Γράφει ο Αντώνης Ε. Στιβακτάκης
Τον γνώρισα μια πολύ σημαντική μέρα της ζωής μου. Ήταν η μέρα του γάμου μου με τη θυγατέρα της αγαπημένης του πρωτοεξαδέλφης, και τον αντίκρισα για πρώτη φορά μέσα στον περικαλλή Ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο, να στέκεται ανάμεσα στο πλήθος ευθυτενής, μεγαλοπρεπής, σοβαρός, συγκινημένος, δίνοντας την εντύπωση ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιερού Μυστηρίου προσευχόταν εκ βαθέων.
Εκείνη τη μέρα έμαθα πως ήταν ο Γέροντας Θεοδόσιος Δαμβακεράκης, πρωτοεξάδελφος της πεθεράς μου, και ασκούνταν πνευματικά στην περιοχή της Κατεβατής Ακουμίων, όπου είχε δημιουργήσει με πολλούς κόπους και μεγάλες θυσίες το Ησυχαστήριο του Αγίου Αντωνίου, τον οποίο ιδιαίτερα ευλαβείτο.
Όταν πλησίασε, μεταξύ των πρώτων, να μας ευχηθεί, θεώρησα εκείνη την τιμή μεγάλη ευλογία και καλό πνευματικό εφόδιο για την αρχή της καινούργιας ζωής μας. Αυθόρμητα έσκυψα και του φίλησα με μεγάλο σεβασμό το χέρι κι αυτός βλέποντας την πηγαία και ειλικρινή έκφραση των συναισθημάτων που είχαν πλημμυρίσει την ψυχή μου μου το ανταπέδωσε στο πολλαπλάσιο, αγκαλιάζοντάς με, φιλώντας με και λέγοντάς μου να είναι ευλογημένη από τον Θεό η καινούργια ζωή μου.
Έκτοτε συνδέθηκα μαζί του στενά και πάντα, όταν πήγαινα στα Σαχτούρια, περνούσα οπωσδήποτε από το Ησυχαστήριο του Αγίου Αντωνίου στην Κατεβατή, για να δω το Γέροντα, να πάρω την ευχή του και να συζητήσουμε. Αυτή η πολύχρονη, πλέον των δεκαοκτώ ετών, επικοινωνία μου μαζί του υπήρξε πνευματικά καρποφόρα και άφησε τα άγια ίχνη του στη συνείδησή μου.
Θα μου μείνει αξέχαστη η πραεία μορφή του, η απλότητά του, η συγκατάβαση με την οποία αντιμετώπιζε το συνομιλητή του, η αγνότητά του, η αγαθή ψυχή του, η απέραντη αγάπη του στον Θεό και η συνεχής αναζήτηση της σωτηρίας της ψυχής του.
Πολλές φορές συζητώντας μου έλεγε: «Τι λες, δάσκαλε, θα σωθούμε; Θα μας ελεήσει ο Θεός;»
Και το έλεγε αυτό με απλότητα και αγνότητα μικρού παιδιού, αλλά και με επίγνωση ότι αυτό ήταν και είναι ο σκοπός της ύπαρξης του ανθρώπου πάνω στη γη και ιδιαίτερα του Ορθόδοξου Χριστιανού.
Εκεί, στο Ησυχαστήριο του Αγίου Αντωνίου, δημιούργησε ο Γέροντας Θεοδόσιος, με εξαντλητική προσωπική εργασία, μια αληθινή όαση. Τρεις μικρούς κατανυχτικούς Ναούς, αφιερωμένους στην Παναγία, στον Άγιο Αντώνιο και στον Άγιο Νεκτάριο. Στο Ναό της Παναγίας ο Γέροντας τοποθέτησε μια εικόνα της Παναγίας μεγάλων διαστάσεων με την προσωνυμία «Ρόδον το Αμάραντον», που αποτελεί μεγάλη ευλογία για το Ησυχαστήριο και για ολόκληρη την περιοχή.
Κάποτε του ζήτησα να μου διηγηθεί την ιστορία της ζωής του. Δίστασε… δεν έδειξε ενδιαφέρον. «Τι σημασία έχουν όλα αυτά», μου είπε «σημασία έχει να μπούμε στον Παράδεισο. Θα τα καταφέρουμε;» Μπροστά όμως στην επιμονή μου υποχώρησε και ικανοποίησε πολύ συνοπτικά την «περιέργειά» μου.
