Κείμενο: Γιώργος Χουστουλάκης
Σεβασμός στους μεγαλύτερους
44) Δεν επιτρέπεται να μιλάει αγόρι σε μεγαλύτερό του, και εκείνο να ακουμπά τα χέρια του στα γεννητικά του όργανα, να πάνει δλαδή τα αχαμνά του, ή ακόμα να τα έχει στις τσέπες του! Αυτό θεωρείται μεγάλη αγένεια ή ασέβεια και προσβολη προς τον μεγαλύτερο!
45) Δεν επιτρέπεται να αποκαλούν τα παιδιά μεγαλύτερους, με λέξεις όπως: “Ρε, βρέ, βρε συ, μωρέ, μρέ ” κλπ. Πάντα τον μεγαλύτερο πρέπει να τον αποκαλούνε «θείο» ή «κύριο»!
46) Δεν πρέπει μόνον κάθε παιδί να αποκαλεί «Σάντολο» (Νονό) εκείνον μόνον που το βάφτισε! «Σάντολο» επίσης πρέπει να αποκαλούν και όλο το σόι του Νονού, αλλά και των αδερφακιών του τον Νονό! Αυτό ίσχυε και για τους μεγάλους! Σύντεκνους αποκαλούσαν όλους στο σόι του Συντέκνου, και ξεχώριζε ο κανονικός Σύντεκνος με το να τον αποκαλούν «Μυρωδικό Σύντεκνο», επειδή έβαλε το λάδι και το Μύρο στο παιδί. Τον δε Μυρωδικό Σύντεκνο, τον αντιμετώπιζαν με τέτοιο σεβασμό, που ήταν ανωτερος κι από αδερφός!
Δίκαια λοιπόν ο ίδιος ο λαός της Κρήτης το σατύρισε αυτό:
Του Συντέκνου μου ο σκύλος, Σύντεκνος είναι και κείνος!
47) Απαγορεύεται στα παιδιά «να κλέψουν ποτέ οτιδήποτε ξένο πράμα», η απαγόρευση της κλοπής ήταν ρητή και κατηγορηματική. Φόβιζαν τα παιδιά να μην κλέβουν γιατί θα πάνε φυλακή! Μάλιστα τεκμηρίωναν και την πιό απλή κλοπή, με το γνωστό ιστορικό, πως αν ξεκινήσουν να κλέψουν έστω και ένα αυγό, θα πάνε μετά στη κότα, από τη κλοτα στη κατσίκα , μετά στο βόδι και μετά θα κλέβουν αυτοκίνητα, μετά τράπεζες κλπ! φυσικά κατέληγαν, πως όλοι οι κλέφτες μια μέρα θα πιαστούν και στο τέλος θα καταλήξουν στη φυλακή!
ΚλασΣική και η φράση:
“Α δε θωρείς θωρούνε σε, και πα και μαρτυρούνε σε!”
48) Απαγορεύεται στα παιδιά να αναθεματίζουν και να βρίζουν γενικά! Κι αν τους έρχεται στο στόμα κάποια βρισιά όπως: «Άμε στο διάολο» εκείνα να λένε «άμε στο διάτανο»! Το «ανάθεμα το» να το λένε «αναλεμά το». Το «διάλε τσ’αποθεμένους σου» να λένε «διάλε τσ’απολυμάρους σου»! (Δε ξέρανε βέβαια πως οι αποθαμένοι και απολυμάροι είναι το ίδιο πράγμα!) Όταν είναι να βρίσουν τη Παναγία να λένε τη Πανα…κόλαση, αντί να βρίζουν το Χριστό, να λένε το Χριστό…φορο Κλόμβο!
49) Δεν πρέπει ποτέ ένα παιδί να χτυπήσει τη μάνα του, «γιατί άμα ποθάνει, το χέρι που τη χτύπησε δε θα λιώσε ποτέ»!
50) Τα παιδιά υποχρεωτικά θα πρέπει να φιλάνε το χέρι των γονιών, παππούδων γιαγιάδων, σαντόλων, θειάδων μπαρμπάδων, και γενικά όλων των ηλικιωμένων, και να παίρνουν την ευκη τους!
