Έρευνα: Δρ Ζαχαρία Καψαλάκη
Μελετώντας την ιστορία της περιοχής μας, πολλές φορές μένεις έκπληκτος, τόσο από την ποικιλία των γεγονότων που σημάδεψαν την Μεσσαρά στο πέρασμα του χρόνου. Γεγονότα που δείχνουν πολλές φορές τον άκριτο τοπικισμό που βασίλευε, τα οξυμένα κομματικά πάθη, αλλά και τα συμφέροντα, ιδιωτικά και μη, που κυριαρχούσαν την εποχή εκείνη.
«Ξεναγός μας», στα μονοπάτια των γεγονότων οι δύο ηρακλειώτικες εφημερίδες της εποχής. Η «ΜΙΝΩΣ», με εκδότη τον Χατζή Πέτρο Λυδάκη και η «ΝΕΑ ΕΒΔΟΜΑΣ» του Στυλιανού Αλεξίου.
Οι εκλογές
Ιούνιος 1887. Ένας ταραγμένος μήνας για τη Μεσαρά, αφού οι εκλογές που έχουν προηγηθεί τον περασμένο μήνα για την ανάδειξη εκλογέων των Πρωτοδικών, Επαρχιακών Συμβούλων και Παρέδρων Ειρηνοδικείων.
Στην επαρχία Πυργιωτίσσης τα πνεύματα ήταν πολύ οξυμένα, καθώς οι δύο αντίπαλες παρατάξεις, προσπαθούσαν να πείσουν τους Δημογέροντες των χωριών να ψηφίσουν τη μια ή την άλλη. Η νικήτρια παράταξη κέρδισε 46 ψήφους, έναντι 25 της αντιπολίτευσης και εξέλεξε τους:
Εκλογείς: Γ. Ιερωνυμάκης (Τυμπάκι) και Μίνως Σκουντάκης(Σίβας)
Επαρχιακός Σύμβουλος: Ν. Ζυγάλης (Τυμπάκι)
Πάρεδρος Ειρηνοδικείου: Μιχαήλ Δαμιανάκης (Άγιος Ιωάννης) Α΄ αναπληρωματικός: Μιχαήλ Αυγενάκης και Β΄ αναπληρωματικός Αναγνώστης Χατζή Πολιουδάκης ή Χατζιδάκης (Βόροι)
Δυο χαρακτηριστικά γεγονότα των εκλογών μνημονεύει η Εφημερίδα «ΜΙΝΩΣ» (αρ. Φ. 320). Το πρώτο αφορά τους Δημογέροντες του χωριού Σίβα, οι οποίοι πήγαν στους Βόρους, τόπος διεξαγωγής των εκλογών, τα μεσάνυχτα του Σαββάτου, μετά από απόφαση του συγχωριανού τους Απόστολου Στεφανίδη και υποψηφίου εκλογέα, αντί το πρωί της Κυριακής όπως συνέβη με τους υπόλοιπους Δημογέροντες. Και τούτο, γιατί ο Στεφανίδης φοβήθηκε, μήπως κατά τη διάρκεια της νύχτας, κάποιοι προσπαθήσουν να τους επηρεάσουν υπέρ του άλλου υποψηφίου και επίσης Σιβιανού Μίνωα Στεφανάκη.
Το δεύτερο αφορά τους Δημογέροντες Τυμπακίου, οι οποίοι δεν μετέβηκαν στους Βόρους, αφού εμποδίστηκαν. Συγκεκριμένα θα ψήφιζαν τους υποψηφίους της αντιπολίτευσης, κάτι που δεν άρεσε σε κατοίκους του χωριού, οι οποίοι αφού προσπάθησαν να τους αλλάξουν γνώμη για το τι θα ψήφιζαν και τελικά δεν τα κατάφεραν, τελικά δεν τους επέτρεψαν να πάνε να ψηφίσουν.
Χαρακτηριστικό είναι το κείμενο της εφημερίδας, δείγμα του φανατισμού που υπήρχε: «Ο λαός αφυπνίσθη, συνήλθεν εις εαυτόν, εζήλωσε την γείτονα Επαρχίαν και ήδη ελευθερούται από την περιφρόνησιν, την οποίαν απέδιδον αυτώ μέχρι τούδε αι λοιπαί επαρχίαι της Κρήτης».
