του Πέτρου Μηλιαράκη*
Από καιρό, αλλά με έξαρση του φαινομένου προσφάτως, η κοινή γνώμη μένει ενίοτε εμβρόντητη και ενίοτε αμήχανη, ως προς τη διαδικασία των λεγομένων «προστατευομένων μαρτύρων», που η έννομη τάξη έχει ορίσει ως «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος». Επειδή δε ο «θεσμός» αυτός δεν είναι ακόμη οικείος στην ελληνική κοινή γνώμη, υπ’ όψιν τα παρακάτω ως μια πολύ σύντομη ενημέρωση.
- Ο «ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ»
Στον Ποινικό Κώδικα τυποποιούνται εγκλήματα κατά των πολιτειακών και πολιτικών οργάνων, όπως είναι η δωροληψία και δωροδοκία πολιτικών προσώπων, καθώς επίσης και εγκλημάτων σχετικών με την υπηρεσία για ιδιωτικό όφελος, όπως είναι η δωροληψία και η δωροδοκία δημοσίου υπαλλήλου, η δωροληψία και δωροδοκία δικαστικών λειτουργών, αλλά και η εμπορεία επιρροής-«μεσάζοντες».
Για τα εγκλήματα αυτά η δικονομική τάξη έχει θεσπίσει όρους αποχής από την ποινική δίωξη. Ειδικότερα «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος», που στη κοινή γνώμη είναι γνωστοί ως «προστατευόμενοι μάρτυρες» αλλά και γνωστοί, για όσους επιδιώκουν να ευτελίζουν το θεσμό, ως «κουκουλοφόροι», δεν προκύπτουν «αυτοδικαίως».
Για να ορισθεί κάποιος ως «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος», προϋποθέτει:
α) έγκριση από τον Αντιεισαγγελέα του Αρείου Πάγου που εποπτεύει και συντονίζει το έργο των Εισαγγελέων Εγκλημάτων Διαφθοράς,
και β) πράξη του κατά τόπον αρμόδιου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ή του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς.
Επιβάλλεται δε ο μάρτυρας αυτός να μην εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο στις εν λόγω πράξεις ή τις συναφείς με αυτές, να μην αποβλέπει σε ίδιον όφελος, και ταυτοχρόνως να συμβάλει ουσιωδώς για την αποκάλυψη και δίωξη των εγκληματιών. Αυτό είναι το νομικό πλαίσιο.
- Η «ΚΡΙΣΗ» ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Ενώ, κατά τα προαναφερόμενα, έτσι έχουν τα πράγματα όσον αφορά στους κανόνες που έχει θεσπίσει η έννομη τάξη, το πρόβλημα που προκύπτει και που θα πρέπει με σοβαρότητα να αντιμετωπισθεί από το «όλον πολιτικό σύστημα» είναι όταν: για τα προαναφερόμενα εγκλήματα εμπλέκονται πολιτικά πρόσωπα ανεξαρτήτως εάν ταυτοχρόνως έχουν ορισθεί και «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος».
Ανεξαρτήτως όμως εάν υφίστανται «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος» ή όχι, η εμπλοκή πολιτικού προσώπου σε μια ποινική διαδικασία, συνεπάγεται ότι το πολιτικό πρόσωπο θα αντιμετωπισθεί με βάση το «συσχετισμό δυνάμεων» εντός του Κοινοβουλίου. Οποιοσδήποτε αντίθετος ισχυρισμός προσβάλει την κοινή λογική και την κοινή πείρα. Είναι δε πασίδηλα στην κοινή γνώμη τα δεδομένα όλων των σχετικών περιπτώσεων.
