Ένας αιώνας και 14 έτη έχουν περάσει από τα αιματηρά επεισόδια που ξέσπασαν στις 12 Φεβρουαρίου του 1906 στον Πειραιά ανάμεσα σε Μανιάτες και Κρητικούς. Τα επεισόδια που διήρκεσαν μέρες και άφησαν πίσω τους νεκρούς και τραυματίες και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, έσπειραν τον τρόμο στην πόλη και κλείνουν τους Πειραιώτες στα σπίτια τους.
Οι συγκρούσεις Μανιατών και Κρητικών ξεκίνησαν όταν Λάκωνες αχθοφόροι απαίτησαν από Κρητικούς που μόλις έχουν αποβιβαστεί στο λιμάνι από την Κρήτη, να τους μεταφέρουν, έναντι αμοιβής, τις αποσκευές τους. Το λιμάνι του Πειραιά έχει καταστεί «βασίλειο» των Μανιατών, οι οποίοι έχουν πάρει με το «έτσι θέλω» τα αχθοφορικά δικαιώματα, καταφέρνοντας έτσι να κερδίζουν περισσότερα απ΄ όσα θα τους απέδιδε η εργασία τους στη φάμπρικα.
Οι εφημερίδες της εποχής, όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, αφιέρωσαν πολλές σελίδες περιγράφοντας με λεπτομέρειες τις συγκρούσεις ανάμεσα στους Μανιάτες και τους Κρητικούς, ενώ στα κύρια άρθρα τους επιφύλαξαν σφοδρή κριτική για την αδυναμία της πολιτείας να επιβάλει κανόνες. Τα επεισόδια και η απειλή έλαβαν γενικευμένη διάσταση τέτοια που ο πρωθυπουργός Γεώργιος Θεοτόκης συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο για τον χειρισμό της κατάστασης.
Για ένα κοφίνι πορτοκάλια
Η εφημερίδα «ΑΣΤΥ» της 14ης Φεβρουαρίου 1906 περιέγραφε την αιματηρή αναμέτρηση: «στις 9.30 πρωινήν ώραν της προχθές Κυριακής κατέπλευσε εις τον λιμένα Πειραιώς προερχόμενον εκ Κρήτης το Ιταλικόν της γραμμής. Μεταξύ των επιβατών ήσαν και 10 περίπου Κρήτες. Ούτοι έφερον μεθ΄εαυτόν και μερικάς αποσκευάς τα οποίας έκαστος αποβιβαζόμενος εις το τελωνείον εφρόντιζε να παραλαμβάνει μαζί του. Αι αποσκευαί των Κρητών συνίσταντο, ως επί το πλείστον, από μικρά καλάθια εις τα οποία άλλος είχε τα ρούχα του και άλλος πορτοκάλια κρητικά. Όταν αποβιβάστηκαν, ο καθένας κρατώντας την αποσκευή του, κατευθυνόταν προς την έξοδο. Αλλά κατά έθιμον κάκιστον καθιερωμένον δυστυχώς από χρόνου πολλού, εν τω τελωνείω υπάρχουσιν αχθοφόροι, κατά το πλείστον, Μανιάται οι οποίοι αναλαμβάνωσιν την μεταφορά των αποσκευών, από την προκυμαία μέχρι το τελωνειακό κατάστημα πληρωνόμενος αναλόγως της αποσκευής. Τα πληρωνόμενα αυτά τέλη είναι τα λεγόμενα κόμιστρα. Η είσπραξη δε τούτων γίνεται πάντοτε τη ανοχή του Δημοσίου».
Σύμφωνα με το ΑΣΤΥ, οι Μανιάτες αχθοφόροι βλέποντας τους Κρήτες να αποβιβάζονται στην προκυμαία και να κρατούν… υπό μάλης τις αποσκευές τους, τους πλησίασαν και τους ζήτησαν να τους τις παραδώσουν για να τις μεταφέρουν στο τελωνείο.