“Ευκη γονεου γοραζε και στα βουνά περπάθιε
και τα βουνά να συγχαλούν εσυ να μη φοβάσαι”
Με αυτό τον τρόπου δείχνουν ευγένεια και σεβασμό στους μεγάλους.
Εν ώρα φαγητού
51) Δεν ανοίγουν ποτέ το καπάκι της κατσαρόλας τα παιδιά ενώ μαγειρεύει. Μπορεί βέβαια να καούν. Αυτό το απαγορευτικό το είχαν κυρίως ορεινά χωριά, και σπάνια σε πεδινά μέρη.
Ο λόγος προφανής, γιατί τσιμπολογούσαν συνέχεια, και στο τέλος δεν έμενε φαγητό για να φτάσει για όλους, αλλά όμως δεν έπρεπε και να πουν πως δεν τους αρέσει το φαγητό. Ήταν υποχρεμένα να φάνε το βρισκούμενο, όποιο κι αν ήταν αυτό!
52) Την ώρα του φαγητού τα παιδιά της οικογένειας εκ περιτροπής (κυρίως τα μικρότερα), θα πρέπει να κάμουν το σταυρό τους και να πουν τη προσευχή και πριν τη προσευχη το “Πατερ Ημων”.
53) Ποτέ τα παιδιά εν ώρα φαγητού δε ρωτάνε «τι θα φάμε αύριο», και όταν τρώνε δε κοιτάνε το πιάτο του άλλου! Συγκεκριμένα λέγανε: «Δεν μετρούνε τσι μπουκιές του αλλονού»!
54) Δε ρωτάνε τους γονείς ουτε τι θα καμουν αυριο τα παιδιά. Οι γονείς λεγανε στο παιδί:
«Έχει ο Θεος, πρωτα να ξημερωσει με το καλό, να ΄μαστε καλά, αυτό μετράει πάνω από όλα, κι όχι το ήντα θα φάμε»!
Πάντα όταν αναφερόταν στο αύριο, πάντα λέγανε:
“Να ξημερώσει με το καλό” η “πρώτα ο Θεός με το καλό”, “Να μαστε καλά σα με του χρόνου” κλπ.
55) Δεν πρέπει να βάζουν μπροστά τους ποτέ τη λεκανιδα που τρώνε και οι άλλοι στο τραπέζι την ώρα του φαγητού. Ο λόγος γιατί άθελά τους μπορεί «να στάξουν ζουμιά μαζί με τα σάλια τους», και ο άλλος μετά σιχαίνεται να φάει!
56) Δεν επιτρέπεται τα παιδιά να σηκώνονται από το τραπέζι εν ώρα φαγητού για κανένα λόγο! Ούτε καν να πάνε για κατούρημα, ούτε για να πλύνουν τα χέρια τους κλπ! Όλα αυτά θα πρέπει να φροντίσουν να τα έχουν κάνει νωρίτερα, πριν κάτσουν στο τραπζι!
57) Όταν κάθεται η οικογένεια στο τραπέζι, η ώρα αυτή είναι «εκκλησία»! Απαγορεύεται να μαλώνει και να φωνάζει ουδείς, ούτε οι μεγάλοι, γιατί «το φαί είναι ιερή στιγμή»!
Δεν λογομαχούν ποτέ στο τραπέζι, κι αυτό είναι κανόνας απαράβατος!
Στο τραπέζι σταματάνε όλες οι οικογενειακές διαφορές, και όλοι πλέον τρώνε με ηρεμία και με όρεξη, «να πάει κάτω το φαί»!
58) Την ώρα του φαγητού και τα παιδιά πρέπει να πιούν κι αυτά οπωσδήποτε ένα κρασάκι, έστω μισό μισό με νερό! Ο λόγος «γιατί το κρασί κάνει αίμα», ή «το κρασί είναι ξένη δύναμη»! Όταν πίνει κρασί κάποιος, τα παιδιά πρέπει να του λένε «μετσυγείασου»!
Αίμα λέγανε κάνει και το κρεμύδι, οπότε τα παρώτρυναν στα βραστά κουκιά, να φάνε και κρεμύδι!