Γεννήθηκε στα Ακούμια Αγίου Βασιλείου το έτος 1908 και ήταν το πέμπτο στη σειρά παιδί του Στυλιανού Δαμβακεράκη και της καταγόμενης από τα Σαχτούρια Μαρίας, το γένος Κοτσυφάκη. Όταν τον βάφτισαν, τον ονόμασαν Θεμιστοκλή. Η οικογένειά του διακρινόταν για την ευσέβειά της και την προσήλωσή της στις θρησκευτικές παραδόσεις.
Σε ηλικία 14 περίπου ετών ένα θαυμαστό γεγονός που συνέβη στο νεαρό Θεμιστοκλή στην Κατεβατή, κοντά στον παλαιό, ερειπωμένο τότε, Ναό του Αγίου Αντωνίου υπήρξε καθοριστικό για τη μετέπειτα ζωή του. Νέος στρατεύθηκε και πολέμησε στο βορειοηπειρωτικό μέτωπο στο οποίο, όπως έλεγε ο ίδιος, διατηρήθηκε «αβλαβής και καθαρός».
Επιστρέφοντας από το Μέτωπο στην Κρήτη πέρασε από την Καλαμάτα, όπου έγινε μοναχός σε Μοναστήρι της περιοχής στο οποίο παρέμεινε 7 χρόνια. Μετά επέστρεψε στα Ακούμια και άρχισε να δημιουργεί στην Κατεβατή το υπέροχο έργο του.
Ανοικοδόμησε τον παλαιό Ιερό Ναό του Αγίου Αντωνίου, τη στέγη, το τέμπλο, τον περίβολο του Ναού. Στη συνέχεια διαμόρφωσε τον περιβάλλοντα χώρο, έφτιαξε γύρω γύρω μπεντένι, μικρά κελιά, φύτεψε δέντρα και διαμόρφωσε το χώρο για τη δημιουργία ενός μικρού κήπου, για να εξασφαλίσει τα αναγκαία για τη λιτή διατροφή του.
Στη συνέχεια έχτισε το Ναό της Παναγίας στη θέση ενός τεράστιου βράχου, που υπήρχε στο βορειοδυτικό άκρο του Ησυχαστηρίου. Μέσα σ’ αυτό το Ναό τοποθέτησε τη μεγάλη εικόνα «ρόδον το Αμάραντον» με κεντρικό πρόσωπο την Παναγία και γύρω απ’ αυτήν μικρότερες εικόνες, ενσωματωμένες στη μεγάλη, σχετικές επίσης με την επί γης ζωή της Θεομήτορος.
Αργότερα, έκτισε και το Ναό του Αγίου Νεκταρίου, λίγο ανατολικότερα από το Ναό της Παναγίας, τον οποίο ο Γέροντας ευλαβείτο πολύ. Στο χτίσιμο του Ναού του Αγίου Νεκταρίου βοήθησαν σημαντικά οι τεχνίτες που οικοδόμησαν το Ναό της Παναγίας, ύστερα από ένα θαυμαστό γεγονός του οποίου έγιναν αυτόπτες μάρτυρες.
Ο Γέροντας καμάρωνε ταπεινά το Ησυχαστήριό του, αυτό το υπέροχο δημιούργημα των χειρών του και κυρίως της Πίστεώς του και της απόλυτης και χωρίς όρους αφοσίωσής του στον Θεό. Η πόρτα του Ησυχαστηρίου του ήταν πάντα ανοιχτή και η φιλοξενία αβραμιαία.
Το «τυπικό» της φιλοξενίας του ήταν χαρακτηριστικό.
«Πήγαινε στον Άγιο Αντώνιο να προσκυνήσεις και θα έρθω κι εγώ σε λίγο», έλεγε στον προσκυνητή, αφού πρώτα τον χαιρετούσε και του έδινε την ευχή του. Σε λίγο ερχόταν και ο ίδιος στο μικρό, κατανυχτικό Ναό. Σου έλεγε να καθίσεις και καθόταν κι αυτός στο στασίδι δίπλα στο αναλόγιο. Με αγάπη, με απλότητα, με ταπείνωση, με διάκριση συζητούσε μαζί σου και κυρίως τον άκουγες να μιλεί και να απαντά σε ό,τι τον ρωτούσες. Πάντα ήταν εμφανής ο πόθος του και η πνευματική «αγωνία» του για τη σωτηρία έστω και μιας ψυχής.
