Η δυσκολία, η σκοτεινιά, η φτώχεια, η αδικία, η αθωότητα και η αγάπη -ή η έλλειψή της- μέσα από τα μάτια των παιδιών, όπως αποτυπώνεται στον κινηματογράφο.
Les 400 coups- 400 χτυπήματα ( François Truffaut, 1959)
Ο Antoine Doinel (Jean-Pierre Léaud) είναι ένα επαναστατημένο παιδί που δεν μπορεί να συμμορφωθεί στις κοινωνικές προσδοκίες. Η αδιαφορία των γονιών του και ένα σκληρό σχολείο, οδηγούν τον 13χρονο Αντουάν με την παραβατική συμπεριφορά σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων, από όπου τελικά το σκάει, για να επισκεφτεί την θάλασσα που ονειρεύεται.
Ταινία σταθμός στο Νέο Κύμα του Γαλλικού Κινηματογράφου, γυρισμένη με ερασιτέχνες ηθοποιούς και ρεαλιστική αντιμετώπιση, η σκληρή πραγματικότητα και η δύσκολη ζωή, απέναντι στο όνειρο, στην αθωότητα, και στην ελευθερία.
Kes ( Ken Loach, 1969)
Ο Μπίλι Κάσπερ (David Bradley) είναι ένα παιδί που εισπράττει την βία και το νταηλίκι από τους συμμαθητές του και τον μεγαλύτερο αδελφό του. Δεν έχει φιλοδοξίες μέχρι που κλέβει ένα γεράκι από τη φωλιά του και αποφασίζει να το εκπαιδεύσει. Το ενδιαφέρον του για γεράκια αναπτύσσεται, και έχει επιτέλους ένα σύντροφο για να αγαπήσει. Ωστόσο, η καταπίεση και ο κυνισμός που επιτάσσει η φτώχεια και η ζοφερή πραγματικότητα για την αγγλική εργατική τάξη, δεν αφήνει ανέγγιχτη ούτε αυτή την τρυφερή σχέση του αγοριού με το πουλί.
Το KES είναι μια τραγική ταινία της οποίας η σκληρή πραγματικότητα αναδεικνύει ένα ισχυρό μήνυμα. Δεν αντιμετωπίζει με συναισθηματισμό τον πρωταγωνιστή της, αλλά καταγράφει την ιστορία με απόσταση. Η σκοτεινή πόλη, η μιζέρια, η κατάθλιψη των ανθρώπων και ο κυνισμός τους, αποκαλύπτουν ότι δεν υπάρχει περιθώριο για χαρά και όνειρα πουθενά. Μπορεί ο Μπίλυ να βρήκε για λίγο μια στιγμή ευτυχίας μέσα από τη σχέση του με το γεράκι, αλλά η συλλογική δυσφορία της πόλης αποδεικνύει ότι η ευτυχία του είναι συνεχώς άπιαστη.
Los olvidados – Ξεχασμένοι από την Κοινωνία -( Luis Buñuel, 1950)
O νεαρός Χάιμπο και ο φίλος του Πέδρο, ηγούνται μιας συμμορίας ανηλίκων σε φτωχογειτονιά της Πόλης του Μεξικού. Ο Χάιμπο φτάνει μέχρι το έγκλημα, ενώ αποκτά ερωτική σχέση με την μητέρα του Πέδρο, η οποία θέλοντας να ξεφορτωθεί το παιδί , το παραδίδει στις αρχές.
Καυστική ματιά του Μπουνιουέλ στα φτωχά παιδιά του Μεξικού, που δεν τα αντιμετωπίζει με συγκατάβαση, αλλά τους δίνει υπόσταση βλέποντάς τα με ίσους όρους. Στον αγώνα για επιβίωση, δεν υπάρχει εύκολος δρόμος, και ο καθένας καλείται να κάνει ο,τι μπορεί προκειμένου να προχωρήσει.