59) Μετά το φαγητό πρέπει να κάνουν το σταυρό τους και να πούνε «Σε ευχαριστώ Θεέ μου που βρήκαμε φαγητό και φάγαμε και σήμερα, ή «Δόξα να ‘χεις Θέ μου που μας πρόσφερες τον άρτον τον επιουσιο». Πάντως να αποφεύγουν τις βαρύγδουπες φράσεις όπως το «Δόξα συ ο Θεός!!!» Αυτό το θεωρούσαν κατά κάποιο τρόπο μικρή αγένεια προς το Θεό, γιατί άφηνε να εννοειθεί η φράση: «Δόξα συ ο Θεός…που εξεκοιληδώσαμε πάλι σήμερο» ή που τη κάναμε ταράτσα και σήμερα! Χρειαζόταν σεμνή ευχαρίστηση πρός τον Θεό.
60) Δεν πρέπει να σηκωθούν από το τραπέζι, αν «δε ξεσύρουν», (μετακινήσουν) λιγάκι τη καρέκλα τους λίγο προς τα πίσω.
Οι διάφορες προλήψεις της εποχής!
61) Δεν κάνει να αφήνουν ποτέ ανοιχτό ψαλίδι για να μην τους κακολογούνε οι κακές γλώσσες!
62) Δεν επιτρέπεται να ανοίγουν κασέλα και ντουλάπα τη νύχτα, γιατί ήταν άσχημο!
Στην περίπτωση όμως που την άνοιγαν, έπρεπε να προσέξουν να μην την ξεχνάγανε ανοιχτή όλη τη νύχτα! Αυτό θα ήταν σίγουρα προμήνυμα θανάτου!
63) Στο λεοφορείο να κάθονται πάντα δεξιά, αν θέλουν να έχουν την τύχη πρός το μέρος τους, και να πάει το ταξίδι καλά!
64) Δεν αφήνουμε ποτέ τα παπούτσια ανάποδα, γιατί και αυτό φέρνει γρουσουζιά!
65) Δεν πρέπει να κάθονται ποτέ στο κατώφλιο του σπιτιού, αλλά ούτε και να στέκονται κάτω από την πόρτα, κι αυτό φέρνει γρουσουζιά!
66) Δεν έπρεπε να κοιμούνται «νεκρίκια», δηλαδή με το κεφάλι στη δύση και τα πόδια στην ανατολή, γιατί έτσι κοιμούνται οι νεκροί, και είναι γρουσουζά!
67) Δεν έπρεπε μετά από κηδεία να πάνε στο σπίτι και να μπούνε μέσα, χωρίς προηγουμένως να πλύνουν στη βρύση έξω το πρόσωπό τους και να τινάξουν στη συνέχεια τα χέρια τους, και να τινάξουν τις σταγόνες του νερού προς τα πίσω! Ο λόγος γιατί φεύγοντας από το νεκροταφείο, τους ακολουθούν αόρατοι οι πεθαμένοι συγγενείς τους! Με το τίναγμα του νερού όμως προς τα πίσω, τους αναγκάζουν να γυρίζουν όλοι πίσω! Με το τίναγμα του νερού, δεν φέρνουν « το θανατικό» στο σπίτι τους! Για αυτό και σε όλα τα νεκροταφεία υπάρχουν βρύσες! Κι αν δεν υπήρχαν, τα έπλυναν στη βρύση του χωριού ή σπιτι τους πρίν μπούν όμως μέσα! Το πιθανότερο όμως είναι, η συνήθεια αυτή να προήλθε από το γεγονός, ότι παλιά, που οι τάφοι ήταν πέτρινοι, όλοι έπιαναν μερικές φούχτες χώμα από κάτω και το πέταγαν στον τάφο. Το χώμα αυτό όμως μπορεί να ήταν μολυσμένο, οπότε υποχρεωτικά έπρεπε να πλύνουν τα χέρια τους! Αυτό διατηρήθηκε ακόμα και σήμερα σαν δοξασία.
68) Εκτός που δεν έπρεπε ποτέ να κόβουν τα νύχια τους σε ξένο σπίτι, δεν έπρεπε επίσης να τα κόβουν Τετάρτη και Παρασκευή, και φυσικά δεν επιτρέπεται να λούζονται Κυριακή!
