Την Κυριακή των Βαΐων 28 Απριλίου 2024 θα διεξαχθεί ο απαιτητικός ορεινός αγώνας “27ος Δρόμος Κουδουμά” με αφετηρία τις Στέρνες Ηρακλείου Κρήτης και τερματισμό την Ιερά Μονή Κουδουμά.
Ο δύσκολος αγώνας ανώμαλου δρόμου του Κουδουμά απόστασης 22,5 χιλιομέτρων, δίνει την ευκαιρία σε δρομείς και πεζοπόρους να διασχίσουν ένα φυσικό τοπίο μοναδικές ομορφιάς με αφετηρία το χωριό Στέρνες, να ακολουθήσουν μια ανηφόρα 9 . και τα υπόλοιπα χλμ.13,5 χλμ. κατηφόρα σε χωματόδρομο.
Ο Όμιλος Υπεραποστάσεων Κρήτης και ο Δήμος Γόρτυνας, όπως κάθε χρόνο, θα φροντίσουν να τους υποδεχτούν δρομείς από όλη την Ελλάδα με τη ξεχωριστή κρητική ζεστασιά και τη φιλοξενία. Για τη μεταφορά των αθλητών/τριών προς την αφετηρία η οργάνωση διαθέτει λεωφορεία που αναχωρούν από το Ηράκλειο.
Η Ι.Μ. Το Κουδουμά διατηρεί το έθιμο να προσφέρει από ένα σταυρό στον νικητή κάθε κατηγορίας. Επίσης, οι διοργανωτές του Ο.Υ.Κρήτη φροντίζουν την κάθε λεπτομέρεια, από τα αναμνηστικά μέχρι το μεταγωνιστικό γεύμα, ώστε να κάνουν τη συμμετοχή των αθλητών αξέχαστη! Μάλιστα, οι φιλόξενοι μοναχοί είναι πρόθυμοι να προσφέρουν κατάλυμα για το βράδυ σε όποιον το επιθυμεί.
Πληροφορίες: 2892340351, 2893340325 (Δήμος Γόρτυνας), 6972865015 (Παντοσάκης Γιάννης, Έφορος Αγώνων – Ο.Υ.Κρήτης) και στην επίσημη σελίδα στο Facebook .
Η ιστορία της Ιεράς Μονής Κουδουμά
Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στην έξοδο του φαραγγιού «Καταρράκτης» στα Αστερούσια όρη, 80 χλμ. νότια του Ηρακλείου και μόλις 40 μ. από την πανέμορφη παραλία του Κουδουμά.
Οι αφετηρίες της χρόνιας πορείας της Μονής Κουδουμά χάνονται στα βάθη των αιώνων, δεν έχει υπολογιστεί ακριβώς η ίδρυσή της αφού δεν υπάρχουν αρχειακές μαρτυρίες και ιστορικά ντοκουμέντα. Παρόλα αυτά στηριζόμενοι στην παράδοση και στα αρχαιολογικά ντοκουμέντα είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε την ύπαρξη μοναστικής δραστηριότητας στα σπήλαια της περιοχής ήδη από την παλαιοχριστιανική περίοδο.
Δεν αποκλείεται λοιπόν στο σπήλαιο της Μονής Κουδουμά, όπου σήμερα στεγάζει το Ιερό του ναού της Παναγίας να ασκήσει ασκητές ή να υπήρχε οργανωμένο κοινόβιο, αν συνυπολογίσουμε και τα σπήλαια στο φρύδι του υψώματος πάνω από τη χαράδρα- ποτάμι στα δυτικά.
Στη δεύτερη χιλιετία οι αρχειακές μαρτυρίες αποτελούν αδιάσειστα τεκμήρια ύπαρξης μοναστηριού στον ίδιο χώρο. Ο γνωστός κωδικογράφος και διάσημος σχολιαστής έργων του Αριστοτέλη, Ιωσήφ Φιλάγρης, που έζησε στην περιοχή το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα αναφέρεται σε ύπαρξη «μονυδρίου Κουμά καλουμένω» , όπου αποκαλύπτει πως κάποιος μοναχός του Κουμά έμαθε «τα θεία γράμματα» και τα «πλείω. » στο Μοναστήρι. (Ιωσήφ Φιλάγρης κώδικας Άγγελ. αριθ. 30 της Ρώμης, χειρόγραφο του 1393/94).
