Tης Ερμιόνης Γιαλύτη Γεωλόγος – Msc Γεωτεχνικός
Η 12η Ιουνίου έχει καθιερωθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας. Μπορεί να είναι «της μόδας» να έχουμε …παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης ενός θέματος και να συζητάμε τουλάχιστον μια φορά το χρόνο γύρω από αυτό. Στην αρχή φαίνεται «μεταμοντέρνος» ένας τέτοιος τρόπος θεώρησης των πραγμάτων, ωστόσο αφού έτσι γίνεται, ας συνειδητοποιήσουμε κάποια πράγματα γι’αυτό – σήμερα:
Θεσμικά, η εξασφάλιση των βέλτιστων συνθηκών επιβίωσης και ανάπτυξης του παιδιού, κατοχυρώθηκε το 1989 με τη “Σύμβαση των διακιωμάτων του παιδιού” και επικυρώθηκε από 187 κράτη. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν «το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από την οικονομική εκμετάλλευση και από την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας που ενέχει κινδύνους ή που μπορεί να εκθέσει σε κίνδυνο την εκπαίδευσή του ή να βλάψει την υγεία του ή τη σωματική, πνευματική, ψυχική, ηθική ή κοινωνική ανάπτυξή του…»
Τo 1998 αποτυπώθηκε η ανάγκη εξάλειψης της παιδικής εργασίας στη Διακήρυξη περί Θεμελιωδών Αρχών και Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, ενώ το 1999 υιοθετήθηκε ομόφωνα η Σύμβαση 182 περί των «Χειρίστων Μορφών Παιδικής Εργασίας», η οποία μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί από τα περισσότερα κράτη μέλη.
Το φαινόμενο του εξαναγκασμού παιδιών σε εργασίες, βάναυσες και μη, είναι παγκόσμιο. Ασία, Αφρική και Αμερική είναι οι ήπειροι στις οποίες «ευδοκιμεί». Ωστόσο, στην Ευρώπη, την πλέον εκπολιτισμένη ήπειρο του πλανήτη μας, η κατάσταση δεν διαφέρει και πολύ. Η «Ευρωπαϊκή ματιά» έχει σχεδόν εξοικειωθεί με την εικόνα παιδιών-πωλητών, παιδιών σε εργοστάσια, παιδιών σε επαγγέλματα ακατάλληλα και ανθυγιεινά. Η παιδική εργασία αποτελεί παραβίαση της τρυφερής ηλικίας, κατάργηση των παιδικών χρόνων, της ανεμελιάς και της αθωότητας, με δραματικές συνέπειες στη μετέπειτα ζωή αυτών των καταδικασμένων ανήλικων εργατών (εάν ωστόσο δεν έχουν πεθάνει λόγω ακατάλληλων συνθηκών, ή κάποιου ατυχήματος).
Τεκμηριώνοντας με αριθμούς:
Σύμφωνα με τη UNICEF, πάνω από 246 εκατομμύρια παιδιά (σχεδόν ένα στα έξι), ηλικίας 5-14 ετών στον κόσμο, εμπλέκονται σε μορφές παιδικής εργασίας. Μεταξύ 2004-2008, ο αριθμός των παιδιών που εργάζονταν σε παγκόσμιο επίπεδο μειώθηκε αισθητά, η παγκόσμια οικονομική κρίση όμως, ανέτρεψε την αισιόδοξη αυτή τάση.
171 εκατομμύρια παιδιά εργάζονται σε ορυχεία, λατομεία και άλλους επικίνδυνους χώρους δουλειάς ή με επικίνδυνα υλικά, όπως χημικά, εντομοκτόνα ή βαρύ μηχανικό εξοπλισμό, αναφέρει η έκθεση.
73 εκατομμύρια από τα εργαζόμενα παιδιά είναι ηλικίας κάτω των δέκα ετών.
Κάθε χρόνο τουλάχιστον 22 χιλιάδες παιδιά σκοτώνονται σε εργατικά δυστυχήματα.
Ακόμα κι αν επιβιώσουν λοιπόν, το μέλλον γι’ αυτά τα παιδιά διαγράφεται ζοφερό, καθώς δεν τους δίνεται καν η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους, αλλά και την κοινωνική τους θέση μέσα από το σχολείο. Βασικά δικαιώματα όπως το δικαίωμα στη μόρφωση και το δικαίωμα στο παιχνίδι είναι άγνωστα γι’ αυτά τα παιδιά.
Εργασία ανηλίκων στην Ελλάδα – μια παλιά ιστορία
Μπορεί να μιλάμε για τριτοκοσμικές συνθήκες και ευρωπαϊκή παρέκκλιση, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα, αυτό δεν είναι νέο φαινόμενο! Στις τέλος του 19ου αιώνα αλλά και στις αρχές του 20ου, καθώς και στη περίοδο του μεσοπολέμου (1923-1940), ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και βιομηχανίας, διαμορφώθηκαν κάποιες πολύ σκληρές αντιλήψεις για την ανάπτυξη και ανατροφή των παιδιών. Χαρακτηριστικά επικράτησε στους Έλληνες η πεποίθηση ότι το παιδί δεν διαφέρει καθόλου από τους ενήλικες, έτσι αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο στην κοινωνία και έχει τα ίδια προβλήματα με τους μεγάλους. Έτσι, εν μέσω της φτώχειας και της εξαθλίωσης που κυριαρχούσαν παντού στις πόλεις και στις γεωργικές περιοχές, τα παιδιά αντιμετωπίζονταν ως μέσο για την αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, ως ένα «χέρι» βοηθείας.