“Τετάρτη και Παρασκευή τα νύχια σου μη κόψεις
και Κυριακή να μη λουστείς, σαν θελεις να προκόψεις!”
69) Δεν έπρεπε ποτέ τα αγόρια να βάζουν γυναικεία αρώματα, να πιάνουν το μπουκαλάκι να το μυρίσουν, ή να πιάνουν στα χέρια τους γυναικεία αξεσουάρ, «γιατί δεν θα παντρευτούν άμα μεγαλώσουν», δεν θα τα θέλει καμία γυναίκα! Ο λόγος προφανώς για να μην αρέσκονται από μικρά σε γυναικεία αξεσουάρ, για ευνόητους λόγους!
70) Δεν επιτρέπεται επίσης τα αγόρια να κάθονται να τα φιλάνε οι γυναίκες! «Δεν θα παντρευτούν άμα μεγαλώσουν, αφού δεν θα βρούν γυναίκα να τα πάρει»! Αυτά τα λέγανε περισσότερο κοροϊδευτικά για να γελάσουν!
71) Δεν επιτρέπεται να κοιτάνε καθρέφτη τη νύχτα γιατί «θα τα ξανοίγει ο Πειρασμός», ή θα «τα πουλιάζει (μουντζώνει) ο Σατανάς»!
72) Δεν πρέπει να περνάνε σταυροδρόμια τη νύχτα, και ο λόγος γιατί κρύβονται διάολοι και φαντάσματα, ειδικά στις 12 τα μεσάνυχτα! Αν είναι να περάσουν, πρώτα πρέπει να κάνουν το σταυρό τους και πουν «Κύριε Υιέ του Θεού ελέησον με!».
73) Δεν επιτρέπεται παιδί να δρασκελίζει άλλο παιδί, γιατί δε μεγαλώνει! Αν ήταν μάλιστα αγόρι και ειδικά μοναχογιός, τότε μπορούσε «να το πιάσουν τ’ αδερφικά του»! Για να μην συμβεί αυτό, θα πρέπει να το περάσει ανάποδα, ή να το περάσει με προσοχή η μάνα του αλλά χωρίς να το ακουμπήσει! Αν τυχόν το ακουμπήσει, εκεί «θα το πιάσουν τα αδεφικά του»!
74) Δεν κάνει τα παιδιά τη νύχτα να κοιτάζουν τα άστρα, γιατί θα γεμίσουν μαλαθράκους (δοθιήνες)! Επίσης δεν έπρεπε ούτε να τα μετράνε, γιατί όσα άστρα μετρήσουν, τόσους μαλαθράκους θα βγάλουν!
75) Δε κάνει τα παιδιά να πλένονται με ψωμόνερο ή να πίνουν το νερό που έχουν βρέξει το ψωμί), γιατί θα γεμίσουν λειχήνες! Πίστευαν μάλλον, πως κάποια ψωμιά από την πολυκαιρία ήταν μουχλιασμένα, κι αν έπιναν το νερό που τα είχαν βουτήξει μέσα, ίσως δηλητιριαζόταν! Λάθος όμως αυτό, γιατί η μούχλα του ψωμιού ήταν τελικά αυματουργή, γιατί ήταν και η αρχική αιτία προέλευση της πενικιλίνης, η οποία και έφερε ευεργετικά αποτελέσματα!
76) Δεν κάνει να μυρίζουν το ψωμί, ή να το διασκελίσουν! Και αν συμβεί κατά λάθος, θα πρέπει να το ασπαστούν! Αν το ψωμί το δουν πεταμένο κάτω, έπρεπε να σκύψουν να το πάρουν να το ασπαστούν και να το αφήσουν στην άκρη σε ασφαλές μέρος ώστε να μην το πατάνε. Αυτό γιατί΄σέβονταν οι παλιοί αυτά που έστειλε ο Θεός.
