Σάββατο 31 Μαΐου 1941 (4η μέρα εκκένωσης)
Το πρωί του Σαββάτου 31 Μαΐου, είχαν παραμείνει στην ευρύτερη περιοχή των Σφακίων περί τους 9.000 άνδρες για αποχώρηση, οι περισσότεροι Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί. Ο στρατηγός Weston, ο οποίος παρέμεινε στα Σφακιά να διευθύνει την τελευταία φάση της εκκένωσης, τηλεγράφησε στην Αλεξάνδρεια ότι βρίσκονταν ακόμη 4.000 άνδρες στους Κομιτάδες, 3.500 στο Ασκύφου και 1.500 στην Χώρα Σφακίων. Υπολογίζοντας ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και η νύχτα της 1ηςμε 2ης Ιουνίου για εκκένωση, είχε κανονίσει να γίνουν αναχωρήσεις με πλοία από τις παραλίες του Λουτρού, του Φραγκοκάστελου, της Χώρας Σφακίων και του Πλακιά.
Όμως, η διαταγή από το Στρατηγείο Μ. Ανατολής ήταν σαφής και δραματική: Η νύχτα του Σαββάτου 31ης Μαΐου προς Κυριακή 1η Ιουνίου θα ήταν η τελευταία νύχτα εκκένωσης. Θα στέλνονταν 3 αντιτορπιλλικά και 1 ναρκοθηρευτικό, τα οποία υπολογίζονταν ότι θα επιβίβαζαν μόνο 3.500 άνδρες, αφήνοντας τους υπόλοιπους 5.500 αιχμάλωτους στα χέρια της Wehrmacht. Πράγματι, στις 23:00 μ.μ. κατέπλευσαν στα Σφακιά το καταδρομικό «PHOEBE», το ναρκοθηρευτικό «ABDIEL» και τα αντιτορπιλλικά «JACKAL», «KIMBERLEY» και «HOTSPUR». Τρία αποβατικά καράβια που είχαν μείνει στην ακτή από την προηγούμενη νύχτα, βγήκαν από τις κρύπτες τους και φορτώθηκαν και αυτά άνδρες. Οι διαταγές προέβλεπαν την επιβίβαση 3.500 περίπου ανδρών από τα μάχιμα τμήματα, με την παράλληλη τοποθέτηση φρουράς στην παραλία, για την τήρηση της τάξης.
Όμως, αν και η επιβίβαση ξεκίνησε ομαλά, μόλις μαθεύτηκε ότι αυτή θα ήταν η τελευταία νύχτα αναχώρησης, άρχισαν όλοι να τρέχουν πανικόβλητοι προς την ακτή. Τραγικό αποτέλεσμα, πολλοί από τους στρατιώτες να μην καταφέρουν να επιβιβαστούν στις λέμβους και να πέσουν στην θάλασσα. Τελικά, την 03:00 π.μ. της 1ης Ιουνίου απέπλευσαν για Αλεξάνδρεια τα πλοία με 4.050 άνδρες, ενώ πολλοί τραυματίες έμειναν στην ακτή, λόγω έλλειψης νοσοκομειακών αυτοκινήτων. Μαζί με τους 4.050 άνδρες αναχώρησε και ο στρατηγός Weston με υδροπλάνο.
Κυριακή 1η Ιουνίου 1941 (τελευταία ημέρα)
Πριν αναχωρήσει με το υδροπλάνο ο στρατηγός Weston, παρέδωσε έγγραφη διαταγή στον αντισυνταγματάρχη Colvin, ως τον αρχαιότερο από τους αξιωματικούς, τους οποίους η τύχη καταδίκασε να μείνουν στην Κρήτη. Η διαταγή αυτή έλεγε περιληπτικά ότι:
α) οι αξιόμαχες μονάδες έχουν ήδη αναχωρήσει, άρα η συνέχιση της αντίστασης είναι μάταιη,
β) τα τρόφιμα έχουν τελειώσει από το βράδυ του Σαββάτου,
γ) ο ασύρματος σύντομα θα παύσει να λειτουργεί και δεν θα υπάρχει επικοινωνία με Αλεξάνδρεια,
δ) δεν υπάρχουν δυνατότητες για συνέχιση της εκκένωσης και τελείωνε με την φράση: «Σας αναθέτω να συγκεντρώσετε όλους τους ανώτερους αξιωματικούς και να τους μεταδώσετε την διαταγή μου να έρθουν σε επαφή με τον εχθρό και να παραδοθούν».
Έτσι, στα απομεινάρια του συμμαχικού στρατηγείου στα Σφακιά υψώθηκε τα ξημερώματα της 1ης Ιουνίου 1941 η λευκή σημαία της παράδοσης, την οποία όμως τις πρωινές ώρες κατέβασαν και έσκισαν Σφακιανοί ένοπλοι, προσπαθώντας να δώσουν κουράγιο στους εναπομέιναντες στρατιώτες των Συμμάχων.
Από τις 08:30 π.μ. της ημέρας εκείνης, ξεκίνησε σφοδρός βομβαρδισμός της περιοχής των Σφακίων από την Luftwaffe, ο οποίος συνοδεύτηκε με υποστήριξη βαρέως πυροβολικού.
Μεμονωμένες ομάδες στρατιωτών μαζί με ένοπλους Σφακιανούς συνέχισαν να αντιστέκονται στη γερμανική λαίλαπα εκείνη την ημέρα, παρά την διαταγή παράδοσης, και μέχρι εξάντλησης των πυρομαχικών τους. Αξίζει να σημειωθεί πως μόλις στις 20:00 μ.μ. της Κυριακής κατάφεραν οι Γερμανοί να κυκλώσουν τα Σφακιά και να ελέγξουν πλήρως την περιοχή γύρω από την Χώρα.
Φυσικά και δεν πιάστηκαν αιχμάλωτοι όλοι οι 5.000 στρατιώτες των Συμμάχων που παρέμειναν στα Σφακιά. Κάποιοι πρόλαβαν να φύγουν με πλωτά μέσα πριν τα επιτάξουν οι Γερμανοί, και άλλοι κρύφτηκαν από Κρητικούς και φυγαδεύτηκαν αργότερα. Μόλις πέτυχαν οι Γερμανοί τον έλεγχο της νότιας ακτής της Κρήτης, εγκατέστησαν πυκνή σειρά φυλακίων κατά μήκος της, αποκλείοντας κάθε επικοινωνία με τον «ελεύθερο» κόσμο. Εξέδωσαν μάλιστα και μια διαταγή -προκήρυξη, η οποία προέτρεπε τους στρατιώτες να παραδοθούν άμεσα, για να «απολαύσουν τιμητικής και στρατιωτικής μεταχείρισης», άλλως θα θεωρούνταν ως κατάσκοποι. Παρά τις απειλές των Γερμανών, περίπου 700 στρατιώτες των Συμμάχων βρίσκονταν στις οροσειρές της Κρήτης, περιθαλπόμενοι από τον πληθυσμό μέχρι και το φθινόπωρο του 1941.
Απόσπασμα από την ομιλία που εκφωνήθηκε από το Βασίλειο Λ. Θωμά, Δικηγόρο και Γεν. Γραμματέα της «Ένωσης Των Απανταχού Σφακιανών» στην επέτειο της Μάχης της Κρήτης στα Σφακιά. (Χώρα Σφακίων, 18 Μαΐου 2011)
Πηγή: e-sfakia.gr