«Μα πορτοκάλια έχουμε εδώ μέσα σε αυτά τα καλάθια. Θα πληρώσουμε φόρο γι΄αυτά;» είπε ο ένας από τους Κρητικούς.
«Αν δεν πληρώσετε τα πορτοκάλια, θα πληρώσετε για τα χαμαλιάτικα» απάντησαν οι Μανιάτες.
«Δεν πληρώνουμε χαμαλιάτικα. Εμείς είμαστε υπηρέτες του εαυτού μας» είπαν οι Κρητικοί.
Κουβέντα την κουβέντα ξεκίνησε λογομαχία με υβριστικές φράσεις και συνεχίστηκε με συμπλοκή κατά τη διάρκεια της οποίας ο Μανιάτης Ευστάθιος Σαραντέας μαχαίρωσε τον Ιωάννη Πολυμενάκη και τον Ιωάννη Λαρεντζάκη. Το χτύπημα για τον πρώτο αποδείχθηκε μοιραίο. Τα επεισόδια γενικεύθηκαν. Λίγες ώρες αργότερα ο Πειραιάς γίνεται μάρτυρας νέων αιματηρών συγκρούσεων. Κρητικοί που συγκεντρώθηκαν στην Ομόνοια και άλλοι στην Καστέλα επιτέθηκαν εναντίον Μανιατών και κατέστεψαν καταστήματα στην περιοχή. Η αστυνομία Πειραιώς αναγκάστηκε να ζητήσει όχι μόνο αστυνομική ενίσχυση αλλά και στρατιωτική. Πίσω από τον Άγιο Νικόλαο οι Κρητικοί επιτέθηκαν σε καφενείο που σύχναζαν Λάκωνες και οι μάχες που ακολούθησαν χαρακτηρίστηκαν τρομερές από τον Τύπο. Όταν πια Κρητικοί έσπασαν οπλοπωλείο στην οδό Ναυαρίνου, αφαίρεσαν τα όπλα και σκορπίστηκαν, τότε η Αστυνομία του Πειραιά ζήτησε και πάλι ενισχύσεις που έφτασαν όμως από την Αθήνα αργά τη νύχτα. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και την επομένη, την ημέρα της κηδείας του θύματος από την Κρήτη.
Έκτακτο υπουργικό συμβούλιο
«Η ΚΑΣΤΕΛΛΑ ΕΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ- ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΣΤΡΑΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ», ανέφερε η εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» στις 14 Φεβρουαρίου και ενημέρωνε ότι την προηγουμένη «συνήλθε υπουργικόν συμβούλιον το οποίο συνεζήτησεν επί των σκηνών του Πειραιώς και έλαβε γνώσιν των εκείθεν διαβιβασθεισών πληροφοριών περί κατευνασμού των πνευμάτων των αντιμαχομένων μερών. Ελήφθησαν δε αποφάσεις σχετικώς προς τα διαταγάς αι οποίαι εδόθησαν προς τον αρχηγόν του στρατού της πόλεως όπως δείξουν μετριοπάθειαν οι άνδρες και αποφύγουν κατά το δυνατόν την σύγκρουσην».
Θεοτόκης προς Κρητικούς: παραδώστε τα όπλα
Αλλά και η εφημερίδα «ΚΑΙΡΟΙ» ανέφερε ότι «ο Πρωθυπουργός κάλεσε τον πρόεδρο του συλλόγου Κρητών Πειραιά και συνέστησε εις αυτόν να συντελέσει ώστε να αποδοθούν τα όπλα».
Συγκρούσεις μέχρι το Λαύριο
Σαν να μην έφτανε η αιματοχυσία στον Πειραιά, οι συγκρούσεις Μανιατών και Κρητικών «ταξίδεψαν» έως το Λαύριο. Στην εφημερίδα «Αθήναι» αναφερόταν τότε: «Τηλεγραφήματα αποσταλλέντα εκ Λαυρίου μετέδωσαν ότι εις Καμάριζαν και Λαύριο, παρατηρείται μεγάλη εξέγερσις μεταξύ των εργαζομένων Κρητών και Μανιατών συνεπεία των λαβόντων χώραν αιματηρών σκηνών εν Πειραιεί».