77) Δεν πρέπει ποτέ τα παιδιά να «παντερμιάζουν», (να λένε δηλαδή, ω το παντέρμο ), ή να «κριματίζουν» (να λένε κρίμας το) είτε είναι φαί ή κάτι εκλεκτό φαγώσιμο που χύθηκε το κλέψανε ή καταστράφηκε γιατί κάηκε στο ψίσιμο κλπ! Θεωρείτε ασέβεια πάλι προς το Θεό, και στο φαγητό το οποίο ο ίδιος ο Θεός μας χαάρισε! Από σεβασμό λοιπόν στο Θεό, δεν έπρεπε να εκφράζουν λύπη, ούτε να στεναχωριούνται, γιατί δεν ήταν δικό μας, ήταν του Θεού! “Ο Θεός το έψε το πράμα, κι ο Θεός το πήρε, όχιάλως!”
78) Δεν επιτρέπεται το παιδί να κρατά (στηρίζει) το κεφάλι του ακουμπισμένο ανάμεσα στις ανοιχτές παλάμες του! Μάλιστα για τη στήριξη του κεφαλιού, κυκλοφορούσαν διάφορα!
Για παράδειγμα αν το στηρίζει κάποιος το κεφάλι του με τις δύο παλάμες και ανοιχτές, θα πεθάνει ο πατέρας του, αν με τη μία η μητέρα του. Αν το στηρίζει με τις δύο γροθιές στο πηγούνι θα πεθάνει ο παππούς, και με τη μία η γιαγιά. Αν με τη παλάμη σφιγμένη στηρίζει το μέτωπο ο νονός του ή ο αδερφός του και διάφορα τέτοια!
79) Να μη λιβανίζουνε ποτέ τη νύχτα γιατί όποιος λιβανίζει νύχτα, λιβανίζει τσι πεθαμένους, όχι τους Αγίους!
80) Δεν επιτρέπεται να δίνουν σαπούνι ούτε άρωμα σε μπουκαλάκι αλλά ούτε και αυγά χέρι –χέρι, γιατί θα μαλώσουν! Απλά το αφήναναν κάτω και από εκεί το έπαιρνε ο άλλος!
81)Δεν επιτρέπανε να δίνουν αλάτι τη νύχτα! Αυτό ήταν κακό παρατήρημα! Λέγανε το εξής:
«Δε θα δίδεις κιανενούς αλάτσι τη νύχτα, ανε στο ζητήξει κι ο ίδιος ο Χριστός!»
Αν θέλανε δε να διώξουν καποιον που έκανε «αρμένικη βίζιτα», δηλαδή δεν εννοούσε να ξεκουνήσει να φύγει, μία ήταν η λύση! Σε κάποια γωνία του σπιτιού να ρίξουν αλάτι!
82)Δεν κάνει να σφυρίζουν την νύχτα γιατί ξεσηκώνουν τους Σατανάδες!
83) Δεν επιτρέπεται όταν βρίσκουν νεκρά ζώα όπως σαύρες βατράχια, να τα γυρνάνε ανάσκελα με τα πόδια τους δηλαδή προς τα πάνω, γιατί λέει με τα πόδια τους «πουλιάζουν το Θεό για το κατάντημά τους!»! Δηλαδή έτσι ανάποδα, με τις παλάμες των ποδιών τους προς τον ουρανό, δίνουν μούντζες του Θεού, που ήρθαν σε αυτή τη κατάσταση!
Το ίδιο φυσικά πρόσεχαν και οι γυναίκες που έσφαζαν κοτόπουλα! Μόλις τα έσφαζαν, εκείνα γύρναγαν ανάσκελα, και με τα πόδια τους τεντωμένα, «έδίδουν πουλίδια του Θεού»!
Έτσι θα πρέπει πιο μπροστά πρίν τα σφάξουν, να τους έχουν δέσει με σπάγκο τα πόδια!
84) Δεν επιτρέπεται οτιδήποτε στο δρόμο έχει σχήμα σταυρού να το πατάνε, είτε είναι ξύλα, είτε γραμμές κάτω απλά πρέπει να τα χαλάνε,και ποτέ δεν πρέπει να τα πατάνε!
85) Να φροντίζουν τα παιδιά τις παπαρούνες που μάζεψαν στην εξοχή, να μην τις δούν καθόλου οι κότες, γιατί αν τις δουν δεν θα κάνουν αυγά! Ειδικά τις κόκκινες παπαρούνες!
