του Πέτρου Μηλιαράκη*
Η κρίση του κορωναϊού φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα της ενέργειας, ως προς τις μετακινήσεις προσώπων και υπηρεσιών μέσω των μεταφορών, καθόσον τα κεφάλαια μπορούν να διακινηθούν με «άυλο» τρόπο.
Ως εκ τούτου το ζήτημα «της τιμής του πετρελαίου» , είναι πάντοτε ζητούμενο, ως κρίσιμο αντικείμενο όχι μόνο για την παγκόσμια οικονομία, αλλά και για τις επιμέρους οικονομίες. Με βάση αυτή την προδιάθεση χρήσιμο είναι να επισημειωθούν τα παρακάτω:
Η παγκόσμια κατάσταση που έχει δημιουργηθεί λόγω της πανδημίας, έχει στην κυριολεξία καθηλώσει μεταφορές κάθε είδους , ενώ πλήττονται και διαδικασίες παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων σε βάρος της ενέργειας.
Αυτή τη φορά το πετρέλαιο δημιουργεί μία άλλου είδους κρίση. Η κρίση του 1971 , που αφορούσε στασιμοπληθωρισμό, αιτία της είχε την αύξηση της τιμής του πετρελαίου. Στην παρούσα φάση όμως υφίσταται κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου. Αυτή δε η κατάρρευση , δεν είναι φαινόμενο του παρόντος μόνο χρόνου. Και τούτο διότι «βάση» της έχει το έτος 2014, λόγω της αύξησης της προσφοράς.
Η ενεστώσα ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας λόγω της πανδημίας , οι προσεχείς εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και η ασαφής πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ, εγείρουν προβληματισμούς στις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες ,σε σχέση με τις συμβατικές υποχρεώσεις τους στην Ανατολική Μεσόγειο , λόγω της πτώσης της τιμής του πετρελαίου, και εν γένει της ενέργειας. Ήδη δε, η Exxon Mobil «πάγωσε» τις δραστηριότητές της στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021!
- ο ΟΠΕΚ+ και η «διπλωματία του πετρελαίου».
Αυτή όμως η «διαδικασία» της κατάρρευσης λόγω αύξησης της προσφοράς έληξε το έτος 2016 με την εμφάνιση πραγματικά μίας «νέας τάξης», μιας νέας συμφωνίας όσον αφορά στο πετρέλαιο. Είναι η συγκρότηση του λεγόμενου «ΟΠΕΚ +» , ή άλλως του «ΟΠΕΚ plus». Τί αφορά άραγε αυτή η συμφωνία;
Η συμφωνία αυτή αφορά:
α) σύμπραξη μεταξύ των ένδεκα κρατών μελών του ΟΠΕΚ και άλλων δέκα εκτός ΟΠΕΚ κρατών
και β) συναπόφαση για μείωση της παραγωγής.
Η μείωση όμως παραγωγής, συνεπάγεται στενότητα της προσφοράς του προϊόντος και συνεπώς συνιστά αποφασιστική παρέμβαση ώστε οι τιμές τουλάχιστον να παραμείνουν σταθερές, και πάντως όχι πτωτικές.
Πέραν όμως των προαναφερόμενων συμβάντων και συμφωνιών ,στο «παιχνίδι» αυτό έλαβε χώρα και η λεγόμενη «διπλωματία του πετρελαίου». Σε «τι» άραγε συνίσταται αυτή η διπλωματία;
Η διαδικασία αυτής της διπλωματίας , έφερε πολύ κοντά μέσω του ΟΠΕΚ + την Ρωσία με την Σαουδική Αραβία, τον σημαντικότερο σύμμαχο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής στον κρίσιμο χώρο της Απω Ανατολής. Υπ´όψιν δε ότι με τον ΟΠΕΚ+ και η Σαουδική Αραβία έρχεται πιο κοντά στο να δημιουργήσει «αντίβαρα» των σχέσεων της με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Μέσω όμως αυτής της διπλωματίας, υποκρύπτονται και άλλα συμφέροντα, καθόσον η Ρωσία διεκδίκησε και διεκδικεί σαουδαραβικές επενδύσεις. Βέβαιον όμως είναι οτι η επέκταση οικονομικών δραστηριοτήτων μεταξύ Ρωσίας και Σαουδικής Αραβίας, δημιουργούν ένα περαιτέρω «κλίμα» στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, με επιπτώσεις και στο γεωπολιτικό περιβάλλον. Συνεπώς, η συνεργασία αυτή αφορά και σε προεκτάσεις με ευρύτερη έννοια.
