά λόγια, ότι η παραβίασή των προαναφερόμενων Αρχών δεν προσβάλει μόνο: α) τις Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και β) το Γερμανικό Σύνταγμα, αλλά και ότι γ) προσβάλει περαιτέρω και τα Συντάγματα των λοιπών Κρατών-Μελών. Συνέπεια δε αυτού είναι ότι έως ότου η Ευρωπαϊκή Ένωση αποκτήσει ενιαίο συνταγματικό θεμέλιο, που θα αφορά στην θεσμική και πολιτική ενοποίηση, το Σύνταγμα κάθε Κράτους-Μέλους υπέρκειται του Ευρωπαϊκού Δικαίου –πρωτογενούς και παραγώγου- βεβαίως ως προς τα κάθε είδους Όργανα του οικείου Κράτους.
Ορθώς δε επισημαίνει ο τ.ΠτΔ ότι: «Με βάση την σκέψη αυτή, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας επιφυλάχθηκε, κατά την πάγια νομολογία του, ν’ ασκεί το ίδιο τον έλεγχο των πράξεων των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς την υπέρβαση των ορίων της αρμοδιότητάς τους -έλεγχος «ultra-vires», περιορίζοντας πάντως τον έλεγχό του μόνο σ’ έλεγχο καταφανούς παραβίασης των Συνθηκών».
Έτσι επισημειώνει ο γράφων υπάρχει ταύτιση της παραδοχής αυτής και με τη δογματική του αγγλοσαξωνικού συστήματος, ως προς την υπέρβαση της αρμοδιότητας–εξουσίας ( beyond the power).
ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Η πρόσφατη απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας έθεσε εξ αντικειμένου σε πολιτικό επίπεδο το ζήτημα εάν και κατά πόσον θα υπάρξει πράγματι Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία και ουσιαστικώς «Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δίκαιο».
Αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης ότι στην πολυσέλιδη τοποθέτηση του Κυρίου Προέδρου που αφορά κατ’ εξοχήν «τεχνικό νομικό κείμενο» δεν μπορεί να γίνει περαιτέρω αναφορά στο πλαίσιο του παρόντος περιγράμματος. Εκείνο όμως που αξίζει να επισημειωθεί, στο πλαίσιο ευρύτερων προβληματισμών και όχι μόνο προβληματισμών των ευρωσκεπτικιστών, είναι ότι όσο δικαιοδοτικά Όργανα «διαβαίνουν το Ρουβίκωνα» ως προς την ενωσιακή έννομη τάξη, τόσο θα αυξάνεται ο ευρωσκεπτικισμός!
Υπ’ όψιν δε ότι στη Ρωμαϊκή εποχή απαγορευόταν στους Ρωμαίους Στρατηγούς να διαβούν το Ρουβίκωνα με τις λεγεώνες τους, καθόσον μια τέτοια ενέργεια ήταν επικίνδυνη για τη δημιουργία «πραξικοπήματος» ή «εμφύλιου πολέμου».
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Ήδη, από τις εκδόσεις Gutenberg κυκλοφόρησε το πρόσφατο βιβλίο του τ.ΠτΔ Προκόπη Παυλόπουλου με θέμα “Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ «ΕΜΒΟΛΙΟ»- ΣΤΗΝ ΒΑΡΙΑ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΗΘΕΑ”. Και επ’ αυτού θα υπάρξει ειδική αναφορά από την παρούσα στήλη.
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
