Του Ζαχαρία Καψαλάκη*
Τα πρώτα στοιχεία για την το Αντισκάρι τα συναντούμε στα Βενετσιάνικα έγγραφα του 14ου αιώνα. Στην ιστορία εκείνων των χρόνων, το Αντισκάρι φέρεται σαν φτωχό χωριό που οι κάτοικοί του, υπηρετούσαν ως κωπηλάτες στα καράβια των Ενετών, αντίσκαροι, δηλαδή σαν αντικαταστάτες άλλων, που είχαν την οικονομική δυνατότητα να τους πληρώσουν γι’ αυτή την δουλειά. (1)
Στο γεγονός αυτό οφείλει το όνομά του το χωριό.
Τον περασμένο αιώνα, στα στερνά χρόνια της Τουρκοκρατίας στο νησί μας, το χωριό δεν υπέφερε και λίγα. Στην επανάσταση του 1866, το χωριό έπαθε αρκετές καταστροφές, όπως μας πληροφορεί μία έκθεση ωμοτήτων που δημοσίευσε η Κατερίνα Τσατσαρωνάκη, και η οποία αναφέρει και για τις καταστροφές που έπαθε το Αντισκάρι:
« Χίλια ελαιόδεντρα, 200 εις Πηγαϊδάκια και του Κούτα το χειμαδιό με διακόσια τοιαύτα κατέκαυσαν».
Στην απογραφή του 1881, το χωριό έχει 162 κατοίκους ( 82 άνδρες και 80 γυναίκες), όλοι τους χριστιανοί, προερχόμενοι από 43 οικογένειες (2).
Το Σχολείο
Οι πρώτες προσπάθειες για την ίδρυση σχολείου στο Αντισκάρι ξεκινούν ουσιαστικά από το 1885. Οι μαθητές του Αντισκαρίου, λόγω της γεωγραφικής του θέσης του χωριού, ήταν δύσκολο να φοιτήσουν σε διπλανά χωριά.
Και αυτός είναι και ο βασικός λόγος που επικαλούνται οι κάτοικοι του χωριού, στην επιστολή που στέλνουν στις 25 Αυγούστου 1885 στη Τμηματική Εφορεία Ηρακλείου και που την υπογράφουν όλοι οι χωριανοί, ζητώντας για πρώτη φορά Σχολείο.
Γράφουν χαρακτηριστικά : «… Επειδή το χωριό μας απέχει μακράν των Σχολείων, δεν είναι δυνατόν να μάθουν τα τέκνα μας γράμματα διότι το πλησιέστερο χωρίον, όπου έχει Σχολείο είναι η Μιαμού και απέχει απ’ εδώ δύο ωρών δρόμον και τούτου ένεκα είμεθα όλοι αναλφάβητοι…» (3)
Μετά από λίγο καιρό, στις 10 Νοεμβρίου 1885, οι κάτοικοι επανέρχονται με νέα επιστολή και ζητούν δάσκαλο για το σχολείο τους τον Αντώνιο Δασκαλάκη από τη Μιαμού, που είναι γνωστός τους. Μάλιστα στέλνουν και το πρώτο κατάλογο με τους αυριανούς μαθητές του Σχολείου. (4).
| ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ | |
| ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟ ΙΔΡΥΣΗ Δ.Σ. ΑΝΤΙΣΚΑΡΙΟΥ | |
| ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1885 | |
| ΑΑ | ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ |
| 1 | Παπαδάκης Γεώργιος |
| 2 | Παπαδάκης Βασίλειος |
| 3 | Νικολιδάκης Αντώνιος |
| 4 | Μουρτζάκης Φανούριος |
| 5 | Λαδουκάκης Απόστολος |
| 6 | Λαδουκάκης Γεώργιος |
| 7 | Βαρδουλάκης Νικόλαος |
| 8 | Ζαχαριουδάκης Μιχαήλ |
| 9 | Τζαγκαράκης Αριστείδης |
| 10 | Τζαγκαράκης Αγγελής |
| 11 | Σμαραϊδάκης Δράκος |
| 12 | Ρηνακάκης Ιωάννης |
| 13 | Βαρδουλάκης Μίνωας |
| 14 | Ρηνακάκης Εμμανουήλ |
| 15 | Βαρδουλάκης Ιωάννης |
| 16 | Βαρδουλάκη Ελισάβετ |
| 17 | Ζαχαριγιουδάκης Κυριάκος |
| 18 | Σταυρουλάκη Ευλαβία |
| 19 | Μουρτζάκης Θεοχάρης |
| 20 | Γαλινάκη Σοφία |
| 21 | Παπαδάκης Χαρίδημος |
| 22 | Παπαδάκης Χριστόδουλος |
| 23 | Βαρδουλάκη Ευγενία |
| 24 | Σπιθάκης Γεώργιος |
| 25 | Σπιθάκης Αδαμάκης |
| 26 | Δασκαλάκης Ιωάννης |
| 27 | Μουρτζάκη Τριγώνα |
(Τα ονόματα είναι ως αναγράφονται στο σχετικό χειρόγραφο)
Οι μαθητές βέβαια είναι 27 και δεν συμπληρώνουν το όριο των 30 που έχει θέσει η Δημογεροντία, προκειμένου να ιδρυθούν σχολεία στην επαρχία.
Η προσπάθεια των κατοίκων θα συνεχιστεί και τα δυο επόμενα χρόνια. Οικοδομούν κτήριο για το σχολείο και συνεχίζουν την προσπάθεια προκειμένου να έλθει δάσκαλος και να αρχίσουν τα μαθήματα.
Τον Απρίλιο του 1887 γράφουν και πάλι στην Τμηματική Εφορεία: « Υποβάλωμεν ευσεβάστως οι Δημογέροντες και οι κάτοικοι του χωρίου Αντισκάρι ότι ευρισκόμενοι (μακράν) εκ των λοιπών χωρίων και μη δυνάμενοι να αποστείλομεν τα τέκνα υμών εις σχολείον προς εκπαίδευσιν, συνεστίσαμε σχολείον εις το χωρίον μας εις ο θα φοιτώσι πλέον των 25 μαθητών. Επειδή θεωρούμεν ανάγκην το διορισμό διδασκάλου δια την εκπαίδευσιν των τέκνων μας, παρακαλούμεν την υμ. Σεβασμιώτητα και την Δημογεροντίαν, όπως ευαρεστώμενη διορίσει δάσκαλον εις το χωρίον μας, δια την εκπαίδευσιν των τέκνων μας, υποσχόμενοι να πληρώνωμεν και προς τον διδάσκαλον μέρος της αμοιβής αυτού». (5)
Το Σχολείο τελικά ιδρύθηκε επόμενο Σχολικό έτος 1887-1888 και δάσκαλος διορίστηκε ο Αντώνιος Δασκαλάκη από τη Μιαμού. Τα μαθήματα μάλιστα άρχισαν στις 7 Οκτωβρίου 1887 (6)……
* Ο Ζαχαρίας Καψαλάκης είναι Δάσκαλος και Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Εικόνα: Η πλατεία του Αντισκαρίου της Ολυμπίας Κατσιρντάκη
