Αυτές τις ημέρες εορτάζεται η επέτειος της Μάχης του Λασίθιου που έγινε τον Μάιο του 1867.Εδω παρουσιάζεται η έκθεση του στρατηγού των Τούρκων Ομέρ η οποία σίγουρα είναι χρήσιμη για την ιστορία, αν και είναι μεροληπτική, αφού στην ουσία είναι δελτίου τύπου γαι αντίκρουση των δημοσιευμάτων στις Ελληνικές Εφημερίδες των Αθηνών .
Αναδημοσίευση σε Ελληνική Εφημερίδα την 26 Ιουνίου 1867 της Επισήμου Εκθέσεως του περί των εν Κρήτη συμβαινόντων προς απάντησιν εις τα υπό του Ελληνικού Τύπου διαδιδόμενα ψεύδη με ημερομηνία 1 Ιουνίου 1867 του Ομέρ Πασά για τη μάχη του Λασιθίου που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Τουρκία της Κωνσταντινουπόλεως ”
«Εξοχώτατε
……Την παρελθούσα Κυριακή και τα υπό τας οδηγίας μου στρατεύματα εκυρίευσαν εξ εφόδου το μάλλον υψηλόν όρος του Λασιθίου, εφ ου εκειτο το μοναστήριον Αφέδη (Μάλλον εννοεί την κορυφήν δυτικά του χωριού Πλάτη που υπάρχει εκκλησία και σήμερα). Την δε δευτέραν ημέραν ανεπαύθησαν και την τρίτην κατεβησαν εις το χωρίον Πλάτην, εν τη πεδιάδι του Λασιθίου, όπου απέκρουσαν και καταπολέμησαν οκτώ χιλιάδας ανταρτών. Πάσα δε η επιχείρησης αύτη εγένετο εν τη κοιλάδι του εν λόγω μοναστηρίου μέχρι του χωριού Πλάτης, χωρίς ο ημέτερος στρατός να βαδίση επί των οδών, αλλά προσχωρήσας δια των δυσβάτων ορέων .
Αφού ο στρατός ημών έλαβε προμηθειας δια πέντε ημέρες και αντικαταστήσας τα δαπανηθέντα, προσέβαλεν εξ αριστερών την θέσιν αυτών, οπόθεν καταπολέμησε και απέκρουσε τον εχθρόν. Δια δε της επιχειρήσεως ταύτης εκυριεύσαμεν την οδόν την καλουμένην Αφταμεσαράν, ήτις χρησιμεύει ημίν προς ασφαλήν και ευκολον συγκοινωνίαν και εκ νέου μετά διήμερον αναπαύσιον οι επαναστάται απεδιώχθησαν εις τα όρη επί τα όρη του χωρίου Ψυχρού και εγενόμεθα κύριοι πλείστων χωρίων κειμένων είναι τη πεδιάδι του Λασιθίου, συμπεριλαμβανομένου, ως και του μοναστηρίου της Κρουσταλλενιας όπου εύρομεν υπέρ τας οκτώ χιλιάδας οκάδων μολύβδου και πεντήκοντα κιβωτίων φυσεκίων.
Προχθές δε πάντως οι ένοπλοι επαναστάται είχον καταλάβει θέσιν εν τω οχυρώ χωρίω Τσερνιάδου (Τζερμιάδω), και επί των υψηλοτάτων ορέων συνάμα δε και των βραχωδών προς το βόρειο μέρος του χωριού τούτου , όπου, κατά πλείστας γραμμάς, είχον ιδρύσει προμαχώνας. Χθες προσεβάλομεν εκ νέου αυτούς, εν τη εξ αμφοτέρων των μερών συσπροσίτω ταύτη θέσει, δηλαδή εκ του μέρους της πεδιάδος του Λασιθίου .Ετέρα στήλη εξήλθεν εκ του χωρίου του Καστελλίνου και διηυθύνθη προς τα χωρία Αβδού και Γωνίας, κάτωθι του μοναστηρίου της Κεράς, όπως διακόψη των εαυτώ αποχώρησιν. Ηρξάμεθα της ημετέρας επιχειρήσεως ενωρίς αλλά ραγδαιοτάτη βροχή εκώλυσε και εβράδυνε τας ημετέρας εργασίας διότι το όρος και η θέσεις του εχθρού εκαλύπτοντο υπό νεφών κωλυόντων ημάς όπως βλέπωμεν, και υποχρεώθημεν όπως αναμένωμεν επυ δύο ώρας και ημίσειαν να καθαρίση ο ουρανός (Η ομίχλη στην Αμπελο και σήμερα ταλαιπωρεί τους οδηγούς των αυτοκινήτων σ.