Το 1928, στα νηματουργεία του Πειραιά εργάζονταν 4.000 παιδιά. («Οι παίδες δεν επλάσθησαν απλώς προς το παίζειν, αλλ’ ενωρίς πρέπει να κερδίσωσιν τον επιούσιον αυτών άρτον» Ανώνυμος, «Εργατικοί παίδες», Οικονομική Επιθεώρησις, φ.17, 1874, σ. 194)
Οι καλοκαιρινές – για άλλους – διακοπές, ήταν μέρες ευθύνης και κούρασης, για τα παιδιά που μεγάλωσαν στα χωράφια του καπνού. Οι μικροί λούστροι της Ομόνοιας, ήταν ένα ακόμη φαινόμενο της Αθήνας του 19ου αιώνα. Έξω από τα γήπεδα, μικρά κορίτσια πουλούσαν αθλητικές εφημερίδες, με την ποδιά να τις προστατεύει από το μελάνι. Μικρά αγόρια πουλούσαν κουλούρια, ή σέρβιραν στα καφενεία, ενίοτε και ξυπόλητα… Με ένα τελάρο κρεμασμένο στο λαιμό, οι μικροπωλητές ήταν κάθε ηλικίας και ήταν παντού.
Κανείς δεν εξαιρείτο από τις πιο βαριές δουλειές… όσο μαίνονταν ο αγώνας για να οργανώσουν οι άνθρωποι τη ζωή τους. Μικροί μεγάλοι ήταν στο δρόμο για ένα πιάτο φαγητό.
Ακόμα και σήμερα όμως, δεκαετίες μετά και μερικές Διεθνείς Συμβάσεις δικαιωμάτων αργότερα, πάνω από 100.000 παιδιά στη χώρα μας «εργάζονται» σε μαγαζιά, βιοτεχνίες, εργοστάσια, αγροτικές εργασίες, επαιτεία και δουλειά στον δρόμο, ενώ η κρίση τα «ενθαρρύνει» να παρατήσουν το σχολείο.
- Το 10% των παιδιών εργάζονται από τα 10 – 12 χρόνια τους,
- Tο 34% από τα 12 – 14 χρόνια τους και το 56% από 14 ετών και πάνω.
- Το 48% εργάζονται σε συνεργεία, το 18% σε άλλες χειρωνακτικές δουλειές, το 14% στην οικοδομή, το 12% σε εξωτερικές δουλειές και το 8% σε λαϊκές αγορές και παζάρια.
Η ισχύουσα ελληνική νομοθεσία για την εργασία των ανηλίκων (Ν 1837/89) είναι προσαρμοσμένη στις διατάξεις της 138 διεθνούς σύμβασης εργασίας, προστατεύοντας τους ανήλικους από ειδικούς κινδύνους – φυσικούς, βιολογικούς και χημικούς παράγοντες – τους οποίους διατρέχει η υγιεινή, η ασφάλεια και ανάπτυξή τους.
Η Παιδική Εργασία συνιστά ένα σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα, που οφείλει να αντιμετωπιστεί. Ο Συνήγορος του Παιδιού, έχει τοποθετηθεί επανειλημμένα σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την καταπολέμηση της απόλυτα απαγορευμένης παιδικής εργασίας. Απαιτείται η εξάλειψη τέτοιων πρακτικών, που δεν ταιριάζουν σε μια κοινωνία που θέλει να αυτοχαρακτηρίζεται «πολιτισμένη». Η πολιτεία υποχρεούται στην εφαρμογή της νομοθεσίας, τη συλλογή στοιχείων, παρακολούθηση του φαινομένου και ενεργοποίηση των στρατηγικών πρόληψης.
Από την πλευρά του, ο κάθε ευαισθητοποιημένος πολίτης οφείλει να ενημερώνεται, να συμπράττει με ΜΚΟ, να συμβάλλει εθελοντικά με είδη ένδυσης και διατροφής, ενώ σε οποιαδήποτε περίπτωση εντοπισμού του φαινομένου, να ενημερώνει τις αντίστοιχες οργανώσεις.
Ο τρόπος: υποβάλουμε γραπτή αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη με τα στοιχεία και την υπογραφή μας καθώς και σαφείς πληροφορίες για την υπόθεση, τα πρόσωπα και τους εμπλεκόμενους φορείς. Η αναφορά θα συνοδεύεται από κάθε αποδεικτικό στοιχείο που μπορεί να βοηθήσει στη διερεύνησή της. Υποβάλλεται αυτοπροσώπως ή με επιστολή ή με fax στο 210.7292129. Οι ανήλικοι, που θέλουν να αναφέρουν παραβιάσεις δικαιωμάτων τους, γίνονται δεκτοί από το προσωπικό του Συνηγόρου του Παιδιού σε κατάλληλο περιβάλλον και φυσικά μπορούν να επικοινωνήσουν με εξειδικευμένο προσωπικό στο τηλέφωνο 800.11.32.000 (γραμμή χωρίς χρέωση για ανηλίκους). Ενημερώστε τα παιδιά σας, και αν είναι σε ηλικία που περιηγούνται έτσι κι αλλιώς στο διαδίκτυο, ενημερώστε τους και για αυτό τον ιστότοπο: http://www.0-18.gr/contact-info
Σήμερα μπορεί να είναι “Παγκόσμια Ημέρα κατά της Παιδικής Εργασίας”, αύριο όμως δεν θα είναι…
Μέχρι τις 12 Ιουνίου του επόμενου έτους…. ας δράσουμε!
