Πρόκειται για μία σειρά εχθροπραξιών που διαπράχθηκε από τις ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις κατά των αμάχων κατοίκων των εννέα χωριών που βρίσκονται στην κοιλάδα του Αμαρίου στο νησί της Κρήτης κατά τη διάρκεια της κατοχής της από τον Άξονα τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το σχέδιο αυτό ξεκίνησε στις 22 Αυγούστου 1944 από τη Wehrmachtz και συνεχίστηκε τις επόμενες ημέρες με την ισοπέδωση των περισσοτέρων χωριών, τις λεηλασίες και την καταστροφή της συγκομιδής. Ο αριθμός των θυμάτων μεταξύ του τοπικού πληθυσμού υπολογίζεται σε 164 νεκρούς κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, η οποία είχε διαταχθεί από τον Frredrichh – Wihelm Muller, διοικητή της γερμανικής φρουράς της Κρήτης, με σκοπό την τρομοκράτηση του πληθυσμού και την αποτροπή ενεργειών των τοπικών αντάρτες κατά των δυνάμεων κατοχής κατά τη διάρκεια της επικείμενης υποχώρησή τους προς τα Χανιά.
Στις 22 Αυγούστου, τάγματα πεζικού των Γερμανών έφτασαν στην κοιλάδα του Αμαρίου. Κατάφεραν να περικυκλώσουν τη δυτική πλευρά της κοιλάδας του Αμαρίου, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους κατοίκους. Τα χωριά αυτά ονομάζονταν χωριά του Κέδρους και μερικά από αυτά ήταν το Γερακάρι, Γουργουθί, Καρδάκι, Βρύσες, Δρυγιές και Χορδάκι. Το κοντινό χωριό Κρύα Βρύση, επίσης περικυκλώθηκε. Σε όλα τα χωριά, οι γερμανική επιθέσεις ακολούθησαν περίπου το ίδιο μοτίβο. Οι κάτοικοι της περιοχής συγκεντρώθηκαν, οι ταυτότητες των ανδρών ελέγχθηκαν και εκείνοι που επρόκειτο να εκτελεστούν, συνελήφθησαν και κρατούνταν χωριστά. Οι γυναίκες διατάχθηκαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να συλλέγουν τα τιμαλφή τους. Αυτό ήταν ένα τέχνασμα με στόχο να διευκολύνουν τη λεηλασία που θα ακολουθούσε. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι απομακρύνθηκαν, ενώ οι άνδρες οι οποίοι δεν εκτελέστηκαν μεταφέρθηκαν στο Ρέθυμνο, όπου κρατήθηκαν στη Φορτέτζα για μερικές εβδομάδες. Μετά από την αναχώρησή τους, εκτελεστικά αποσπάσματα άρχισαν τις εκτελέσεις των ανδρών που κρατήθηκαν στα χωριά σε ομάδες. Στο τέλος, τα πτώματα περιλούστηκαν με βενζίνη και κάηκαν.
Στις ημέρες που ακολούθησαν τις εκτελέσεις, τα σπίτια λεηλατήθηκαν και στη συνέχεια κάηκαν ή ανατινάχτηκαν. Όλα τα λάφυρα συγκεντρώθηκαν στη Σχολή Ασωμάτων, από όπου μεταφέρθηκαν με φορτηγά στο Ρέθυμνο. Οι συγκομιδές και τα ζώα κατασχέθηκαν για χρήση από τα γερμανικά στρατεύματα. Οι ομάδες αντίστασης δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο παρά να παρακολουθούν με τα χέρια δεμένα. Καθώς ήταν πολύ λιγότεροι, κάθε προσπάθεια αντεπίθεσης για την υπεράσπιση της περιοχής θα ήταν αυτοκτονία.
Η πιο πιθανή εξήγηση των ενεργειών αυτών είναι ότι οι Γερμανοί κατέστρεψαν τα χωριά του Κέδρος, επειδή ήθελαν να τρομοκρατήσουν τον τοπικό πληθυσμό και ως εκ τούτου να μειώσουν τον κίνδυνο επίθεσης τους από αντάρτες κατά τη διάρκεια της επικείμενης υποχώρησή τους, η οποία τελικά ξεκίνησε στις αρχές Οκτωβρίου.
Πηγή: ww2.gr
Ο απολογισμός!
Στις 22-8-1944, στο Γερακάρι γίνεται εκτέλεση 30 ανδρών, ανά δύο, μέσα σε ένα σπίτι! Σκότωσαν όμως, κι’ άλλους 12 σποραδικώς, εδώ κι’ εκεί στο χωριό. Κι’ ακόμη, άλλα 12 θύματα είχε το χωριό στην Κατοχή. Συνολικώς 54 άνθρωποι, από 15 χρόνων ως 80, μαζί και γυναίκες… Εδώ, παρουσιάζουν «πρωτοτυπία» εφευρετικότητας οι Ναζί. Κάνουν την εκτέλεση μέσα σε σπίτι. Από φόβο, από ντροπή, από πονηριά και παγίδευση των θυμάτων; Απ’ όλα μαζί! Ύστερα από την εκτέλεση, έκαψαν τα θύματα, κι’ έπειτα ανατίναξαν και το σπίτι για να τα σκεπάσουν! Το ίδιο έκαμαν και στις Βρύσες και Άνω Μέρος Αμαρίου. Αργότερα βρέθηκαν καμένα υπολείμματα σαρκών, οστών και ρούχων.
Την ίδια θλιβερή αυτή ημέρα, κάνουν εκτελέσεις και στα άλλα χωριά του Αμαρίου. Στο Καρδάκι εκτελούν 20, στις Βρύσες Αμαρίου 30, με πρώτο τον ιερέα Συμεών Γ. Δρετουλάκη, στο Άνω Μέρος 30 και οκτώ άλλους σκόρπιους – σε διάφορα σημεία, μαζεύοντάς τους και από τα άλλα γύρω χωριά, ή σκοτώνοντας κι’ εκεί. Περί τα 164 θύματα σώριασαν στην περιοχή Κέντρους Αμαρίου, και στα 210 ανέρχονται τα θύματα της επαρχίας Αμαρίου στην τετράχρονη Γερμανική Κατοχή.
Πολλές φορές, οι άνθρωποι που εκτελούνται, δεν είναι μόνον ενός χωριού κάτοικοι, αλλά κι’ όσοι βρέθηκαν σ’ αυτό από γειτονικά χωριά και περιοχές. Ο θρήνος απλωνόταν πάντα ευρύτερα.
Παράλληλη και ταυτόχρονη είναι η καταστροφή της Κρύας Βρύσης Αγ. Βασιλείου και ομαδική η ολοκαύτωση 30 ανθρώπων, με εντελώς «πρωτότυπο» τρόπο, μέσα στο γραφείο της Κοινότητας. Κυριολεκτικά τους έκαψαν ζωντανούς, πιθανόν με «μελανίτιδα», ενώ σκότωσαν άλλους πέντε ανθρώπους σε διάφορα σημεία του χωριού, την ίδια ημέρα, καταστρέφοντας με ανατινάξεις και το χωριό, εκκλησία, σχολείο, σπίτια, τα πάντα…
Πηγή: kartalos.blogspot.gr