Ερμηνεύοντας τη χειρόγραφη παράδοση, ιδιαίτερα τα έργα του Ιωσήφ Φιλάγρη, σύγχρονοι ερευνητές από τον L. Petit μέχρι τον G. Ο Παπάζογλου υποστηρίζουν πως υπήρχε σχολείο ελληνικών γραμμάτων στον Κόφινα, κάπου κοντά ή μέσα στη Μονή Κουδουμά, όπου «πρεσβύτεροι και διδάσκαλοι» δίδασκαν ρητορική τέχνη, λογική και φιλοσοφία (αποδεικτική τέχνη), ηθική και δογματική, μαθηματικά και θεολογία.
Δεν αποκλείεται άλλωστε κατ’ αρχήν και ο ίδιος ο Ιωσήφ Φιλάγρης να μόνασε και στη Μονή Κουδουμά μέχρι να ιδρύσει δικό του μοναστήρι, των Τριών Ιεραρχών, στο Λουσούδι, στο δυτικό ίσκιο του Κόφινα. Εκεί στον Κουδουμά δίδαξε και άλλος δάσκαλος μοναχός ο Δομέτιος Καππαδόκης ο οποίος μάλιστα πέρα από τα θεία γράμματα, δίδασκε και τα «πλείω τούτων» , δηλαδή την εγκύκλιο θύραθεν παιδεία.
Ένα άλλο, εικαστικό αυτή τη φορά, στοιχείο επιβεβαιώνει τη ζωντανή παρουσία της Ιεράς Μονής Κουδουμά στη βενετσιάνικη περίοδο. Πρόκειται για τμήμα τοιχογραφίας με την Ανάληψη, που από τους ειδικούς βυζαντινολόγους χρονολογούνται στον 14ο αιώνα. Όπως το σωζόμενο τμήμα βρίσκεται στη νότια πλευρά της καμάρας του ιερού, δίνει την εντύπωση πως, όταν σωζόταν όλη η παράσταση, κάλυπτε όλη την καμάρα ακριβώς από την Αγία Τράπεζα.
Τεχνοτροπικά υπάρχει μεγάλη συγγένεια με τις σωζόμενες τοιχογραφίες στο σπήλαιο του Αγίου Αντωνίου, αλλά και στα σπηλαιώδες συγκρότημα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στον παραθαλάσσιο χώρο των Καπετανιανών. Έτσι τα μαθήματα, που διδάσκονταν στη Μονή Κουδουμά από τους διάσημους δασκάλους Ιωσήφ Φιλάγρη και Δομέτιο Καππαδόκη, το τμήμα ζωγραφικής που σώζεται από σπουδαίο καλλιτέχνη και η συνεχής επικοινωνία μεταξύ των μονών και των ασκητών κατά τους αιώνες 14ο έως και 16ο, φανερώνουν δημιουργική δραστηριότητα, της παράδοσης, διαρκή κινητικότητα και επικοινωνία.
ΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, όταν πλέον οι όσιοι Πατέρες εγκαταστάθηκαν τελικά στα Κουδουμά αισθάνθηκαν την ανάγκη, επανήλθαν στο Μοναστήρι, να χτίσουν και νέο ναό, που θα κάλυπτε τις νεότερες λειτουργικές ανάγκες, τόσο των μοναχών της Αδελφότητας που είχαν αυξηθεί, όσο και των προσκυνητών, οι οποίοι προσέτρεχαν με δέος και λαχτάρα να γευθούν τα λειτουργικά και τα πνευματικά δώρα που τους πρόσφεραν.