Κριτική στα κύρια άρθρα
Τα επεισόδια στον Πειραιά έγιναν όχι μόνο πρωτοσέλιδα αλλά απασχόλησαν τα κύρια άρθρα των εφημερίδων της εποχής που στηλίτευαν την ανοχή της πολιτείας στην παραβίαση των νόμων και των κανόνων.
ΑΣΤΥ-Τα εν Πειραιεί:
«Ο Πειραιεύς διήλθε την ημέρα των Απόκρεω εν τρόμω και αιματοχυσία. Εν τρόμω και την χθεσινήν. Εν τρόμω πολέμου. Διότι πόλεμος πραγματικός συνεκροτήθη εις το Τελωνείον, επεκταθείς κατόπιν εις τα κεντρικάς οδούς της πόλεως. Πόλεμος δε φυλετικός! Μεταξύ Κρητών και Μανιατών. Ωσανεί ήσαν μαύροι οι μεν, άσπροι οι δε. Ωσανεί εχωρίζοντο από φανατισμόν θρησκευτικόν. Ως να μην ήσαν τόσον Έλληνες οι πρώτοι όσον και οι δεύτεροι.
ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ- Η ένοπλος στάσις εις τον Πειραιά:
«Η κοινωνική έκρηξη του Πειραιώς είναι μια από εκείνας αι οποίαι αρκετά συχνά συμβαίνουν εις το πρότυπον Βασίλειον δια να το αποκαλύψουν χωρίς στερεά θεμέλια, ούτε τάξεως, ούτε ευνομίας, ούτε ελευθερίας. Εκείνα τα οποία συμβαίνουν αλλού δια μεγάλας ή πολιτικάς αφορμάς, εξαιτίας τρομερών απεργιών ή στιφών μυριάδων χωρίς εργασίαν ή δια λόγους αφορήτου δεσποτισμού, ως εις την Ρωσσίαν, ή ένεκα πάλης φυλετικού ανταγωνισμού ως εις Αυστρίαν, ή δια πάλην χρώματος μεταξύ μαύρων και λευκών, ως εις την Αμερικήν, συμβαίνουν εδώ απλούστατα για το γονάτισμα παντός νόμου, πάσης αρχής παντός κράτους, πάσης επιβολής.
…Τα τρομερά γεγονότα του Πειραιώς είχαν αφορμή ότι το τελωνείον Πειραιώς δεν το εξουσιάζει ο Έλεγχος, ούτε ο Σιμόπουλος (σ.σ. υπουργός Οικονομικών), ούτε ο τελώνης, ούτε νόμος τις, ούτε κανονισμός τις, αλλά το εξουσιάζουν οι αχθοφόροι του.
…Εις την Γερμανίαν, άνδρες και γυναίκες, εφόσον δεν είναι κόμητες, βαρώνοι ή φον, κουβαλούν μόνοι τους τις βαλίζες των. Εδώ ο τελευταίος μόρτης ή λούστρος σου αφαιρεί την ελευθερία…».
ΕΣΤΙΑ-Μακριά από το χάλασμα:
«Το ετοιμόρροπον σπίτι από παντού σαλεύεται….Ούτε οι αχθοφόροι Μανιάται πταίουν, ούτε οι Κρήτες δι΄όσα συνέβησαν. Φταίει που το οικοδόμημα δεν έχει θεμέλια…».
ΚΑΙΡΟΙ-Ο Πειραιεύς εν τρομοκρατία:
«Οι εν Ελλάδι πολιτευόμενοι και υπουργοί εφαρμόζοντες από πολλού χρόνου διοικητικόν σύστημα ανοχής, επιεικείας και ενδοτικότητας εις τας στασιαστικάς παρεκτροπάς, εξηυτέλισαν και εχαλάρωσαν απελπιστικώς την δύναμιν της πολιτικής εξουσίας…»
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