Στη συνέχεια στο μικρό του κελάκι με την «καλογερική ακαταστασία», που ανέδιδε όμως πνευματική ευωδία, συνεχιζόταν η συζήτηση και η φιλοξενία.
Όταν έφευγες σου έδινε απαραίτητα μοσχοθυμίαμα, φτιαγμένο από τον ίδιο με νηστεία, προσευχή και δάκρυα. Κι εσύ αναχωρούσες αναπαυμένος ψυχικά και λαχταρούσες πότε θα ερχόταν ξανά η ώρα να τον συναντήσεις και πάλι.
Ο Γέροντας επισκέφθηκε δύο φορές το πνευματικό προπύργιο του Ορθόδοξου Μοναχισμού, το Άγιον Όρος, το πάντερπνο και πανεύοσμο Περιβόλι της Παναγίας, στο οποίο ασκείται πνευματικά και ένας κατά σάρκα ανιψιός του, γιος της αδελφής του Καλλιόπης.
Τότε επισκέφθηκε στο Κουτλουμουσιανό Κελί της Παναγούδας το Γέροντα Παΐσιο (1924-1994), το μεγάλο Αθωνίτη Ασκητή και μίλησαν αρκετή ώρα οι δύο τους. Η χαρά του ήταν απερίγραπτη, έκανε πραγματικά σαν μικρό παιδί, έπλεε σε πελάγη πνευματικής ευτυχίας, γιατί ο π. Παΐσιος του έδειξε ειλικρινή αδελφική αγάπη και του είπε ότι το έργο που επιτελεί στο Ησυχαστήριό του στην Κατεβατή Ακουμίων είναι ευάρεστο στον Θεό.
Έκτοτε, όταν τον ρωτούσε κανείς για τις εντυπώσεις του από το Άγιον Όρος, έλεγε: «Για να ωφεληθείς πηγαίνοντας στο Άγιον Όρος πρέπει να πας με πρόθεση και απόφαση μετανοίας… Και συμπλήρωνε πως «κάθε Μοναστήρι, παιδάκι μου, είναι κι ένα μικρό Άγιον Όρος που μπορεί να μας βοηθήσει να σώσομε την ψυχή μας».
Πήγε και στους Αγίους Τόπους τρεις φορές. Επισκέφθηκε και προσκύνησε όλα τα μέρη που άφησε τα άγια ίχνη της παρουσίας Του στη γη ο Χριστός και έλαβε «ανακαινιστικόν βάπτισμα» στα κρυστάλλινα «ρείθρα» του Ιορδάνη.
Λίγο πιο κάτω από το Ησυχαστήριό του στην Κατεβατή ασκούνταν ο Γέροντας Γεννάδιος (+1987) στην Αγία Άννα, στην ευρύτερη περιοχή της Ακουμιανής Γιαλιάς. Έζησαν μαζί 35 χρόνια, επισκέπτονταν ο ένας το Ησυχαστήριο του άλλου, και τους έδενε βαθύτατος αδελφικός πνευματικός δεσμός.
Ο Γέροντας Θεοδόσιος μιλούσε πάντα με πνευματικό θαυμασμό για το Γέροντα Γεννάδιο και έλεγε συχνά: «Ο π. Γεννάδιος είχε παραρίξει το σώμα του αλλά αυτό ωφέλησε πολύ την ψυχή του».
Ο Γέροντας Θεοδόσιος είχε «δι’ αλληλογραφίας» επικοινωνία με πολλούς πιστούς σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Απαντούσε σ’ όλες τις επιστολές που έπαιρνε και το έκανε αυτό ως τα βαθιά του γεράματα παρά τη σωματική του αδυναμία. Μ’ αυτό τον τρόπο εκδήλωνε για άλλη μια φορά τη γνήσια αδελφική αγάπη του προς το συνάνθρωπο, γιατί ο Γέροντας έλεγε συχνά ότι τον Θεό θα τον αγαπήσομε πραγματικά με την αγάπη, τη συγκατάβαση και τη βοήθεια, που θα προσφέρομε στους συνανθρώπους μας.