σ.). Κατά την ώρα δε ταύτην, ευρισκόμην επί του προς δυσμάς του Αβδού υπάρχοντος υψώματος, οπόθεν εδόθη το σημείον ενάρξεως της προσβολής. Μετά σπουδαίαν μάχην, ο εχθρός εξετοπίσθη και κατεδιώχθη πανταχόθεν και ετράπη εις παντελή φυγήν επί του υψηλού βουνού του Πάνω και του Κάτω Ποταμίου, απολέσας μια ελληνικήν σημαίαν. Καθ΄ όλας δε τα μάχας ταύτας η απώλεια των επαναστατών, κατά την ομολογία του Μηνά Ζαχαριάδου (υπασπιστού του οπλαρχηγού Βουγιουκλίδου) αιχματωλωτισθέντος, ήτο λίαν μεγάλη μόνοι οι Ελληνες απώλεσαν 400 – 500 άνδρας φονευθέντας και πολλούς τραυματισθέντας. Επίσης δε και αυτοχθονες υπέστησαν απωλείας σημαντικάς εκ φονευθέντων τε και τραυματισθέντων. Εκ μέρους δ ημών, καθ όλα τα μάχας ταύτας, έσχομεν δεκαοκτώ φονευθέντας και ενενήκοντα πέντε τραυματίας.
Κατα την ομολογίαν του προρρηθέντος Μηνά Ζαχαριάδου, η δυναμις του εχθρού, κατ την πρώτη ημέραν της μάχης, συνέκειτο εξ οκτώ χιλιάδων ανδρών, κατά δε την γ΄ και δ΄ μάχην , ο αριθμός ούτος είχεν ελαττωθή μεγάλως, προ πάντων εκ των Κρητών ανταρτών, όπερ αποδείκνυσιν, ότι απεμακρύνθησαν της μάχης και διεσκορπίσθησαν αναμφιμβόλως εν τοις εαυτοίς χωρίοις. Εν δε τη μάχη της χθες συναφθείση υπήρχον πολύ ολίγοι αυτόχθονες, είχον δε μείνει σχεδόν μόνοι οι Έλληνες, σύμπασα δε η δύναμις αυτών ηδύνατο να υπολογισθή ως συγκείμενη εκ 2000- 3000 ανδρών. Παρατήρησα μάλιστα, ότι οι αντάρται του Μιραμβέλλου απέδρασαν προς την εαυτών επαρχίαν εγκαταλείποντες τους Έλληνες ληστάς. Αναμφβόλως , δε οι του Λασιθίου διευθυνθήκαν προς το όρος της Κρίτσας μετά των εαυτών οικογενειών και των κτηνών. Ως εκ τούτου δ υποθέτω, ότι, εκ της μεγάλης επιτυχίας των ημετέρων όπλων , οι αυτόχθονες αντάρται ου μόνον απώλεσαν άπαν το εαυτών θάρρος , αλλά καταρώνται επίσης τους Έλληνας και τους εαυτών ιθαγενείς αρχηγούς, ως εξαπατήσαντας αυτούς και εκβιάσαντας δια των παντοτοιοτρόπων προεπιχειρήσεων, ίνα λάβωσι μέρος εις την ανταρσίαν .
Άμα εισήλθομεν εις Λασίθιον και κατελάβομεν το υψηλότερον βουνό, όπερ εστίν η κλεις της εισόδου, έπραξα έργον φιλάνθρωπον αποστείλας προς τους επαναστατας Χριστιανό τινα ονοματι Γαλίφη Δημητριον, όπως γνωστοποιήση αυτοίς, ότι πάσα αντίστασις ην αδύνατος και ίνα υποταγώσιν… Παρακατω περιγράφει ότι εβασανίστηκε γιατι θεωρηθηκε κατασκοπος ..
Ευαρεστηθείτε Εξοχότατε όπως δεχθείτε τας διαβεβαιώσεις της εμής διακεκριμένης υπολήψεως
ΟΜΕΡ
Εκ του στρατοπέδου του Καστελίου τη 9 Σεφέρ 1284 ( 1 Ιουνίου 1867).
Ερεύνα : Γεώργιος Ελ. Μακράκης, δικηγόρος
Πηγή: diktaios.blogspot.gr