Pather Panchali ( Satyajit Ray, 1955)
Η πρώτη ταινία της τριλογίας του Απού. Η ταινία παρακολουθεί την ζωή της οικογένειας του Απού, καθώς προσπαθούν να επιβιώσουν της φτώχειας και των δυσκολιών. Ο Σατιαζίτ Ρέι καταγράφει την παράδοση αλλά και μια νέα πανανθρώπινη συνείδηση.
Η ταινία παρουσιάζει την αρχή της μαθητείας του μικρού Απου και χαρακτηριστικά, τελειώνει με ένα ταξίδι. Ο Ρέι εμπνευσμένος από τον Ιταλικό νεορεαλισμό, σκηνοθετεί με ντοκιμαντερίστικη ματιά, παντρεύει το δράμα με το χιούμορ, και περιγράφει την παιδικότητα του Απού με έναν σπαρακτικό τρόπο.
Mouchette ( Robert Bresson, 1967)
«Τραγική»είναι η μόνη λέξη που θα μπορούσε να περιγράψει τη ζωή της Mouchette (Ναντίν Νορτιέ). Δίχως αγάπη από τους γονείς της, βασανίζεται από τους συμμαθητές της, η Mouchette τρυπώνει στη ζωή με κουρελιασμένα ρούχα, ένα κενό βλέμμα, και μια προκλητική ανθεκτικότητα. Όταν ένας ντόπιος κυνηγός την βιάζει, η Mouchette γίνεται το θύμα μιας σειράς ψεύτικων και ντροπιαστηκών φημών, και καλείται να υπομείνει ακόμα μεγαλύτερη καταπίεση και αγωνία.
Η ζωή της Mouchette είναι φρικτή, και οι φευγαλέες στιγμές της ευτυχίας της οδηγούν μετά σε πόνο και την αγωνία. Όταν παίρνει την απόφαση να τερματίσει τη ζωή της, δεν μπορείς να μην κατανοήσεις την ανάγκη της για αυτήν την πράξη. Πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα που να έχει μείνει για την Mouchette στη μικρή πόλη της, εκτός από περισσότερο πόνο και δυστυχία.
Hope and Glory – Ελπίδα και Δόξα, (John Boorman 1987)
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 βγήκε μια σειρά ταινιών για τα παιδιά κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όπως το Au revoir les enfants, ή το Empire of the Sun. Το Ελπίδα και Δόξα του John Boorman προέρχεται από τα βιώματα του σκηνοθέτη, ως παιδί που μεγάλωσε στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια των Βομβαρδισμών.
Ο τρόμος και η καταστροφή που έσπειραν οι βομβαρδισμοί των Γερμανών πάνω από την πρωτεύουσα είναι αισθητή, αλλά για τον 10χρονο Bill (Sebastian Rice-Edwards) είναι επίσης μια πηγή της γοητείας, ενθουσιασμού, ακόμη και ομορφιάς. Τα εγκαταλελειμένα, χτυπημένα από τις βόμβες σπίτια, παρέχουν στον μικρό και τους φίλου του, μια τεράστια παιδική χαρά. Μια ευαίσθητη ταινία από έναν βαθιά πολιτικοποιημένο σκηνοθέτη.
The Apple – Το μήλο ( Samira Makhmalbaf 1998)
Τα παιδιά γινονται συχνά κεντρικό θέμα στο νέο Ιρανικό κινηματογράφο που προέκυψε μετά την επανάσταση του 1979, όπως σε ταινίες του Κιαροστάμι ή του Παναχί, σχετικά με τις δονκιχωτικές περιπέτειες ενός οχτάχρονου αγοριού και ενός επτάχρονου κοριτσιού αντίστοιχα, αλλά και άλλα διαμάντια του Ιρανικού κινηματογράφου.