Είχε πάντα στο νου του στους καλούς λογισμούς, ποτέ δεν σκεφτόταν ούτε περνούσε από το μυαλό του το κακό. Η σκέψη του «ταξίδευε» πάντα στα δροσόλουστα, χλοερά, μυροβόλα λιβάδια των καλών λογισμών, δείγμα κι αυτό ανεξίκακης και φιλόκαλης καρδιάς. Όταν έπαθε σοβαρή ζημιά ο Ναός του Αγίου Αντωνίου από φωτιά, που προκλήθηκε μάλλον από κάποιο αναμμένο κερί, που ξεχάστηκε, μου είπε με απλότητα και αγνότητα μικρού παιδιού: «Ίσως ήταν από τον Θεό να γίνει αυτό, για να με κάμει να φτιάξω άλλο καμπαναριό, γιατί το παλιό ήταν ετοιμόρροπο να πέσει και υπήρχε σοβαρός κίνδυνος για τους προσκυνητές».
Στις συζητήσεις του με τους κοσμικούς ο Γέροντας Θεοδόσιος τόνιζε πάντα με έντονο τρόπο τη χοϊκή καταγωγή και προέλευση του ανθρώπου, τη ματαιότητα αυτού του κόσμου αλλά και την καθοριστική σημασία που είχε για τον άνθρωπο η παρούσα ζωή για την κατάκτηση της αιώνιας.
Έλεγε χαρακτηριστικά ότι ο άνθρωπος πρέπει να αξιοποιήσει στο έπακρον και με τον καλύτερο τρόπο την επίγεια ζωή του, για να κατακτήσει και να απολαύσει πνευματικά την ουράνια και αιώνια ζωή.
Έδινε ιδιαίτερη σημασία στο θέμα της νηστείας, θεωρώντας την βασικό στοιχείο της πνευματικής ζωής του χριστιανού. «Χωρίς νηστεία, αγρυπνία και προσευχή», έλεγε, «δεν πολεμούνται τα ανθρώπινα πάθη» και συνιστούσε ιδιαίτερα την πνευματική νηστεία, δηλαδή τη «νηστεία» των παθών, των αδυναμιών, των ανθρώπινων λαθών.
Για να ενισχύσει τους πιστούς που τον επισκέπτονταν και του εξέφραζαν τον προβληματισμό και την απογοήτευσή τους για τη σημερινή κατάσταση του κόσμου και την πνευματική κούραση που τους προκαλούσε αυτή η κατάσταση, έλεγε με πειστικότητα: «Το τριαντάφυλλο δεν χάνει την ευωδιά του ακόμη κι αν πέσει μέσα στη λάσπη… το χρυσάφι, ακόμη κι αν ανακατευθεί με το χώμα, δεν χάνει την αξία και τη λάμψη του. Έτσι και ο πιστός, ο αληθινά πιστός άνθρωπος δεν χάνει την πίστη του, την πνευματικότητά του ζώντας μέσα στον κόσμο».
Ο Γέροντας Θεοδόσιος υπηρέτησε το Θεό πολλές δεκαετίες με πνευματικό ηρωισμό, αυτοθυσία και αυταπάρνηση και αξιώθηκε να φθάσει σε βαθύτατο γήρας έχοντας «καθαρότητα νοός» και ζώντας πάντα έντονα την εν Χριστώ Ιησού ζωή.
Την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2000 η αγνή ψυχή του ταπεινού τελευταίου ασκητή του αγιοτόκου κρητικού Νότου, όπως εύστοχα ονόμασε το Γέροντα Θεοδόσιο στο περίπυστο έργο του «Μοναστήρια και ερημητήρια της Κρήτης» ο διακεκριμένος συγγραφέας και δημοσιογράφος κ. Νίκος Ψιλάκης, έσπασε τα γήινα δεσμά και πέταξε στην απεραντοσύνη της Άνω Ιερουσαλήμ, στο αιώνιο φως της Βασιλείας των Ουρανών.
Την επόμενη μέρα πλήθος ιερέων, με επικεφαλής τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ. Ειρηναίο, και εκατοντάδες πιστών προέπεμψαν τον μακαριστό Γέροντα στην τελευταία επίγεια κατοικία του, στον «οίκο του», όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον τάφο του, που τον είχε φτιάξει πολλά χρόνια πριν δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου.
Ήταν όλοι σίγουροι, είμαστε όλοι όσοι τον γνωρίζαμε σίγουροι, ότι ο Θεός περίμενε την αγιασμένη ψυχή του στις όχθες της επουρανίου Τιβεριάδος, για να απευθύνει στο Γέροντα το ευαγγελικόν: «Εύ, δούλε, αγαθέ και πιστέ. Επί ολίγα ής πιστός επί πολλών σε καταστήσω. Είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου».