86) Δεν επιτρέπεται να σκουπίζουμε ή σφουγκαίζουμε όταν ταξιδεύει κάποιος δικός μας γιατί αν το κάνουμε θα πάθει ατύχημα! Όταν δε σκουπίζει κάποιος, να αποφεύγει η σκούπα να ακουμπίσει στα πόδια του άλλου, γιατί κινδυνεύει να πάθει κακό! Κι αν κατα λάθος η σκούπα ακουμπίσει στον άλλο, πρέπει αυτός που σκουπίζει να τον πατήσει ελαφρά στο πόδι του, πάνω από το παπούτσι, για να ακυρώσει τη περίπτωση να πάθει κάποιο κακό ο άλλος!
Διάφορα
87) Δίδασκαν οι γονείς στα παιδιά να μην πιστεύουν στα παραμύθια ή στα φαντάσματα στις νεράιδες, στα τελώνια κλπ, γιατί είναι “ούλα ψόματα”! Επίσης να μην φοβούνται το σκοτίδι! Έλεγαν συνήθως τη κλασσική φράση:
«Η νύχτα παιδί μουείναι σα και την ημέρα ακριβώς το ίδιο! Το μόνο που διαφέρει, είναι που δεν έχει φώς»!
88) Το χειμώνα κα ατά τη διάρκεια του ύπνου, τα παιδιά συνήθιζαν να βάζουν τα χέρια τους ανάμεσα στα πόδια τους για να τα ζεστάνουν. Οι γονείς συμβούλευαν τα παιδιά να μη βάζουν τα χέρια τους ανάμεσα στα σκέλια τους, “γιατί είναι λέει ογρουσουζά”! Αυτό μάλλον τους το έλεγαν πάλι για ευνόητους λόγους!
89) Δεν πρέπει το αρσενικό παιδί «να τη τσιρά » (ουρεί), μπροστά σε άλλους!
Ο λόγος για να μην το φταρμίσουν (ματιάσουν)! Μπορεί όμως και να τα δει κάποιος, και να του φωνάζουν «κιούα»! έτσι όμως φωνάζουν και στα σκυλιά που ουρούν, για να τα διώξουν!
90) Δεν δίνουν ποτέ ένα σαμάμουθα (σαμιαμίδι) να τον φάει η κότα, γιατί θα κάμει το «σαμαμουθαύγουλο», το οποίο θα είναι πολύ μικρό σαν της πέρδικας, και μάλιστα χωρίς κρόκο!
91) Έπρεπε να προσέχουν όλοι να μην μπει λιακόνι στο φαί, γιατί όποιος το φάει, θα «ξεφλουδίσει » το δέρμα του, δηλαδή σε διάφορα σημεία όπως πρόσωπο λαιμό, και θα γεμισει λευκά σημάδια!
92) Δεν επιτρέπανε να ανοίγουν την αυλόπορτα στους εκάστοτε πλανόδιους, όπως τσιγγάνες κλπ, γιατί λέει θα τα τσουβάλιαζε και θα τα έπαιρναν μαζί τους στα τσαντίρια τους! Το ίδιο και στους ζητιάνους, γιατί θα τα βάλουν σε ένα σακί και θα πάνε να τα πουλήσουν κάπου μακριά! Ο λόγος προφανής, γιατί θα ήταν εύκολη μια τυχόν κλεψιά οτιδήποτε στην αυλή χωρίς να το πάρουν χαμπάρι!
93) Να διαλέγουν σοβαρά χρώματα, και να μην ζηλεύουν το κόκκινο χρώμα, όπως σε ρούχα παπούτσια κλπ. Γιατί όπως λέει η λαϊκή παροιμία:
“Του τροζού τ’ αμάτι, στο κόκκινο χτυπά!”
94) Δεν επιτρέπεται η χρήση των δαχτύλων στη πρόσθεση ή αφαίρεση, να μετράνε δηλαδή με τα δάχτυλα! Αυτό θεωρείται σοβαρή παραβίαση των κανόνων της αριθμητικής, γιατί αυτό ατονεί τη σκέψη!