Το μήλο, του 1998, είναι πολύ πιο σκοτεινό σαν ύφος. Η ιστορία των δύο 12χρονων αδελφών που βρίσκονται υπό περιορισμό στο σπίτι τους, με έναν αυστηρό θρήσκο πατέρα και τυφλή μητέρα, που πιστεύουν ότι εκθέτοντας τις κόρες τους στον έξω κόσμο θα οδηγήσουν σε καταστροφή τους. Όταν οι κοινωνικοί λειτουργοί αναγκάζουν τους γονείς να επιτρέπουν στις κόρες τους να κυκλοφορούν έξω στο δρόμο, η ταινία καταγράφει δειλά τις πρώτες εντυπώσεις των δύο αδελφών στον έξω κόσμο, που για τόσο καιρό τους ήταν άγνωστος. Η σκηνοθέτρια Samira Makhmalbaf σε ηλικία μόλις 17 χρονών μας χάρισε αυτή την εκπληκτικά ώριμη πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που συνδυάζει ένα ισχυρό κτύπημα σε μια καταπιεστική κοινωνία με την αισιοδοξία και την ελπιδοφόρα αίσθηση της νεότητας.
Die blechtrommel – Το ταμπούρλο (Volker Schlöndorff, 1979)
Ο Oskar (David Bennent) είναι ένα παιδί από μια σχέση τριών ενηλίκων, μεταξύ της Anges (Angela Winkler), του σύζυγού της (Mario Adorf), και του ξαδέρφου/εραστή της Agnes (Daniel Olbrychski). Στο τρίτο έτος της ηλικίας του, ο Oskar μόλις έχοντας πάρει για δώρο ένα κόκκινο ταμπούρλο, αποφασίζει να μην μεγαλώσει άλλο, μην μπορώντας να διαχειριστεί την πολυπλοκότητα των ενήλικων σχέσεων, αλλά και αντιδρώντας στην υποκρισία και στην αδιαφορία της κοινωνίας.
Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Günter Grass, η μεταφορά του βιβλίου στον κινηματογράφο από τον Schlöndorff είναι πραγματικά σπουδαία. Μια αλληγορία της ανόδου του φασισμού στην Γερμανία μέσα από τα μάτια του μικρού Όσκαρ που αρνείται να μεγαλώσει και να συμμετέχει σε οτιδήποτε κάνουν οι ενήλικες, και που γίνεται μάρτυρας ενός φαινομένου που διαφθείρει και αλλοιώνει ακόμη και τους πιο κοντινούς, τους πιο αξιόλογους ανθρώπους, με τα γνωστά αποτελέσματα που ξέρουμε όλοι μας.
Le gamin au vélo – Το παιδί με το ποδήλατο( Jean-Pierre και Luc Dardenne, 2011)
Ο 12χρονος Συρίλ είναι ένα παιδί που μεγαλώνει σε ορφανοτροφείο μετά την εγκατάλειψή του από τον πατέρα του. Μια μέρα, ο Συρίλ επιτίθεται σε μια κομμώτρια, την Σαμάνθα. Παρά αυτό το βίαιο ξέσπασμα, η Σαμάνθα αποφασίζει να πάρει την προσωρινή επιμέλεια του παιδιού. Οι δύο σχηματίζουν ένα γνήσιο δεσμό, αλλά ο Συρίλ αρχίζει να συναναστρέφεται με μια συμμορία ανηλίκων.
Είναι ένα παιδί που ζητά άγαρμπα την αγάπη, την προσοχή, την αποδοχή που ο πατέρας του δεν ήταν σε θέση να του δώσει. Μια σκληρή ταινία για το πως βιώνει ενα παιδί την εγκατάλειψη και την αδιαφορία των γονιών του, από τους Βέλγους δημιουργούς που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα της δύσκολης παιδικής ηλικίας και σε άλλες ταινίες τους.
This is England (Shane Meadows, 2006)
Μια συγκλονιστική ματιά στην έννοια της ομοιομορφίας και της ανάγκης να ανήκεις κάπου, να είσαι αρχηγός, να έχεις εξουσία, μέσα από τα μάτια ενός μικρού παιδιού που όλοι το πειράζουν, και που βρίσκει καταφύγιο σε μια παρέα skin heads, που αργότερα γίνονται φασίστες.
Σοκαριστικό και αποκαλυπτικό για όσους ψάχνουν τα αίτια για την άνοδο του νεο-ναζισμού στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλά και ουσιαστικό πάνω στις ανάγκες που έχει, σε αυτά που ψάχνει ένα μικρό παιδί.