Στα βυζαντινά χρόνια ως καθολικό “της σκήτης Κουδουμά” λειτουργούσε ο σπηλαιώδης ναός. Δυστυχώς δεν σώζονται αρχειακές μαρτυρίες για την κτιριακή υποδομή, τον χώρο που κάλυπτε και άλλα σχετικά με την περίοδο αυτή. Σήμερα σώζεται το σπήλαιο, αλλά δεν γνωρίζουμε αν δυτικά επεκτεινόταν άλλο οικοδόμημα, που αποτελούσε μέρος του ναού.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι στα τέλη του 19ου αιώνα διατηρούνται ερείπια του προηγούμενου ναού όπως πιστοποιεί η τοιχογραφία πάνω από το τέμπλο καθώς και επιστολή του Οσίου Ευμενίου προς τον Επίσκοπο Αρκαδίας Βασίλειο που αναφέρεται σ’αυτό και έτσι εξηγείται το γεγονός της ανεγέρσεως νέου ναού από τους όσιους. πατέρες Παρθένιο και Ευμένιο.
Οι όσιοι διατήρησαν το σπήλαιο ως Ιερό Βήμα του νέου κτηρίου και δυτικά ύψωσαν πετρόκτιστο σταυρόσχημο οικοδόμημα. Στη συνάντηση των κεραιών του σταυρού ύψωσαν ραδινό οχτάπλευρο τρούλο. Εξωτερικά ο ναός είναι καμαροσκέπαστος, ενώ εσωτερικά οι στέγες είναι δίρριχτες στους σπηλαιώτες Ιερό και στη νότια παρέα σώζεται τμήμα τοιχογραφίας από την Ανάληψη του Χριστού, τοιχογραφία, που χρονολογείται στον 14ο αιώνα. Σύμφωνα με το εικονογραφικό πρόγραμμα των βυζαντινών ναών η παράσταση της Αναλήψεως κάλυπτε όλη την καμάρα του Ιερού, πάνω από την Αγία Τράπεζα της παράστασης επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι και στα βυζαντινά χρόνια το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό και ότι δυτικότερα αναπτύχθηκε ο κύριος ναός.
Ο νέος Ναός κατά θαυμαστό τρόπο τελειώνει το 1895 και το 1897 ο λόγος επίσκοπος Λάμπης και Σφακίων Ευμένιος Ξηρουδάκης τέλεσε τα εγκαίνιά του. Στα δεξιά της εισόδου του καθολικού είναι εντοιχισμένη μαρμάρινη επιγραφή: «ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ. ΑΝΗΓΕΡΘΗ Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΕΥΣΕΒΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΔΙΑ ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΚΑΙ ΕΥΜ(ΕΝΙΟΥ) 1895”. Υπολογίζουμε ότι ο ναός χτιζόταν παράλληλα με τα υπόλοιπα εξαρτήματα του Μοναστηρίου, τα κελλιά δηλ., την Τράπεζα, το Αρχονταρίκι, αποθηκευτικούς χώρους, ξενώνες. Από το 1878, που ήρθαν στον Κουδουμά, μέχρι το 1895 εργάζονταν με ζήλο, αυταπάρνηση και μύριες δυσκολίες μέχρι να καταστήσουν το Μοναστήρι λειτουργικό και άξιο αποστολής του.
Οι όσιοι Πατέρες δεν πρόσθεσαν κωδωνοστάσιο μία και ο μοναστηριακός χώρος ρύθμιζε το πρόγραμμα λειτουργιών και ακολουθιών με το τάλαντο και το σήμα.
Το τέμπλο, φιλοξενεί τέσσερεις δεσποτικές εικόνες, τις έξης: τον Χριστό ένθρονο ως Μέγα Αρχιερέα, την Ένθρονη βρεφοκρατούσα Θεοτόκο, τη σύναξη των Αρχαγγέλων και την Κοίμηση της Θεοτόκου, έργα του αγιογράφου Ιωάννη Σταθάκη. Ο ζωγράφος καταγόμενος από τη μέση του Ρεθύμνου είχε ιστορήσει και τις δυο μεγάλες εικόνες του σπηλαίου στο Μάρτσαλο, τον «Ευαγγελισμό» και το «Επί Σοι Χαίρει» μετά το 1866, όταν βρίσκονταν οι όσιοι Πατέρες. Οι Όσιοι τον καλούν και ζωγραφίζουν τις Δεσποτικές εικόνες του τέμπλου του νέου ναού της Παναγίας στον Κουδουμά.
Πηγή: irunmag.gr