95) Δεν πρέπει να γαργαλάει ένα παιδί άλλο παιδί στα γνωστά σημεία, μασχάλη, πατούσες κλπ, γιατί κινδυνεύει από το πολύ γραγαλητό να πεθάνει! Μάλιστα σαν παράδειγμα ανέφεραν δύο αδέρφια πριν πολλά χρόνια, που το ένα αδερφάκι γαργάλαγε το άλλο, και μετά είδε το πιο μεγάλο πως το αδερφάκι του που γαργάλαγε, έμεινε κούτσουρο! Όταν το ρώτησαν οι γονείς του τί ακριβώς έγινε, εκείνο απάντησε:
“Εγαργάλιεμε το Γιάννης, και εγαργάλουνα το Γιάννη, κι εποκοίμησα (πέθανα) το Γιάννη!
“96) Δεν πρέπει να παραχαϊδεύουν τα παιδιά τα οικόσιτα μικρά ζώα τους και για πολύ ώρα και συχνά , γιατί με το να χαϊδεύουν πολύ όλα αυτά τα μικρά ζώα, όπως γατάκια σκυλάκια προβατάκια κλπ, θα «θα τα μαρμαλιάσουν»! Πίστευαν πως τα πολλά χάδια δεν κάνουν καλό, γιατί «τα μπουνταλιάζουν», δηλαδή τα ζώα αποχαυνώνονται, χάνουν έτσι την ζωηράδα τους, και στο τέλος γίνονται πολύ μαλθακά!
97) Δεν έπρεπε τα παιδιά να λούζονται βράδυ, κι αν λουζόταν κατ’ ανάγκη δεν έπρεπε να βγούν έξω, γιατί θα τα πιάσει πονοκέφαλος! Αν πάλι κατ’ ανάγκη έπρεπε να βγούν έξω με βρεγμένα μαλλιά, έπρεπε να τα τρύψουν με λίγο αλάτι, να μην πάθουν πονοκέφαλο ή να μην αρρωστήσουν!
98) Δεν επιτρέπεται το παιδί να μαρτυρήσει αν έχει όπλο ο πατέρας του και που το κρύβει. Απαγορεύανε δε τα παιδιά να μαρτυράνε τι έκανε ο αδερφός τους η ένα άλλο παιδί.
Δεν έπρεπε ποτέ ένα παιδί να μαθαίνει στη προδοσία!
99) Δεν επιτρέπεται να φάει κανείς σκαντζόχοιρο, γιατί όποιος φάει, θα πρέπει υποχρεωτικά να κάνει υποχρεωτικά εφτά χρόνια να μεταλάβει!
100) Δεν επιτρέπεται να γκρινιάζουν τα κορίτσια, όταν το μοναδικό «καλολοΐδι» (καλούδι), το δίνανε στα αγόρια! Τύχαινε να δίδουν κάποια κεράσματα στα αγόρια όπως καραμέλες, ζαχαρωτά, μεζέδες ή οποιαδήποτε άλλο του έδιναν οι θειάδες γιαγιές και παππούδες στα αγόρια. Δεν έδιδαν όμως στα κορίτσια, γιατί πάντα προτεραιότητα είχαν κάποτε τα αγόρια!
Ο λόγος που έδιδαν τα καλολοΐδια στα αγόρια, ήταν ότι τα κορίτσια δεν κινδυνεύουν από οτιδήποτε. Απεναντίας, τα αγόρια κινδύνευαν «να τους πέσει το κουκί τους»! Τα κορίτσια όμως δεν κινδυνεύουν, αφού δεν έχουν «κουκί»! Δεν γνώριζαν ακριβώς να αιτιολογήσουν στα παιδιά οι μεγάλοι, τι ακριβώς είναι εκείνο το περιβόητο «κουκί»! Να καταλάβουν και τα κορίτσια αν δικαιολογημένα δεν τους δίδεται η ευκαιρία να χαρούν με μιά λαχταριστή γεύση! Το καλό «ξαρέσκι» όμως το δίνανε αποκλειστικά στα αγόρια, και τα κορίτσια «γρύλωναν» (ζήλευαν)! Ο λόγος προφανώς εμφανής. Οι περισσότερες μανάδες ή γιαγιάδες, ήταν σαφώς αγορομάνες! Αυτό επεκράτησε κυρίως επί τουρκοκρατίας. Η οικογένεια έπρεπε να έχει αγόρια για να πάνε στον πόλεμο. Οικογένεια που δεν είχε αγόρια δεν την θεωρούσαν σωστή οικογένεια! Θεωρούσαν το γιο σημαντικό στήριγμα στην οικογένεια. Γενικά μάθαιναν στα παιδιά όλα, όταν είχαν κάποια λειξολοΐδια, ή κάτι καλό, “να μην το κάνουν λείξι”, δηλαδή να μην το επιδεικνύουν σε άλλα παιδιά.