Η διαδικασία αυτή, με απλά λόγια αφορά εμπαιγμό λειτουργιών της Πολιτείας, καθόσον η «πολιτική δίωξη» ή αντιθέτως η «πολιτική προστασία» αφορούν αυτονόητες εξελίξεις. Και είναι αυτονόητες οι εξελίξεις γιατί όταν διώκεται ένας πολιτικός και η υπόθεση παραπέμπεται στο Κοινοβούλιο, αυτό αφορά αυτοδικαίως αναπομπή στο Κόμμα του και με όσα σ’ αυτό άλλα κόμματα πρόσκεινται. Τούτου δοθέντος, ο πολιτικός υπάγεται στην κρίση και προστασία του κομματικού συμφέροντος. Ή μήπως κατά καιρούς δεν έχουν εκδοθεί ακόμη και απολύτως «αντίθετα πορίσματα» με βάση το συσχετισμό των εντός του Κοινοβουλίου δυνάμεων.
- ΣΕ ΑΝΥΠΟΛΗΨΙΑ ΤΟ ΟΛΟΝ ΣΥΣΤΗΜΑ
Ας υποθέσουμε ότι δικαστικός λειτουργός επί έδρας δικάζει μια υπόθεση (αδιάφορο εάν αυτή είναι αστική, ποινική ή διοικητική), και ο διάδικος ή ακόμη και ο δικηγόρος έχουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο άμεση φιλική σχέση με το συγκεκριμένο δικαστικό λειτουργό, όπως π.χ. έχουν τέτοια στενή σχέση οι Βουλευτές και οι πολιτικοί παράγοντες που ανήκουν ή πρόσκεινται ευθέως σ’ ένα κόμμα ή αντιπολιτεύονται ευθέως ένα κόμμα.
Ανεξαρτήτως των αναμενομένων αιτήσεων εξαίρεσης, εκείνο που επιβάλλεται και προέχει είναι ο δικαστικός λειτουργός εκ προοιμίου αυτοβούλως να εξαιρεθεί. Η αυτόβουλη δε αυτή εξαίρεση (που δεν είναι ασύνηθες φαινόμενο στην τακτική δικαιοσύνη-υπάρχει πλήθος υποδειγματικών τέτοιων συμπεριφορών), συναρτάται ευθέως με την ομαλή λειτουργία των Θεσμών και του πολιτεύματος εν γένει. Άλλωστε, σύμφωνα με τον σκληρό πυρήνα της συνταγματικής τάξης, που αφορά στο άρθρο 26 του Συντάγματος, το οποίο δεν αναθερωρείται, η διάκριση των λειτουργιών-εξουσιών αποτελεί βάθρο του πολιτεύματος. Η υπεράσπιση δε αυτής της ομαλότητας, αφορά καθήκον του κάθε πολίτη και κυρίως αυτών που ως φυσικά πρόσωπα στελεχώνουν, και εκφράζουν ως λειτουργοί τους Θεσμούς της διάκρισης των λειτουργιών.
Όπως λοιπόν απαιτείται και επιβάλλεται η αυτοεξαίρεση του δικαστικού λειτουργού ή του εισαγγελικού λειτουργού, στην ίδια ακριβώς ηθική, νομική αλλά και πολιτειακή βάση, υπάγεται και η αξίωση ο Βουλευτής να αυτοεξαιρεθεί από την λειτουργία του ως ανακριτής υπόθεσης που αφορά πολιτικό του φίλο ή εταίρο ή πολιτικό του αντίπαλο.
- ΤΟΥΤΩΝ ΔΟΘΕΝΤΩΝ
Τα προαναφερόμενα είναι σαφή. Ωστόσο στις παρούσες συνθήκες το πολίτευμα, με την προαναφερόμενη αντίφασή του, έχει προβλέψει τις Προανακριτικές Επιτροπές του Κοινοβουλίου. Όσο όμως παραμένει στο πολιτικό και δυστυχώς πολιτειακό σύστημα η διαδικασία αυτή ώστε ο Βουλευτής να «μετασχηματίζεται» και σε ανακριτή, το πολιτικό σύστημα θα μεταπίπτει σε ανυποληψία.
Συνεπώς το κόμμα του ΜέΡΑ 25 που δεν μετέχει σ’ αυτή την παρωδία, πράττει το καθήκον του στο πλαίσιο του σκληρού πυρήνα της συνταγματικής τάξης.
——————————————–
*Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