- ειδικότερα ως προς την Ελλάδα και την Κύπρο
Στο παίγνιο δε αυτό των γεωπολιτικών διαδικασιών, η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται ενώπιον νέου γεωπολιτικού και γεωοικονομικού σκηνικού στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο επιδιώκει να εκμεταλλευτεί η Τουρκία. Για όσους δε βιάστηκαν να τοποθετηθούν με «μεγάλες φιλοδοξίες» για το παίγνιο της Ανατολικής λεκάνης Μεσογείου και το ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου, θα πρέπει να επανεξετάσουν τη θέση τους, στο πλαίσιο των νέων δεδομένων. Το Κυπριακό και οι περιφερειακές αμυντικές συνεργασίες τίθενται υπό αναθεώρηση, ενώ το μεταναστευτικό, επιχειρείται από πλευράς Ερντογάν να αφορά υγειονομική-πυρηνική απειλή, κυρίως για την Ελλάδα και όλως δευτερευόντως για την Ευρώπη.
Επομένως ενώπιον ασύμμετρών προκλήσεων θα βρεθεί η Ελλάδα ,αλλά και η Ευρώπη εκ μέρους της Άγκυρας και του Τούρκου Προέδρου προσωπικώς!
- παρακινδυνευμένες οι προβλέψεις
Τούτων δοθέντων, εγείρεται το ερώτημα «τι» λαμβάνει χώρα στην παρούσα φάση ,ως προς τις τιμές του πετρελαίου, και εν γένει της ενέργειας; Στην παρούσα φάση, τα πράγματα έχουν ως εξής:
Εάν ο ΟΠΕΚ +, εξακολουθούσε χωρίς διαφωνίες, τότε οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να προβλεφθούν στο επίπεδο του ± ως προς μια λελογισμένη κύμανση τους. Ωστόσο ,όμως, στο επίπεδο της «ρώσο-σαουδαραβικής προσέγγισης» , έχουν προκύψει και τα παρακάτω, όπως αυτά διαδραματίστηκαν στην πρόσφατη συνάντηση του παρελθόντος Μαρτίου στη Βιέννη. Ιδού «τί» ιχύει:
Η Ρωσία υπολογίζει τον κρατικό προϋπολογισμό της με βάση την τιμή των 42 $ το βαρέλι, ενώ αντιστοίχως η Σαουδική Αραβία, καταρτίζει το δικό της προϋπολογισμό με βάση την τιμή των 80 $ το βαρέλι.
Έτσι στην πρόσφατη συνάντηση του Μαρτίου στη Βιέννη υπήρξε το πρώτο ρήγμα στον ΟΠΕΚ +.
Στα προαναφερόμενα δε, μπορεί να προστεθούν και τα εξής:
Η Κίνα που αφορά στην μεγαλύτερη αναπτυσσόμενη αγορά παγκοσμίως για το πετρέλαιο, λόγω της πανδημίας, έκλεισε ερμητικά και εντελώς αιφνιδιαστικά την όποια παραγωγή της που απαιτούσε ενέργεια ! Έτσι υπήρξε δραματική μείωση της ζήτησης κατά 6 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετελαίου ημερησίως, μόλις το πρώτο τρίμηνο του έτους 2020.
Τα προεκτεθέντα αναφορικώς : α) με την τιμή του πετρελαίου ,β) το μέλλον του ΟΠΕΚ + και γ) τις νέες γεωπολιτικές εξελίξεις, σε συνδυασμό, δ)και με την ασύμμετρη και προκλητική πολιτική της Άγκυρας, καθιστούν στον παρόντα χρόνο οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις εν γένει εξελίξεις παρακινδυνευμένη…
——————————————-
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
