Το Ασήμι στο διάβα του χρόνου και της ιστορίας…

Του Ζαχαρία Καψαλάκη

Ασήμι!

Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Γόρτυνας και βρίσκεται σε υψόμετρο 290μ..

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από τα πολύ παλιά χρόνια. Συγκεκριμένα κοντά στο χωριό, στη θέση Αργιώ, βρέθηκαν λείψανα από οικισμό των ρωμαϊκών χρόνων και έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα των ελληνορωμαϊκών χρόνων.

Για πρώτη φορά, αναφέρεται με το όνομα Ασήμι, σε έγγραφο του 1280 του συμβολαιογράφου του Χάντακα, Μαρτσέλο ως Assymy. Επίσης αναφέρεται σε έγγραφο του 1395, σαν φέουδο του Julian Vassalo ως  Assimo  μαζί με το χωριό  Coprana.
Το 1577 αναφέρεται και από τον Fr. Barozzi στην επαρχία Ρίζου (Belventere) με την ονομασία Assimu Apano και Assimu Cato. Ακόμα από τον Καστροφύλακα το 1583 με την ονομασία Assimu και με 312 κατ., ενώ το Βασιλικάτα το αναφέρει ως Asimi το 1630.

Στην τούρκικη απογραφή του 1671 αναφέρεται ως  Asimu με 67 χαράτσια (29 πλούσιοι, 30 μεσαίας τάξεως και 8 πτωχοί).

Στην απογραφή του ο Χουρμούζης αναφέρει ότι το Ασήμι πριν την επανάσταση του 1821 είχε 32 οικογένειες χριστιανικές και 30 μουσουλμανικές, 3 εκκλησίες, ενώ δεν αναφέρονται ελαιοτριβεία. Το 1832 το χωριό είχε 6 χριστιανικές οικογένειες, 15 μουσουλμανικές και καμιά εκκλησία.

Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 (Pashley) αναφέρεται ως  Asemi  με  15 οικογένειες (8 χριστιανικές και 7 μουσουλμανικές).

Στην επανάσταση του 1866, το χωριό έπαθε αρκετές καταστροφές, όπως μας πληροφορεί μία έκθεση ωμοτήτων που δημοσίευσε η Κατερίνα Τσατσαρωνάκη: «Ασήμι: Τας 30 οικίας απετέφρωσαν, την δε εκκλησίαν «Άγιος Γεώργιος» βεβηλώσαντες κατέκαυσαν».

Στην απογραφή του 1875 που διενήργησε ο υποπρόξενος της Ρωσίας  Ι. Μητσοτάκης, αναφέρει ότι το Ασήμι  κατοικείται από 200 κατ. Οι 125 είναι χριστιανοί και οι 75  μουσουλμάνοι (40 οικογένειες). (Αλ. Ανδρικάκης, Στατιστική 1875 έτους, ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008)

Στην απογραφή Σταυράκη (1881) το χωριό ανήκει στο Δήμο Χάρακα και  έχει 222 κατοίκους (120 άρρενες και 102 θήλεις) Οι χριστιανοί είναι 136 (άρρενες 71 και θήλεις 65) και οι μουσουλμάνοι 86 (άρρενες 49 και θήλεις 37). Σε αριθμό οικογενειών το χωριό αριθμεί 50, εκ των οποίων οι 30 είναι χριστιανικές και οι 20 μουσουλμανικές).

Το 1894 ο οικισμός κατοικείται από 30 Ελληνικές και 20 Τουρκικές οικογένειες (Νικόστρατου Θ. Καλομενόπουλου, Κρητικά, Εν Αθήναις 1894 και ένθετο εφ. ΠΑΤΡΙΣ, (Φεβρουάριος 2008).

Το 1900 στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, το Ασήμι ανήκει στον ίδιο Δήμο  και έχει συνολικά 251 χριστιανούς κατοίκους (144 άνδρες και 107 γυναίκες).

Το Ασήμι στις απογραφές από το 1900 και μετά με τον παρακάτω αριθμό κατοίκων.

Στην απογραφή του 1928 το Ασήμι είναι έδρα κοινότητας. Στην απογραφή του 2001 το Ασήμι είναι η έδρα του καποδιστριακού Δήμου Κόφινα, ενώ στην απογραφή του 2011 ανήκει στον καλλικρατικό Δήμο Γόρτυνας.

Το Ασήμι σήμερα είναι μια σύγχρονη κωμόπολη, το εμπορικό κέντρο της περιοχής. Είναι οργανωμένη για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων της περιοχής καθώς και των επισκεπτών. Υπηρεσίες, τράπεζα, φαρμακεία, εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια, ταβέρνες, ιατρικό κέντρο κλπ. . Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και το εμπόριο.
Είναι μία σύγχρονη κωμόπολη, στην οποία έχει έδρα ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Κόφινα.

Στο χωριό δραστηριοποιείται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ασημίου, με σημαντικές παρεμβάσεις.

Είναι η έδρα του Α.Ο. Ασημίου, ο οποίος το 2017 ανέβηκε στην Α2 Κατηγορία της ΕΠΣ Ηρακλείου.

Τα σχολεία

Το Σεπτέμβριο του 1887 ξεκινούν οι πρώτες προσπάθειες των κατοίκων του Ασημίου και Στερνών για την ίδρυση Σχολείου. Το αίτημα ικανοποιείται και τα μαθήματα αρχίζουν στις 28 Οκτωβρίου 1887, με πρώτο δάσκαλο του Σχολείου τον Αντώνιο Χρονάκη από τους Ζωφόρους Πεδιάδος.

Το 1899, όπως όλα τα σχολεία της Κρήτης, επανιδρυθήκε το Δ. Σ. Ασημίου (αρ. απ.: 11/87/7-10-1899) ως 1/τάξιο με 102 μαθητές).

Σήμερα το Δημοτικό Σχολείο είναι 12/θέσιο ΕΑΕΠ και σ΄ αυτό φοιτούν μαθητές όχι μόνο από το Ασήμι αλλά και από τα γύρω χωριά, ενώ υπάρχουν και τρία Νηπιαγωγεία.

Το Γυμνάσιο Ασημίου ιδρύθηκε το 1977. Λειτούργησε για πρώτη φορά το Σχολικό Έτος 1977-1978. Οι πρώτοι μαθητές στην Β΄και Γ΄τάξη ήρθαν κυρίως από το Ιδιωτικό Γυμνάσιο «ΜΠΙΤΣΑΚΑΚΗ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ», που λειτουργούσε στο Ασήμι. Στο Ασήμι λειτουργεί και Λύκειο Γενικό Λύκειο!