Η απαγωγή του Ειρηνοδικείου
Το ζητούμενο, μετά την νίκη στις εκλογές, ήταν η μεταφορά της έδρας του Ειρηνοδικείου της Πυργιώτισσας, από τους Βώρους στο Τυμπάκι. Μεταφορά που ήταν δύσκολη, έως αδύνατη να γίνει, παρά τη θέληση των νικητών, λόγω άρνησης της Γενικής Διοίκησης, οι οποίοι νικητές πήραν τελικά το νόμο στα χέρια τους.
Την Δευτέρα, 1η Ιουνίου 1887, στις 8 μ.μ. μια ομάδα 200 Τυμπακιανών στην πλειοψηφία, με επικεφαλείς τους Χαράλαμπο Ξυνιαράκη, Νικόλαο Ζυγάλη, Σταύρο Σταυριανάκη, Ζαχαρία Ρωμάνο, Μιχαήλ Κασσωτάκη, Κωνσταντίνο Παπαδάκη, Κυριάκο Κασσωτάκη, Μιχαήλ Δαμιανάκη και Νικόλαο Παγκέρη, ενώ ηθικός αυτουργός –σύμφωνα με την εφημερίδα «ΝΕΑ ΕΒΔΟΜΑΣ» (αρ. Φ. 127/ 7-6-1887)- ήταν ο δικηγόρος Χανίων και Γεργιανός στην καταγωγή Ηρακλής Ιερωνυμάκης, μαζεύτηκαν στους Βώρους. Ήταν ένοπλοι, και ο λόγος της συγκέντρωσης τους ήταν να μεταφέρουν έπιπλα και έγγραφα του Ειρηνοδικείου από τους Βώρους στο Τυμπάκι. Παρά την αντίσταση της δύναμης της Χωροφυλακής, με επικεφαλής τους αξιωματικούς Θειακάκη και Τσιτερή, «Αφαίρεσαν πάντα τα εν τω Ειρηνοδικείω ευρισκόμενα δημόσια πράγματα, έγγραφα, κατάστιχα, έπιπλα κτλ. και μετήνεγκον ταύτα εις το χωρίον Τυμπάκι…», σύμφωνα με την εφ. ΜΙΝΩΣ. Σύμφωνα όμως με την εφ. ΝΕΑ ΕΒΔΟΜΑΣ «θραύσαντες τας θύρας και τα παράθυρα του Ειρηνοδικείου, εισήλθον εν αυτώ, συνέτριψαν τα έπιπλα του, διαμερισθέντες ταύτα εαυτούς, αφήρεσαν δε και εξηφάνισαν πολλά έγγραφα. Παραλαβόντες δε τα λοιπά μετέφερον ταύτα θριαμβευτικώς εις Τυμπάκιον. ».
H…. συνέχεια
Στις 5 Ιουνίου, ο αντιπρόσωπος της Διοίκησης του Ηρακλείου Μιχαήλ Ζερβός, συναντήθηκε με 300 ένοπλους κατοίκους της Πυργιώτισσας, έξω από τους Βώρους στο χάνι του Βάμβα, προκειμένου να πεισθούν να παραδώσουν τα αρχεία του Ειρηνοδικείου. Δεν δέχτηκαν, αφού δεν ικανοποιήθηκε το αίτημά τους για μεταφορά της έδρας από τους Βώρους στο Τυμπάκι, και μάλιστα συνέταξαν κείμενο που το απέστειλαν με επιτροπή, στα Χανιά, στη Γενική Διοίκηση. Τελικά επήλθε συμφωνία μεταξύ των κατοίκων και του αντιπροσώπου της Διοίκησης Ηρακλείου, σύμφωνα με την οποία επιτράπηκε στους Εισαγγελέα και Ανακριτή Ηρακλείου, να μεταβούν στο Τυμπάκι, να παραλάβουν τα έγγραφα και να τα μεταφέρουν στις Μοίρες, στην έδρα του Επαρχείου και να τα ασφαλίσουν μέχρι να βρεθεί λύση στο πρόβλημα. Μάλιστα ο Ζερβός τους απείλησε ότι αν δεν παραδώσουν τα έγγραφα, θα μεταβεί στην περιοχή ο ίδιος ο Διοικητής Ηρακλείου, με τον αυτοκρατορικό (τουρκικό) στρατό και να επιβάλει την τάξη.
Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο της ΝΕΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ : «Ο του θαύματος, μανθάνομεν ότι οι εκπεφθέντες ούτοι, όχι μόνον πληροφορίας ακριβείς συνέλεξαν, αλλά και κατόρθωσαν δια πολλών παρακλήσεων να καταπεύσωσι τους απαγαγώντας το Ειρηνοδικείον, να το επαναφέρωσιν πάλιν και να το βάλωσιν εις τον τόπον του! Τούτο είνε και λέγεται αξιοπρπεια διοικήσεως εν Κρήτη, τούτο πρόοδος».
