Της Νέλλης Κατσαμά*
Στο Σμάρι Πεδιάδος έχουν αρχίσει αντιδράσεις των κατοίκων για επικείμενη επένδυση μετά λατομείου, στην περιοχή. Ερήμην των κατοίκων. Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι, δεν είναι ευρέως γνωστή.
Για τους κατοίκους (φαίνεται ότι κάποιοι και μάλιστα εκλεγμένοι έχουν δώσει σιωπηλή συναίνεση) η ουσία του θέματος στην δημιουργία λατομείου στο χωριό, δεν είναι όπως υποστηρίζουν εκείνοι που λένε ΝΑΙ στη δημιουργία λατομείου, η συντήρηση του αγροτικού οδικού δικτύου που παρουσιάζεται ως αντιστάθμισμα, αλλά οι ΚΙΝΔΥΝΟΙ που ελλοχεύουν από την λειτουργία του λατομείου τόσο για την υγεία των κατοίκων όσο και για την σημαντική πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.
Μερικά στοιχεία του αντίλογου για το λατομείο είναι ότι στην περιοχή, το 80% των ανέμων που πνέουν όλο το χρόνο είναι Βοριάδες και η παιπάλη(=σκόνη παράγωγο του λατομείου που παράγεται από τη θραύση της πέτρας) θα επικρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων που θα αναπνέουν καθημερινά για οσο διαρκέσει η λειτουργία του λατομείου.
Από την άλλη, η πολιτιστική κληρονομιά του χωριού κινδυνεύει επίσης, με καταστροφή από τις δονήσεις των φουρνέλων για την εξόρυξη της πέτρας. Το χωριό Σμάρι Πεδιάδας έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός οικισμός και σύμφωνα με την απόφαση:
“Κηρύσσουμε : 1.Το χωριό Σμάρι Πεδιάδος Ν. Ηρακλείου ως παραδοσιακό οικισμό επειδή σ’ αυτό διατηρείται σχεδόν άθικτη ακόμη η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Πεδιάδας, καθώς και ο παραδοσιακός τρόπος ζωής, με ζώνη προστασίας 300μ. γύρω από τα όρια του παραδοσιακού οικισμού για καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και των διάσπαρτων αρχαιοτήτων που έχουν επισημανθεί εκεί, από νεώτερες επεμβάσεις, ύστερα μάλιστα από την κατασκευή της νέας εθνικής οδού Καστελίου – Ηρακλείου που περνά στην ανατολική κορυφή του χωριού.
- Τη θέση “Κορυφή” του Προφήτη Ηλία, ως αρχαιολογικό χώρο έκτασης 120 στρεμμάτων περίπου, όπου έχουν εντοπισθεί μινωϊκές και πρωτοελληνικές αρχαιότητες, καθώς και σπήλαια στο βραχώδη λόφο. Ως ζώνη προστασίας ορίζονται τα 500μ. γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο επειδή είναι ο σημαντικότερος της περιοχής και επειδή υπάρχει ο κίνδυνος δημιουργίας λατομείων στο βραχώδη λόφο.
- Τη θέση”Αγκάραθος”, ως αρχαιολογικό χώρο, έκτασης 100 στρεμ. περίπου, όπου σώζονται μινωϊκές αγροικίες και πιθανόν οικισμός, με ζώνη προστασίας 200μ. γύρω από τον αρχ/ κό χώρο.
4.Τη θέση “Ρίζα” ως αρχαιολογικό χώρο έκτασης 40 στρεμ. περίπου, όπου νεκροταφείο υπομινωϊκής – ανατολίζουσας εποχής, με ζώνη προστασίας 200μ. γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο.
- Τη θέση “Λειβαδίτσα” ως αρχαιολογικό χώρο, έκτασης 26 στρεμ, περίπου, όπου υπάρχει μινωϊκό νεκροταφείο με ζώνη προστασίας 200μ. γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο.
- Τη θέση “Γερό Λάκκος”, έκτασης 16 στρεμ. περίπου, ως αρχ/ κό χώρο, όπου σώζονται μινωϊκά κτίσματα, επίσης με ζώνη προστασίας 200μ.
- Τη θέση “Σπιτάκια”, 60 στρεμ. Περίπου, ως αρχαιολογικό χώρο, όπου σώζεται μινωικός οικισμός, με ζώνη προστασίας 200 μ.
- Τη θέση “Πίθος”, 15 στρεμ. περίπου, όπου υπάρχουν υστερομινωϊκοί τάφοι, με ζώνη προστασίας 200μ.
- Τη θέση “Σπυλιαρίδα”, 8 στρεμ. περίπου, με υστερομινωϊκά λέιψανα, με ζώνη προστασίας 200μ.
- Περιοχή “Μονής Καλλέργη”, 65 στρεμ. περίπου, με μινωϊκά λείψανα οικισμού και τάφων, με ζώνη προστασίας 200μ.
- “Λενικά”, 10 στρεμ. περίπου, όπου σώζονται λείψανα ελληνικής – ελληνιστικής περιόδου, με ζώνη προστασίας 200μ.
Το Σμάρι είναι παραδοσιακός οικισμός, βρίσκεται στην ομάδα των 15 ομορφότερων χωριών της Κρήτης και έχει αποσπάσει τη δεύτερη θέση ως ευρωπαϊκός προορισμός αριστείας. Για τους κατοίκους στο Σμάρι όλα τούτα είναι πολύ σημαντικότερα από οποιαδήποτε επένδυση της ΤΕΡΝΑ.
* Η Νέλλη Κατσαμά είναι Δημοσιογράφος