Η ποιμενική ζωή στον Ψηλορείτη, έχει διαχρονικά καθοριστική επίδραση στην οικονομική δομή, την κοινωνική οργάνωση και συνοχή καθώς και τον πολιτισμικό χαρακτήρα των ορεινών κοινοτήτων που περιβάλουν το βουνό της Ίδης (Ψηλορείτης) από το απώτατο. παρελθόν μέχρι σήμερα.
Η βοσκική του Ψηλορείτη ως όρος προερχόμενος από τους ίδιους τους βοσκούς της περιοχής προσδιορίζει ένα ευρύ πεδίο από άγραφους θεσμούς, τελετουργίες, τεχνικές και πρακτικές, οι οποίες έχουν διαμορφώσει διαχρονικά ένα σύνολο πολιτιστικών στοιχείων που συν-δημιουργούν τον κόσμο του βοσκού.
Η ποιμενική ζωή στον Ψηλορείτη, αποτελεί το συνδυασμό στοιχείων που συνθέτουν τόσο την κτηνοτροφική δραστηριότητα, όσο και την κουλτούρα της ποιμενικής ζωής και έχει διαχρονικά καθοριστική επίδραση στο σύστημα αξιών, στην οικονομική δομή, την κοινωνική οργάνωση τη συνοχή καθώς και τον πολιτισμικό χαρακτήρα των ορεινών κοινοτήτων που περιβάλλουν το βουνό της Ίδης.
Μέσα από τις προφορικές συνεντεύξεις, στο ίδιο το πεδίο δράσης των βοσκών (τους βοσκότοπους του Ψηλορείτη) που έχουν το ίδιο θεματικό πλαίσιο, καταγράφηκε η εξελικτική πορεία θεσμών και γνωρισμάτων της βοσκικής/κτηνοτροφίας στον Ψηλορείτη, όπως η βαρύτητα του όρκου (της δέσμευσης ανάμεσα στους βοσκούς) και του σασμού (διαμεσολάβησης, διπλωματίας προς την εξομάλυνση ακραίων καταστάσεων), οι επαγγελματικές προοπτικές του χθες και του σήμερα, η εγγύτητα στη φύση και τα φυσικά φαινόμενα, αλλά και σύμβολα ιδιοκτησίας και πρακτικές, όπως το διάβασμα της κουτάλας και οι γητειές και οι αποτροπαϊκές πρακτικές για τα πρόβατα.
Η αλληλεπίδραση με τους βοσκούς διαφορετικών μάλιστα ηλικιών (από 20 μέχρι 88 ετών) αποτέλεσε καθοριστικής σημασίας ζήτημα, ώστε να κατανοήσουμε την εξέλιξη μιας σειράς από εθιμικά γνωρίσματα, τελετουργίες και πρακτικές οι οποίες έχουν διαφορετική βαρύτητα και σημαίνουν ίσως διαφορετικά πράγματα για τον βοσκό του σήμερα σε σχέση με τον βοσκό του χθες.
Τα βασικά ποιοτικά κριτήρια στις συνεντεύξεις που διενεργήθηκαν είναι το ηλικιακό (από τον νεοεισερχόμενο βοσκό 24 ετών μέχρι τον απόμαχο της βοσκικής που δεν ασκεί πλέον λόγω ηλικίας την κτηνοτροφία 88 ετών), της γεωγραφικής κατανομής (σε όλο το εύρος της ανωγειανής επικράτειας του βουνού) και της κοινωνικής-οικογενειακής διαφοροποίησης (κάθε βοσκός και από άλλη οικογένεια).
Μέσα από τις συνεντεύξεις που έχουν το ίδιο θεματικό πλαίσιο, έγινε προσπάθεια να καταγραφεί η εξελικτική πορεία θεσμών και γνωρισμάτων της βοσκικής/κτηνοτροφίας στον Ψηλορείτη, όπως η βαρύτητα του όρκου και του σασμού (διαμεσολάβησης, διπλωματίας προς την αποφυγή ακραίων καταστάσεων), οι επαγγελματικές προοπτικές του χθες και του σήμερα, η εγγύτητα στη φύση και τα φυσικά φαινόμενα, αλλά και σύμβολα ιδιοκτησίας και πρακτικές, όπως το διάβασμα της κουτάλας και οι γητειές για τα πρόβατα.
Οι βοσκοί που συνεργαστήκαμε στο πλαίσιο της μελέτης είναι οι εξής:
- Ανδρέας Σμπώκος, ετών 24, περιοχή Ασφενταμόπουπα, 1210μ. υψόμετρο βοσκότοπου
- Δημήτριος Καλλέργης, ετών 31, περιοχή Κουτσιά, 1320μ. υψόμετρο βοσκότοπου
- Μανώλης Σκουλάς, ετών 40, περιοχή Ρούσο λάκκος, 1050μ. υψόμετρο βοσκότοπου
- Γιώργος Σκανδάλης, ετών 55, περιοχή 1150μ. υψόμετρο βοσκότοπου.
- Εμμανουήλ Χαιρέτης, ετών 73, περιοχή πάνω αμπέλια, 900μ. υψόμετρο βοσκότοπου
- Χαράλαμπος Μανουράς, ετών 87 περιοχή Κορίτσι, 1400μ. υψόμετρο βοσκότοπου.
Το παρόν βίντεο αποτελεί πρωτοβουλία του Δήμου Ανωγείων ενώ την Ομάδα Έργου Αποτελούν: Παραγωγή-Συντονισμός: Γεώργιος Καλομοίρης, Αντώνης Νταγιαντάς Σκηνοθεσία- Ηχολοψηψία – Μονταζ: Μανόλης Φοινικιανάκης & Σπύρος Ρουμελιώτης
Μετάφραση- Υποτιτλισμός: Ευαγγελία Κουμεντάκη, Νίκος Καλλέργης.
Επιμέλεια: Androidus Project Tank, Μαρίνα Γεροντή, Χαράλαμπος Σκουλάς Έτος Παραγωγής: 2019
Διαβάστε περισσότερα στο www.androidus.gr
(βίντεο Androidus Project tank)