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι στις άλλες επαρχίες της Μεσαράς εκλέχθηκαν οι παρακάτω:
Επαρχία Καινουργίου
Εκλογείς: Γ. Κουμανδάκης (Πόμπια) και Γ. Αναγνωστάκης
Επαρχιακοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Καψαλάκης (Κουσέ) και Κωνσταντίνος Ιερωνυμάκης (Γέργερη)
Πάρεδρος Πρωτοδικείου: Ευθύμιος Χαριτάκης. Α΄ αναπληρωματικός Ματθαίος Μιχελινάκης (Πετροκεφάλι) και Β΄ αναπληρωματικός Ιωάννης Φραγκάκης (Ζαρός).
Επαρχία Μονοφατσίου
Εκλογείς: Ν. Καμπιτάκης (Αγία Βαρβάρα), Καπετάν Χαράλαμπος Αγγελιδάκης, Εμμανουήλ Χανιαλάκης και Μιχαήλ Παπαδάκης
Επαρχιακοί Σύμβουλοι: Ζαχαρίας Δασκαλάκης, Ιωάννης Γραμματικάκης και Κωνσταντίνος Τρουλάκης (Καστελλιανά).
Πάρεδρος Ειρηνοδικείου: Καραγιαννάκης Μύρων. Α΄ αναπληρωματικός Ιωάννης Καμπιτάκης και Β΄ αναπληρωματικός Αναγνώστης Παπαδάκης.
Και ο… επίλογος
Δυστυχώς για τους νικητές των επαρχιών Πυργιωτίσσης και Μονοφατσίου, τα πράγματα άλλαξαν στην πορεία, καθώς το Διοικητικό Συμβούλιο Ηρακλείου, βασιζόμενο σε εντάσεις που κατατέθηκαν, ακύρωσε την εκλογή τους και στη θέση τους όρισε την …αντιπολίτευση. Συγκεκριμένα:
Επαρχία Μονοφατσίου
Πάρεδρο Πρωτοδικείου: Γεώργιο Μαραγκάκη, με Α΄ αναπληρωματικό τον Δημήτριο Καπετανάκη και Β΄ αναπληρωματικό τον Εμμανουήλ Μελετάκη.
Εκλογείς Πρωτοδικών: Κωνσταντίνο Μαριδάκη, Αγγελή Καλογεράκη, Ιωάννη Γαλανάκη και Εμμανουήλ Φλουράκη.
Επαρχιακούς Συμβούλους: Ζαχαρία Παπαδάκη, Γεώργιο Καλογιαννάκη και Αναγνώστη Κηπαράκη
Επαρχία Πυργιωτίσσης
Πάρεδρο Πρωτοδικείου: Κωνσταντίνο Πολυχρονάκη με Α΄ αναπληρωματικό τον Ευάγγελο Καπελάκη και Β΄ αναπληρωματικό τον Αντώνιο Παπαδάκη.
Εκλογείς Πρωτοδικών: Νικόλαο Σταυρακάκη και Γεώργιο Ρουτζεράκη.
Επαρχιακό Σύμβουλο: Αναγνώστη Βοριζανάκη
Οι πρώτοι εκλεγέντες, αντιδρώντας στις μεθοδεύσεις της Διοίκησης, συγκεντρώθηκαν στα Βασιλικά Ανώγεια, σχημάτισαν τετραμελή επιτροπή αποτελούμενη από τους: Χαράλαμπο Αγγελιδάκη, Μίνω Θ. Στεφανάκη, Μιχαήλ Δαμιανάκη και Θεμιστοκλή Σκουντάκη οι οποίοι εκδώσαν ψήφισμα «αποδοκιμασίας και αποκηρύξεως», όπως το χαρακτήριζαν. Το ψήφισμα αυτό υπογράφεται από 780 κατοίκους των επαρχιών Πυργιωτίσσης και Μονοφατσίου και αφού αποκηρύττει τις μεθοδεύσεις της Διοίκησης Ηρακλείου, τις καταγγέλλει ως προδοτικές και μάλιστα χαρακτηρίζει τους αντικαταστάτες τους ως «χειροτονηθέντες»…..
Βιβλ: Εφ. «ΝΕΑ ΕΒΔΟΜΑΣ», αρ. Φ. 127
Εφ. «ΜΙΝΩΣ» Αρ. Φ. 320, 325, 326 και 330.