Αυτά και πολλά άλλα οι συμβουλές των μεγάλων
Με τα όσα αναφέραμε κατόπιν κάποιας προσπάθειας, τουλάχιστον για τη διάσωσή τους, βγαίνει το συμπέρασμα πως οι γονείς ξέρανε τη λαϊκή σοφία απέξω κι ανακατωτά, και παράλληλα αντλούσαν και τη σοφία των ηλικιωμένων με χιλιάδες παροιμίες:
“Με τους γέρους σα καθίζεις τη σοφία τους κερδίζεις!”
Δίδασκαν τα παιδιά τους να ενεργούν, και να μην ξεφεύγουν από το μέτρο:
“Άμα πίνεις και γλεντάς, πάντα μέτρο να κρατάς!”
Μας διέφυγαν σίγουρα αρκετά που σιγά σιγά θα τα αναζητήσουμε, αλλά με όλα αυτά, και με χιλιάδες άλλες φράσεις και τετράστιχες παροιμίες, είχαν «τυλιγμένη» η ψυχή του κάθε παιδιού, ώστε να προστατεύεται από χιλίων λογιώ κινδύνους που είχαν να αντιμετωπίσουν στον καθημερινό τους βίο.
Δεν πρέπει να βιαστεί κάποιος να βγάλει επιπόλαια συμπεράσματα, και κυρίως για τις προλήψεις, γιατί δεν υπήρχε σκοταδισμός, απλά και αυτά υπαγόταν στα έθιμα του τόπου μας. Να μην ξεχνάμε πως και οι ανατολίτισσες γυναίκες είχαν πάρα πολλές τέτοιες προλήψεις, και δίνανε ερμηνείες για σχεδόν τα πάντα, ακόμα και για τα μπαχαρικά! Γνώριζαν ποιά μπαχαρικά ήταν τυχερά ποιά όχι, ποιά φαγητά ή φρούτα ή λουλούδια έφερναν τύχη κλπ. Εμείς πρέπει να δούμε τον πολιτισμό εκείνων των εποχών σφαιρικά και όχι μεμονωμένα. Υπήρχε μεγάλη αγάπη και φροντίδα προς τα παιδιά, και ως εκ τούτου φυσικά υπήρχε και ελαστικότητα, και με χιούμορ αντιμετώπιζαν πολλές καταστάσεις. Μην ξεχνάμε πως οι παλιοί δεν είχαν άγχος, και δεν το μετέδιδαν στα παιδιά τους, αλλά το αντίθετο, μετέδιδαν κέφι και αισιοδοξία! Προσδοκούσαν και με τις παροιμίες, να τις εκμεταλλευτούν σαν αποστάγματα σοφίας του λαού, και να λειτουργήσουν σαν διδάγματα και πραχτικές στη ζωή τους. Πολλά επίσης από αυτά επιβάλλονται στα παιδιά ακόμα και σήμερα! Όμως όπως και να το κάνουμε, σε πολλά έχουν αλλάξει οι εποχές και οι καταστάσεις, οπότε και οι συμβουλές ή τυχόν προτροπές σήμερα είναι διαφορετικές. Ο πολιτισμός η νοοτροπία και η τεχνολογία προχώρησε πολύ, και άλλαξαν τα πάντα στο τρόπος ζωής και φυσικά και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων.
Ας αναλογιστούν οι παλιοί, που έζησαν πιο παλιούς καιρούς, πότε πραγματικά υπήρχε περισσότερη και αληθινή ευτυχία, και χωρίς άγχος;
